Angermünde

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Angermünde

Ratusz i rynek w Angermünde
Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Powiat	Landkreis Uckermark
Powierzchnia	326,44 km²
Wysokość	50 m n.p.m.
Populacja (31.12.2013) • liczba ludności • gęstość	13 597 42 os./km²
Nr kierunkowy	03331
Kod pocztowy	16278
Tablice rejestracyjne	UM
Położenie na mapie Brandenburgii Angermünde
Położenie na mapie Niemiec Angermünde
53°02′N 14°00′E/53,033333 14,000000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Angermünde – miasto w Niemczech, w kraju związkowym Brandenburgia, w powiecie Uckermark. Według stanu na 31 grudnia 2013 r. liczba mieszkańców wynosiła 13 597. Zajmując powierzchnię 326,44 km² miasto znajduje się na dziewiątym miejscu wśród stu największych powierzchniowo miast Niemiec. Znajdująca się tu stacja kolejowa na linii Berlin – Szczecin pełni rolę punktu przesiadkowego dla linii do Szczecina, Stralsundu i Schwedt/Oder. Miasto należy do Stowarzyszenia Miast Brandenburgii posiadających zabudowę historyczną.

Położenie

Miasto Angermünde leży około 80 km na północny wschód od Berlina na Pojezierzu Uckermark, na równinie polodowcowej, pomiędzy obszarami leśnymi Schorfheide a Odrą. Miasto jest siedzibą administracji Rezerwatu biosfery Schorfheide-Chorin, którego obszar zajmuje również południową i zachodnią część miasta. Na południu Angermünde graniczy z powiatem Barnim, a na wschodzie z Polską.

Jeziora w mieście: Grumsinsee, Heiliger See, Kalkbude, Mudrowsee, Mündesee, Parsteiner See (Nordbecken), Peetzigsee, Plunz, Wolletzsee, Bauernsee

• 
  Rynek i ratusz
• 
  Drewniany dom
• 
  Miasto Kościół św. Mariacki
• 
  Drogowskazy informacji miejskiej
• 
  Rosenstrasse w centrum
• 
  Główna droga
• 
  Muzeum Miejskie im. Ehma Welka

Historia

Średniowiecze

W średniowieczu okolice Angermünde porastały słabo zaludnione puszcze. Gród w miejscu obecnego miasta, na przecięciu starych szlaków handlowych powstał około 1180 roku. Od 1210 do 1230 jest wymieniane jako osada na skrzyżowaniu szlaków handlowych, w której znajdował się zamek. Wtedy też (1210) zostało odnotowane rozpoczęcie budowy pierwszego kamiennego kościoła – pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny^{[potrzebny przypis]}. W roku 1233 założono miasto. Jeszcze w pierwszej połowie XIII w. (lata 1245–1250) w mieście wzniesiono kolejny, tym razem murowany, kościół franciszkanów pw. Piotra i Pawła^{[potrzebny przypis]}. W toku walk o Brandenburgię w latach 1320–1323 po wymarciu przedstawicieli dynastii askańskiej, miasto przejściowo znalazło się pod władzą meklemburską (zgodnie z postanowieniami rozejmu z 20 lipca 1323). W 1354 książę szczeciński Barnim III Wielki pozyskał Angermünde wraz z całą wschodnią częścią Ziemi Wkrzańskiej w zamian za zamki Marchii Wkrzańskiej zajęte w toku działań wojennych pięć lat wcześniej. W drugiej połowie XIV w. rzemieślnicy i ubożsi mieszkańcy miasta wspierali ruch waldensów (stąd określano je wówczas Ketzer-Angermünde). W nocy z 27 na 28 marca 1420 pod miastem doszło do bitwy sił polsko-pomorskich z brandenburskimi, która rozstrzygnęła kwestię przynależności Marchii Wkrzańskiej do Brandenburgii. Dwanaście lat później, w 1432, dotarł tutaj jeden z najazdów husyckich.

XIX i XX w.

• 1817 r. – rozpoczął się rozwój współczesnego miasta; Angermünde zostało miastem powiatowym
• 1842 r. – przez miasto przebiegała linia kolejowa Berlin – Szczecin;
• 1938 r. – Kryształowa noc, synagoga przy Klosterstraße oraz kirkut przy Puschkinallee zostały zniszczone;
• 1944 r. – w lutym małżeństwo Bruhn oraz dwie inne osoby zostały skierowane do KL Neuengamme;
• 1945 r. – 22 lutego trzech żołnierzy Wehrmachtu dezerterowało, za co zostają rozstrzelani;
• 1945 r. – 27 kwietnia miejscowy piekarz Miers i jubiler Nölte przy drodze do Schwedt/Oder podpisali przy Armii Czerwonej w imieniu miasta kapitulację, co zakończyło krótkie walki o utrzymanie miasta w rękach hitlerowców.
• 1993 – Angermünde przestało być miastem powiatowym

Podział administracyjny

• 1974 r. – przyłączenie Dobberzin;
• 2000 r. – przyłączenie Altkünkendorf;
• 2003 r. – miasto stało się związkiem 26 gmin z wyłączeniem Polßen.

Dnia 1 stycznia 2003 roku do Angermünde przyłączono 26 okolicznych gmin, wyjątek stanowi dawne miasto Greiffenberg, które nie utraciło swoich praw miejskich i obecnie jest „miastem w mieście”.

Obecnie w skład gminy Angermunde wchodzą następujące części gminy:

Altkünkendorf Biesenbrow Bruchhagen Bölkendorf Crussow Dobberzin Frauenhagen Gellmersdorf	Greiffenberg Günterberg Görlsdorf Herzsprung Kerkow Mürow Neukünkendorf Schmargendorf	Schmiedeberg Steinhöfel Stolpe Welsow Wilmersdorf Wolletz Zuchenberg

Zabytki i obiekty historyczne

W czasie działań wojennych II wojny światowej stare miasto w Angermünde nie uległo zniszczeniu. Do dziś na starówce stoją średniowieczne domy kupieckie zbudowane z muru pruskiego na przełomie XVIII i XIX wieku. Od 1995 starówka jest zaliczana do zabytków i trwa jej stała renowacja. Do istotnych budowli w Angermünde należą:

• Kościół św. Marii z XIII wieku, przebudowany w XV w.;
• Ratusz;
• Dawny klasztor franciszkański z kościołem;
• Mury miejskie z Bramą Prochową;
• Ruiny zamku, który zbudowano w XIII wieku;
• Kaplica pw. Ducha Świętego z XV wieku;
• Kościół ewangelicki z 1854 r.;
• waga miejska
• Zespoły pałacowe w kilku lokalizacjach;
• Centrum przyrody „Blumberger Mühle”;
• Rzeźby na Marktbrunnen, plenerowa wystawa rzeźb sztuki współczesnej.

Pomniki

• Ofiar faszyzmu, w Parku Pokoju – odsłonięty w 1950 r. w miejscu pierwszych mogił trzech rozstrzelanych żołnierzy, którzy zdezerterowali z Wehrmachtu;
• Pomnik upamiętniający zniszczony cmentarz żydowski, założony w 1809 roku dla Żydów z Greiffenberg, monument odsłonięto w 1964 r.

Kultura i sztuka

Najstarsza część miasta przetrwała II Wojnę światową, dzięki czemu Angermünde należy do Związku Miast Zabytkowych. W latach 1990–2007 przeprowadzono gruntowną konserwację starej zabudowy. Największą wartość zabytkową posiada klasztor franciszkański i kościół pw. NMP. Budynki poklasztorne pełnią obecnie funkcje kulturalne, odbywają się tam wystawy i koncerty. Od 1991 roku miejscowy artysta rzeźbiarz Joachim Karbe co dwa lata organizuje zjazdy rzeźbiarzy z całej Europy. Jako materiał używany do realizacji ich dzieł używany jest granit z tutejszych złóż.

W mieście znajdują się dwa muzea:

• pisarza Ehm Welka
• etnograficzne

oraz ogród zoologiczny.

Transport

Drogi

Przez miasto prowadzą drogi:

• droga krajowa B2;
• droga krajowa B198.

W odległości 16 km od centrum wiedzie autostrada A11 (Berlin – Szczecin).

Kolej

Angermünde jest jedną z najważniejszych stacji w północno-wschodniej części Brandenburgii. Tu linia z Berlina dzieli się na trasę do Stralsundu, do Schwedt/Oder i do Szczecina. Ponieważ trasa do Szczecina nie jest zelektryfikowana, tutejsza stacja jest miejscem przesiadki lub zmiany elektrowozu na spalinowóz. Do 1997 roku istniało jeszcze połączenie z Bad Freienwalde (Oder), ale zostało zawieszone. Z Angermünde jest dobre połączenie do Stralsundu, przez Berlin do Monachium, przez Drezno do Pragi, przez Essen, Bochum i Dortmund do Hanoweru, przez Erfurt, Frankfurt i Heidelberg do Karlsruhe, do Schwedt, Szczcina, Prenzlau i Eberswalde.

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

• Espelkamp, Nadrenia Północna-Westfalia
• Lügde, Nadrenia Północna-Westfalia
• Strzelce Krajeńskie, Polska
• Żurrieq, Malta

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Persz: Miasta w Euroregionie Pomerania. Urząd Statystyczny w Szczecinie, 1998. ISBN 83-906504-4-4.
• Okres II: Zwycięstwo stosunków feudalnych na Pomorzu Zachodnim (1124-1295), KazimierzK. Śląski KazimierzK., Dzieje Pomorza, G.G. Labuda (red.), Poznań 1969 .
• Okres III: Rozdrobnienie feudalne (1295-1464), BenedyktB. Zientara BenedyktB., Dzieje Pomorza, G.G. Labuda (red.), Poznań 1969 .

Linki zewnętrzne

• Historia miasta