Dzisiaj Bibliografia jest tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu dużej liczby osób. Od momentu pojawienia się Bibliografia przyciąga uwagę ekspertów w tej dziedzinie, a także tych, którzy chcą lepiej zrozumieć jego wpływ na dzisiejsze społeczeństwo. Aby dokładnie przeanalizować Bibliografia, ważne jest zbadanie jego różnych wymiarów i zrozumienie, jak ewoluował na przestrzeni czasu. W tym artykule zagłębimy się w fascynujący świat Bibliografia, badając jego pochodzenie, obecne znaczenie i możliwe przyszłe konsekwencje, jakie może mieć w różnych obszarach.
|
Ten artykuł od 2016-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Bibliografia (gr. βιβλιο „książka” + γραφία „pisanie”) – termin oznaczający zarówno uporządkowany według pewnych kryteriów i spełniający określone zadania informacyjne wykaz (spis) dokumentów pisanych, jak i dział nauki o utworach piśmiennictwa definiujący zasady tworzenia wspomnianych spisów.
Bibliografią jest wykaz odrębnych jednostek piśmienniczych, zestawiony z utworzonych według ustalonych zasad opisów bibliograficznych tych jednostek. Wykazy takie są opracowywane w różnych celach, i najczęściej spotykanymi są bibliografie biblioteczne lub zasobowe oraz bibliografie (w) indywidualnej publikacji (przypublikacyjne).
Bibliografie biblioteczne (zasobowe) mają postać katalogów opisów bibliograficznych dokumentujących i inwentaryzujących całość lub udostępnianą część zasobów piśmienniczych zgromadzonych w danej instytucji – bibliotece, składnicy, archiwum.
Zasady tworzenia wykazów bibliograficznych, ze wskazaniem odpowiednich norm polskich i międzynarodowych, podaje m.in. Barbara Osuchowska i Robert Chwałowski.
Według Barbary Osuchowskiej (Poradnik ..., str. 168-169) bibliografie są tworzone według najróżniejszych, zależnych od autora, koncepcji merytorycznych. Są więc bibliografie przedmiotu – pełne lub częściowe, wykazy wybranych pozycji źródłowych najnowszych lub obejmujących również starsze, spisy szczegółowe lub ogólne, podstawowe lub uzupełniające, pozycji tylko w konkretnym języku (np. polskim lub obcym), prac cytowanych, i in., wreszcie mogą występować niekiedy bardzo cenne bibliografie adnotowane, w których autor poszerza pozycje wykazu własnymi komentarzami (co czyni taką pozycję identyczną z przypisem).
Również hasła w encyklopediach mogą zawierać bibliografie, ale nie jest to wymóg powszechny.
Według innych kryteriów można podzielić bibliografie na:
Pierwszymi bieżącymi bibliografiami narodowymi w Europie i na świecie były:
Z obcojęzycznych bibliografii dotyczących Polski można wymienić:
Od lat 50. XX wieku rozwijają się nowe formy bibliografii, jak np.:
Bibliografia przypublikacyjna (załącznikowa) stanowi pożądany lub obowiązkowy element utworów piśmienniczych mających charakter informacyjny i/lub naukowy, a więc takich, które mają umożliwić weryfikację zawartych w nich treści. Do takich utworów należą m.in. książki naukowe, popularnonaukowe, zawodowe, rozprawy i artykuły naukowe, sprawozdania z prac badawczych. Bibliografia tego typu to nie tylko wymóg formalny, ale przede wszystkim wyraz szacunku wobec prac innych twórców. Autorzy takich publikacji najczęściej tworzą ich treść nie tylko na podstawie osobistych przemyśleń oraz badań, ale też zestawiają je z danych uzyskanymi z innych źródeł lub z takich źródeł korzystają albo też cytują niezbędne fragmenty in extenso. Jednocześnie w takim przypadku autor ma obowiązek dokładnego wskazania wykorzystanego źródła. Jest to wykonywane przez utworzenie określonego zestawu informacji zwanego opisem bibliograficznym, a zamieszczanego w publikacji na różne sposoby – przez wplecenie w tekst główny, lub wystąpienie w przypisach do poszczególnych fragmentów tego tekstu (tworząc przypis bibliograficzny), w podpisach pod ilustracjami, a także w przypisach tablicowych lub w tytułach tablic, wreszcie w postaci odrębnego wykazu tych opisów umieszczanego w końcu publikacji. Ta ostatnia postać – rozwiązanie zalecane i najczęściej stosowane – stanowi bibliografię lub literaturę przedmiotu i jest tytułowana Bibliografią, Piśmiennictwem, Wykazem literatury, Literaturą lub podobnie.
Zasady tworzenia bibliografii i opisów bibliograficznych są m.in. przedmiotem i celem działu nauki – bibliografii. Zajmuje się ona teoretycznym i praktycznym badaniem oraz opisywaniem dokumentów pisanych, w tym książek, zestawianiem ich w spisy na użytek nauki i praktyki, a także wypracowywaniem metodyki sporządzania spisów bibliograficznych. Spośród polskich bibliografów można wymienić Karola Estreichera, Stanisława Estreichera i Joachima Lelewela.