Gordon Brown

Gordon Brown AS
Prif Weinidog y Deyrnas Unedig
Cyfnod yn y swydd 27 Mehefin 2007 – 11 Mai 2010
Rhagflaenydd	Tony Blair
Olynydd	David Cameron
Canghellor y Trysorlys
Cyfnod yn y swydd 2 Mai 1997 – 28 Mehefin 2007
Rhagflaenydd	Kenneth Clarke
Olynydd	Alistair Darling
Geni	20 Chwefror 1951 Glasgow, Yr Alban, DU
Etholaeth	Kirkcaldy a Cowdenbeath
Plaid wleidyddol	Llafur
Priod	Sarah Brown

Cyn-Brif Weinidog y Deyrnas Unedig yw James Gordon Brown (ganwyd 20 Chwefror, 1951 yn Govan, Glasgow, yr Alban). Cymerodd y swydd ar 27 Mehefin, 2007, tridiau ar ôl dod yn arweinydd y Blaid Lafur. Yn gynt fe wasanaethodd fel Canghellor y Trysorlys dan Tony Blair o 1997 tan 2007, y cyfnod hwyaf i Ganghellor wasanaethu ers Nicholas Vansittart ar ddechrau'r 19g. Mae'n aelod blaenllaw o Cyfeillion Llafur Israel.

Mae gan Brown radd Doethur mewn hanes o Brifysgol Caeredin a threuliodd ei yrfa gynnar yn gweithio fel newyddiadurwr teledu. Cafodd ei ethol yn Aelod Seneddol dros Ddwyrain Dunfermline yn 1983 ac yn AS dros Kirkcaldy a Cowdenbeath yn 2005; ymddeolodd fel AS cyn Etholiad Cyffredinol, 2015 pan gipiodd yr SNP'r sedd.

Fel Prif Weinidog, bu Brown hefyd yn dal swyddi Prif Arglwydd y Trysorlys a Gweinidog dros y Gwasanaeth Sifil. Nodwyd cangelloriaeth Brown gan ddiwygiadau arwyddocaol mewn polisi ariannol a chyllidol Prydain, yn cynnwys trosglwyddiad pwerau gosod cyfraddau llog i Fanc Lloegr, gan ehangu a dwysau grymoedd y Trysorlys. Ei weithredoedd mwyaf dadleuol oedd diddymu cymorth Blaendreth Corfforaeth (ACT) yn ei gyllideb gyntaf – gweithred a gafodd ei beirniadu am ei heffaith ar gronfeydd pensiwn – a dileu'r cyfradd treth 10c yn ei gyllideb derfynol yn 2007.

Yn ystod ei gyfnod fel Prif Weinidog wynebodd Brown ôl-effeithiau'r argyfwng economaidd a gwladoliad cysylltiedig Northern Rock ayb, y ddadl dros y gyfradd treth 10c, cynnydd mewn prisiau olew a phetrol, a chwyddiant cynyddol. Mae Brown hefyd wedi dioddef o ganlyniad i ymchwiliadau i mewn i gyhuddiadau o roddion anweddus i'w blaid, brwydr wleidyddol ddrud dros gadw terfysgwyr honedig o dan glo am 42 niwrnod, a threchiadau sylweddol mewn is-etholiadau, megis Dwyrain Glasgow, 2008. Er i boblogrwydd Brown a'r Blaid Lafur gynyddu ar gychwyn ei brifweinidogaeth, mae'u safiadau mewn polau piniwm ers hynny wedi gostwng yn sylweddol. Yn ystod haf 2008 bu sôn am her bosib i arweinyddiaeth Brown, ond enciliodd fygythiad cystadleuaeth ym mis Hydref yn dilyn Cynhadledd y Blaid Lafur a gwaethygiad yr argyfwng economaidd. Ymddiswyddodd fel Prif Weinidog ar 11 Mai, 2010.

Cangelloriaeth

Fel Canghellor y Trysorlys mae wedi llywyddu'r "cyfnod hwyaf o dwf a welodd y wlad erioed", gwneud Banc Lloegr yn annibynnol a chyflwyno cytundeb ar dlodi a newid hinsawdd yn Uwchgynhadledd yr G8 yn 2005.

Prifweinidogaeth

Prydeindod

Pwysleiddiodd Brown 'Prydeindod', yn enwedig pan oedd yn Brif Weinidog ac yn ystod Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014. Yn Ionawr 2006 rhoddodd araith i Gymdeithas y Ffabiaid yn galw am "Ddiwrnod Prydeinig" i ddod yn ŵyl flynyddol. Yn Ebrill yn yr un flwyddyn dywedodd ei fod eisiau gweld "baner (Jac yr Undeb) yn hedfan ym mhob gardd yn y wlad" ar y diwrnod hwnnw Awgrymwyd gan feirniaid Gordon Brown fod hyn yn ymateb i wrthwynebiad rhai Saeson i gael Albanwr yn Brif Weinidog, ond mewn gwirionedd cafwyd sawl datganiad gan Brown yn pwysleisio Prydeindod cyn iddo gymryd yr awennau o ddwylo Blair yn 2007. Gweithiodd Brown yn frwd i sefydlu'r "Diwrnod y Lluoedd Arfog" newydd hefyd. Bydd y 'diwrnod' hwnnw yn ymestyn dros benwythnos ac yn cynnwys gorymdeithiau milwrol, cyflwyniadau i ysgolion, a tattoos milwrol ar feysydd pêl-droed.

Cyfeiriadau

Llyfryddiaeth

• Gordon Brown: Bard of Britishness, casgliad o ysgrifau golygwyd gan John Osmond, IWA, Caerdydd, 2006.

Dolenni allanol

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Gordon Brown

Mae gan Wiciddyfynu gasgliad o ddyfyniadau sy'n berthnasol i:

Gordon Brown

• 10 Stryd Downing – Bywgraffiad Y Gwir Anrhydeddus Gordon Brown, AS Archifwyd 2007-10-08 yn y Peiriant Wayback.

gw • sg • go Prif Weinidogion Prydain Fawr a'r Deyrnas Unedig Teyrnas Prydain Fawr Walpole Wilmington Pelham Newcastle Devonshire Newcastle Bute G. Grenville Rockingham Chatham (Pitt yr Hynaf) Grafton North Rockingham Shelburne Portland Pitt yr Ieuaf Y Deyrnas Unedig Pitt yr Ieuaf Addington Pitt yr Ieuaf W. Grenville Portland Perceval Lerpwl Canning Goderich Wellington Grey Melbourne Wellington Peel Melbourne Peel Russell Derby Aberdeen Palmerston Derby Palmerston Russell Derby Disraeli Gladstone Beaconsfield (Disraeli) Gladstone Salisbury Gladstone Salisbury Gladstone Rosebery Salisbury Balfour Campbell-Bannerman Asquith Lloyd George Law Baldwin MacDonald Baldwin MacDonald Baldwin Chamberlain Churchill Attlee Churchill Eden Macmillan Douglas-Home Wilson Heath Wilson Callaghan Thatcher Major Blair Brown Cameron May Johnson Truss Sunak