W tym artykule przyjrzymy się fascynującemu życiu BM-21 Grad i jego wpływowi na dzisiejsze społeczeństwo. Od skromnych początków po drogę na szczyt BM-21 Grad pozostawił niezatarty ślad w historii. Dzięki swoim osiągnięciom i wyzwaniom BM-21 Grad zainspirował niezliczone rzesze ludzi do pójścia w jego ślady i osiągnięcia własnych celów. Na tych stronach odkryjemy sekrety sukcesu BM-21 Grad i tego, jak jego dziedzictwo nadal wpływa na przyszłe pokolenia. Przygotuj się na ekscytującą podróż przez życie BM-21 Grad!
Decyzję o zaprojektowaniu BM-21 Grad podjęła Rada Ministrów ZSRR decyzją z 30 maja 1960. Zadanie to otrzymało biuro konstrukcyjne NII-147 z Tuły. Pierwsze wyrzutnie trafiły do jednostek w 1963, publiczna prezentacja nowego systemu odbyła się w 1964 na defiladzie w Moskwie podczas obchodów rocznicy rewolucji październikowej. W następnych latach była szeroko eksportowana, wśród jej użytkowników znajduje się także Wojsko Polskie. Pierwsze użycie bojowe nastąpiło podczas konfliktu nadgranicznego z Chinami nad rzeką Ussuri w 1969 roku.
Podobnie jak inne typy wyrzutni artyleryjskich BM-21 jest przeznaczona do rażenia celów powierzchniowych – środków ogniowych piechoty, stanowisk ogniowych artylerii, sprzętu bojowego w rejonach ześrodkowania oraz umocnień polowych.
BM-21 posiada 40 prowadnic rurowych (po 10 w 4 rzędach) zainstalowanych na zmodyfikowanym podwoziu samochodu Ural-375D (6x6). Pakiet prowadnic wraz z kołyską jest osadzony na obrotowym łożu przymocowanym do ramy samochodu. Kąty ostrzału poziomego są dla małych kątów podniesienia ograniczone ze względów bezpieczeństwa (wyloty prowadnic znajdują się na wysokości kabiny). Prowadnice mogą być naprowadzane elektrycznie lub ręcznie. Pociski są odpalane elektrycznie. Celownik mechaniczny, kątomierz działowy oraz mechanizm sterowania napędami kierowania jest umieszczony na wysięgniku z lewej strony wyrzutni.
Standardowym typem pocisku wystrzeliwanego z BM-21 jest M-21OF z głowicą odłamkowo-burzącą. Ma on masę 66 kg i długość 2870 mm. Jego donośność wynosi 20 400 m. Pociski na torze lotu są stabilizowane zarówno brzechwowo, jak i obrotowo (niewielką prędkość kątową nadaje im występ prowadzący współpracujący z bruzdą rury wyrzutni). Pociski są dostarczane na stanowisko ogniowe przy wykorzystaniu samochodów amunicyjnych ZiŁ-152 lub Star. Pociski tego samego typu mogą być odpalane z radzieckich wyrzutni BM-21 Grad-1 (36-rurowa), Grad-W (12-rurowa), 9K53 Prima (50-rurowa) i czechosłowackich RM-70 (40-rurowa). Polską zmodernizowaną wyrzutnią BM-21 jest WR-40 Langusta.
W Polsce powstała we współpracy z przedsiębiorstwem francuskim rodzina pocisków Feniks-Z, które dzięki zastosowaniu nowoczesnego paliwa rakietowego mają zasięg ponad 40 km.
Wersje pochodne
W ZSRR i państwach byłego Układu Warszawskiego opracowano szereg wyrzutni samobieżnych na innych podwoziach, strzelających takimi samymi pociskami lub też mających analogiczną do BM-21 część artyleryjską z 40 prowadnicami, jak również następnie modernizowano oryginalne wyrzutnie:
Bastion-01/02 – modernizacja wyrzutni 40-rurowej na podwoziu KrAZ-6322 (6×6); Bastion-02 z długim podwoziem i systemem przeładowania 40 pocisków zapasowych (2008 rok)
BM-21K/BM-21U Werba – prototypy wyrzutni 40-rurowej na podwoziach KrAZ-260/KrAZ-6322 (6×6) z długą kabiną (2009/2015 rok)
BM-21UM Berest – prototypowa wyrzutnia 50-rurowa na podwoziu KrAZ-5401NE (4×4) z długą kabiną (2018 rok)
Czechosłowacja/Czechy:
RM-70 – wyrzutnia 40-rurowa na podwoziu Tatra (8×8) z systemem przeładowania 40 pocisków zapasowych,
BM-21MT – modernizacja wyrzutni 40-rurowej na podwoziu Tatra T-815-7T3R2T (4×4)
Polska:
WR-40 Langusta – modernizacja wyrzutni 40-rurowej na podwoziu Jelcz (4×4)