Mongools schrift
In de wereld van vandaag is Mongools schrift een onderwerp dat grote relevantie heeft gekregen en de belangstelling heeft gewekt van academici, professionals en het grote publiek. Vanaf zijn oorsprong tot zijn huidige evolutie is Mongools schrift het onderwerp geweest van talloze debatten en discussies over de impact ervan op de samenleving, de economie en de politiek. In dit artikel zullen we de verschillende aspecten van Mongools schrift onderzoeken, van het historische belang tot de invloed ervan op de hedendaagse wereld. We zullen analyseren hoe Mongools schrift de manier heeft gevormd waarop we denken, handelen en omgaan met onze omgeving, en onderzoeken welke relevantie het heeft in de moderne wereld. Door middel van een multidisciplinaire aanpak willen we licht werpen op dit fenomeen en een alomvattend beeld bieden van Mongools schrift en de betekenis ervan in de huidige context.
| Mongools schrift | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Algemene informatie | ||||
| Type | Alfabet | |||
| Talen | Mongools | |||
| Bedenker | Tata-tonga | |||
| Periode | ca.1204 – heden | |||
| Schrijfrichting | boven-naar-beneden | |||
| Verwantschap | ||||
| Moederschriften | Proto-Sinaïtisch | |||
| Afgeleide schriften | Mantsjoeschrift Oiratisch schrift Vagindraschrift Galik alfabet Evenks schrift Xibe schrift | |||
| Indeling | ||||
| Unicode-subbereik | U+11660–U+1167F | |||
| ISO 15924 | Mong | |||
| ||||
Het Mongoolse schrift, ook wel Hudum genoemd, is het originele alfabet dat werd gebruikt voor het schrijven van de Mongoolse taal.
Beschrijving
Het Mongoolse schrift is een afgeleide van het Oud-Oeigoerse schrift dat in opdracht van Dzjengis Khan voor het Mongools werd aangepast. De letters hebben allemaal drie vormen: een begin-, midden- en eindvorm. De beginvorm is de eerste letter van een woord, vervolgens zijn alle volgende letters middenvormen en ten slotte is de laatste letter een eindvorm. Het schrift wordt verticaal geschreven (van boven naar beneden), en van links naar rechts.
Tegenwoordig wordt in Mongolië alleen een aangepast Cyrillisch alfabet gebruikt, maar op de Mongoolse bankbiljetten staan wel zinnen in dit schrifttype. In China, met name in Binnen-Mongolië wordt wel nog het Mongools alfabet gehanteerd. Het alfabet wordt ook gebruikt om Xibe en eventueel om Evenks te schrijven. De overheid van Mongolië heeft in 2020 besloten dat het cyrillische alfabet in 2025 weer plaats gemaakt moet hebben voor het Mongoolse schrift.
Letters
| karakters | transliteratie | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| beginvorm | middenvorm | eindvorm | Latijn | Cyrillisch | |
|
|
 
|
a | А | |
|
e | Э | |||
|
 [1]
|
|
i, yi | И,Й, Ы, Ь | |
|
|
|
o, u | О, У | |
|
|
|
o, u | О, У | |
|
|
|
|
ö, ü | Ө, Ү | |
|
 [3]
|
|
n | Н | |
|
|
ng | Н, НГ | ||
|
|
 
|
b | Б, В | |
|
|
|
p | П | |
|
|
|
q | Х | |
|
|
|
γ | Г | |
|
|
k | Х | ||
|
g | Г | |||
|
|
|
m | М | |
|
|
|
l | Л | |
|
|
|
s | С | |
|
|
|
š | Ш | |
|
 
|
|
t, d | Т, Д | |
|
|
č | Ч, Ц | ||
|
|
j | Ж, З | ||
|
|
|
y | -Й, Е, Ё, Ю, Я | |
|
|
|
r | Р | |
|
|
v | В | ||
|
|
|
f | Ф | |
|
|
|
ḳ | К | |
|
|
(c) | (ц) | ||
|
|
(z) | (з) | ||
|
|
(h) | (г, х) | ||
|
(zh) | (-,-) | |||
|
(ř) | (-,-) | |||
|
(chi) | (-,-) | |||
Cijfers
Mongoolse cijfers worden van links naar rechts of van boven naar beneden geschreven.[5]
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ᠐ | ᠑ | ᠒ | ᠓ | ᠔ | ᠕ | ᠖ | ᠗ | ᠘ | ᠙ |
Externe link
- ↑ Following a consonant, Latin transliteration is i.
- ↑ Following a vowel, Latin transliteration is yi, with rare exceptions like naim ("eight") or Naiman.
- ↑ Character for front of syllable (n-<vowel>).
- ↑ Character for back of syllable (<vowel>-n).
- ↑ (en) Poppe, Nicholas (1974). Grammar of Written Mongolian. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-00684-2.