Daniel Gralath
Obecnie Daniel Gralath stał się powracającym tematem w dyskusjach i debatach na całym świecie. Znaczenie Daniel Gralath znajduje odzwierciedlenie w jego wpływie na społeczeństwo, ekonomię i politykę, co czyni go punktem zainteresowania badaczy, liderów i obywateli. Na przestrzeni historii Daniel Gralath spowodował wiele zmian i transformacji, wywołując zarówno entuzjazm, jak i kontrowersje. W tym artykule zajmiemy się różnymi aspektami związanymi z Daniel Gralath i przeanalizujemy jego wpływ w różnych kontekstach. Od wpływu na życie codzienne po rolę na scenie globalnej, Daniel Gralath nadal zajmuje istotne miejsce w programach wszystkich osób.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
30 maja 1708 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 lipca 1767 |
Daniel Gralath (ur. 30 maja 1708 w Gdańsku, zm. 23 lipca 1767 tamże) – gdańszczanin, burmistrz, burgrabia, uczony.
Życiorys
Urodził się w bogatej rodzinie kupieckiej Karla Ludwiga Gralatha (1673–1713). Już w trakcie nauki w Gdańskim Gimnazjum Akademickim wykazywał zainteresowanie naukami ścisłymi, co zaowocowało dysertacjami wydanymi po łacinie w 1729. Od 1728 studiował w Halle, Lejdzie i Marburgu. Po powrocie do Gdańska, ożenił się z córką wybitnego przyrodnika, Jacoba Theodora Kleina. Był współzałożycielem powstałego w 1742 Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku. Interesował się szczególnie elektrycznością. Od 1746 prowadził badania nad wynalezioną rok wcześniej, przez Ewalda Kleista w Kamieniu Pomorskim, butelką lejdejską. Zbudował pierwszą na świecie baterię takich butelek i wyjaśnił jej działanie. Zmierzył siłę działającą między naładowanymi okładkami butelki. Napisał pierwsze na świecie dzieło poświęcone elektrostatyce, 3-tomową Geschichte der Elektricität („Historia elektryczności”), wydaną w latach 1747–1756 oraz bibliografię wszystkich dzieł poświęconych elektrostatyce, Elektrische Bibliothek („Biblioteka elektryczna”).
W uznaniu jego osiągnięć naukowych Towarzystwo Naukowe w Getyndze powołało go na członka.
Pracował od 1754 w administracji Gdańska, był od 1754 ławnikiem, od 1758 rajcą, w 1762 burgrabią królewskim a od 1763 do śmierci jednym z burmistrzów Gdańska.
Został pochowany w bazylice Mariackiej w Gdańsku, w niewiadomym miejscu. W podgdańskim Sulminie znajduje się grobowiec rodzinny potomków Daniela Gralatha, wybudowany w 1818.
Zainicjował i swoim testamentem współfinansował założenie Wielkiej Alei lipowej, pomiędzy Gdańskiem i Wrzeszczem. W 1901 przy alei w okolicy skrzyżowania z ul. Smoluchowskiego umieszczono pomnik Daniela Gralatha w postaci głazu narzutowego z pamiątkową tablicą. Po wojnie na głazie umieszczono tablicę ku czci harcerzy pomordowanych przez nazistów. W 2004 pomnik harcerzy umieszczono w niedalekim parku (Małym Błędniku), a na głazie wmurowano nową tablicę upamiętniającą Daniela Gralatha.
Kontynuatorami działalności Gralatha byli jego dwaj synowie: Karol Fryderyk (1741–1818) był rajcą miejskim, a w czasach napoleońskiego Wolnego Miasta prezydentem senatu Gdańska, zaś Daniel Gralath młodszy (1739–1809) był profesorem, doszedł do godności rektora Gimnazjum Akademickiego, był autorem cennej „Historii Gdańska” i rozprawy o przedawnieniu (1773) podważającej rzekome prawa króla pruskiego do ziem zajętych w wyniku I rozbioru Polski.
Jest patronem tramwaju Pesa Swing 120NaG SWING Gdańskich Autobusów i Tramwajów o numerze bocznym 1011. W okresie Wolnego Miasta Gdańska imię Gralatha (Gralathstraße) nosiła obecna ulica Józefa Hoene-Wrońskiego w Gdańsku-Aniołkach.
Przypisy
- ↑ Daniel Gralath, Geschichte der Elektricität, Versuche und Abhandlungen der Naturforschende Gesellschaft in Danzig. (T. 1, s. 175–304, Danzig 1747; t. 2, s. 355–459, Danzig, Leipzig 1754; t. 3, s. 492–556, Danzig, Leipzig 1756
- ↑ Daniel Gralath, Elektrische Bibliothek, Versuche und Abhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, Danzig 1747, s. 525–558.
- ↑ Jerzy Sawicki, Pierwsi polscy badacze elektryczności: Daniel Gralath i Józef Rogaliński, „Maszyny Elektryczne - Zeszyty Problemowe”, 4/2018 (120), s. 85–90 .
- ↑ Marcin Stąporek, Daniel Gralath: elektrycznością podpalił spirytus, a Gdańskowi zostawił najpiękniejszą aleję , trojmiasto.pl, 25 października 2010 .
- ↑ Marek Gotard, Gdańsk wyremontuje grobowiec Gralathów , trojmiasto.pl, 18 listopada 2011 .
- ↑ Daniel Gralath , gait.pl .
- ↑ Dawne nazwy ulic gdańskich , danzig-online.pl .
Bibliografia
- Andrzej Januszajtis, Scientists In Old Gdańsk: 17th And 18th Centuries, „TASK Quarterly”, 5 (3), 2001, s. 389–399 (ang.).
- Andrzej Januszajtis, Die Gralaths auf der Danziger Höhe , danzigernfg.com (niem.).
Linki zewnętrzne
- O Danielu Gralathcie. rzygacz.webd.pl. . na stronach Akademii Rzygaczy
