W tym artykule przyjrzymy się Edward Zając z różnych perspektyw, aby zrozumieć jego wpływ na społeczeństwo. Od chwili narodzin do chwili obecnej Edward Zając odgrywał fundamentalną rolę w różnych aspektach życia codziennego. Przeanalizujemy jego ewolucję na przestrzeni czasu, podkreślając osiągnięcia i wyzwania. Dodatkowo sprawdzimy, jak Edward Zając wpłynął i ukształtował nasze osobiste i zbiorowe doświadczenia. Poprzez tę podróż staramy się zapewnić kompleksowy obraz Edward Zając i jego znaczenia w dzisiejszym świecie.
Urodził się jako syn Jana i Heleny z domu Soboń. W rodzinnych Tarzymiechach w 1946 ukończył 7-klasową szkołę podstawową, po czym w 1952 zdał maturę w I Państwowym Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Zamościu. W latach 1952-1956 odbył studia historyczne na Wydziale Humanistycznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i uzyskał tytuł magistra historii w 1958. 1 października 1957 został zatrudniony przez Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Rzeszowie z siedzibą w Przemyślu na stanowisku kierownika Powiatowego Archiwum Państwowego w Sanoku i pracował na tym stanowisku do 1959 oraz od 1968 do 1969 (do 1969 zajmował się gromadzeniem i uporządkowaniem zespołów archiwalnych). Następnie od 1 stycznia 1971 do 1990 był dyrektorem (kustoszem) Muzeum Historycznego w Sanoku. W tym czasie przeprowadzono remonty obiektów oraz gromadzono eksponaty, w tym także dzieła artysty-malarza Zdzisława Beksińskiego. Był autorem programu obchodów 500. rocznicy śmierci Grzegorza z Sanoka, zorganizowanych w 1977. Aktywnie współdziałał przy tworzeniu otwartego w 1987 „Domu Pamięci gen. Karola Świerczewskiego” w Jabłonkach (w pobliżu tamtejszego pomnika generała), który był filią sanockiego muzeum. Po odejściu z pracy w muzeum krótkotrwale pracował w Zespole Szkół Zawodowych jako nauczyciel w. o s. W 1991 przeszedł na rentę inwalidzką, a w 1996 na emeryturę.
Był działaczem Stronnictwa Demokratycznego. Został wybrany radnym Miejskiej Rady Narodowej (MRN): w 1965 (był członkiem prezydium MRN; ponadto w 1968 był sekretarzem Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Sanoku), w 1969, w 1978 (w 1978 był członkiem Miejskiego Komitetu FJN w Sanoku, którego był sekretarzem), w 1984, w 1988. Od 1968 do 1969 był zastępcą przewodniczącego MRN, po czym zrezygnował z funkcji. Po likwidacji powiatu sanockiego w wyniku rozporządzenia Rady Ministrów z 6 października 1972 został członkiem prezydium MRN w Sanoku wybranym podczas jej sesji inauguracyjnej 14 listopada 1972 (przewodniczącym prezydium został wówczas Wiesław Skałkowski). W 1974 został członkiem komisji ds. odznaczeń w Sanoku. Na początku 1976 został zastępcą przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej w Krośnie przed wyborami parlamentarnymi 1976 do Sejmu PRLVII kadencji. Został członkiem prezydium powołanej podczas stanu wojennego 16 września 1982 Tymczasowej Miejskiej Rady Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (PRON). W III Rzeczypospolitej w kadencji Rady Miasta Sanoka 1994-1998 zasiadał w Komisji Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki w charakterze członka spoza Rady. Bez powodzenia ubiegał się o mandat Rady Miasta Sanoka, startując w wyborach samorządowych w 1998 z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w wyborach samorządowych w 2002 z listy Koalicyjny Komitet Wyborczy SLD–Unia Pracy.
Był w pierwszym składzie redakcyjnym „Gazety Sanockiej – Autosan” w 1974, później publikował w tym piśmie. Ponadto publikował w czasopismach: „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, „Tygodnik Sanocki”, „Harcerz Sanocki”, „Mały Harcerz Sanocki”, „Sanockie Zapiski Numizmatyczne”, „Echo Sanoka” oraz „Gazeta Bieszczadzka”. Był jednym z inicjatorów powstania i kierownikiem sekcji wydawniczej „Rocznika Sanockiego”. Wobec braku miejscowego konserwatora zabytków, w 1978 jako dyrektor Muzeum Historycznego w Sanoku wszedł w skład grupy miejskiej (prócz niego plastyk miejski Barbara Bandurka i przewodnik muzealny Krystyna Kilar), która po inwentaryzacji wskazała na cmentarzu w Sanoku nagrobki uznając je za posiadające wartość historyczną i zaproponowała ich zachowanie. Był działaczem Towarzystwa Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka, wybierany członkiem zarządu: styczniu 1983, w czerwcu 1987. Pod koniec 1984 zasiadł w zarządzie powołanego wówczas oddziału Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Sanok. Po przejściu na emeryturę zajmował się tworzeniem publikacji książkowych, głównie na temat Sanoka i ziemi sanockiej. Łącznie opublikował ponad 640 artykułów z dziedziny historii miasta i regionu.
Miał brata Czesława (zm. 2001). Jego żoną była Teresa z domu Pakosz. Zmarł 19 listopada 2014, a 22 listopada 2014 został pochowany na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.
podrozdziały: Z dziejów Sanoka i powiatu sanockiego w okresie okupacji hitlerowskiej (1939–1944) oraz Zarys dziejów Sanoka w latach 1944–1978 (współautor: Jan Łuczyński)
Autosan. Praca zbiorowa pod redakcją Adama Orłowskiego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982.brak strony w książce
rozdział: Narodziny sanockiej klasy robotniczej (współautor: Jan Łuczyński)
rozdział: Walka o pracę i chleb (lata 1924-1938) (współautor: Wojciech Sołtys)
Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na ludności cywilnej w południowo-wschodniej Polsce (1942–1947). ; Polski Związek Wschodni w Przemyślu. Przemyśl. 2001. ISBN 83-88417-19-3
Katalog miejsc pamięci, walki i męczeństwa z terenu byłego powiatu sanockiego. Marian Jarosz, Edward Zając. Zarząd Koła Miejsko-Gminnego Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych Ziemi Sanockiej. 1994.
Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998. ISBN 83-909787-0-9.brak strony w książce
Szkice z dziejów Sanoka. Część druga. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2000. ISBN 83-909787-0-9.brak strony w książce
100 lat Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka 1904-2004, Sanok 2004, ISBN 83-903238-2-6
Monografia wsi Tarzymiechy (2005)
Sanockie biografie. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2009. ISBN 978-83-61043-09-6.brak strony w książce
Zgodnie z umową zawartą przez Edwarda Zająca 13 jego publikacji zostało udostępnionych do upowszechniania przez Miejską Bibliotekę Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku.
Nagroda Miasta Sanoka – dwukrotnie: I stopnia w dziedzinie literatury za popularyzację wiedzy historycznej o Sanoku za rok 1997; w dziedzinie literatury za rok 2000
↑Data urodzenia 27 stycznia 1931 została podana na tabliczce nagrobnej. Wcześniej w różnych źródłach pojawiał się także rok urodzenia 1929. W publikacji „Rocznika Sanockiego” 2014 Edward Zając w biogramie swojego autorstwa wskazał datę urodzenia 27 stycznia 1931.
↑Andrzej Brygidyn, W latach powojennych. Życie polityczne. W przełomie październikowym w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 800.
↑Andrzej Brygidyn, W latach powojennych . Życie polityczne. W przełomie październikowym w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 801.
↑Franciszek Oberc. Samorząd miejski Sanoka a wybitni sanoczanie. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 537, 2014. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.
↑Jolanta Ziobro. Są już nagrody. „Tygodnik Sanocki”. Nr 22 (499), s. 1, 1 czerwca 2001.
↑Jolanta Ziobro. Dostrzeżeni i nagrodzeni. „Tygodnik Sanocki”. Nr 23 (500), s. 1, 8 czerwca 2001.
↑Laureaci Nagród Miasta 2000. Edward Zając. „Tygodnik Sanocki”. Nr 24 (501), s. 6, 15 czerwca 2001.
↑Franciszek Oberc. Samorząd miejski Sanoka a wybitni sanoczanie. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 540, 2014. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.
↑Jolanta Ziobro. Kombatanckie świętowanie. „Tygodnik Sanocki”. Nr 5 (377), s. 1, 29 stycznia 1999.
↑Bartosz Błażewicz. Kombatanckie obchody. Awanse, wspomnienia, życzenia. „Tygodnik Sanocki”. Nr 36 (461), s. 2, 8 września 2000.
Władysław Stachowicz. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950–1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.
Edward Zając. Początki „Rocznika Sanockiego”. Edward Zając. „Rocznik Sanocki 2014”, s. 20-21, 2014. Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka. ISSN0557-2096.
Franciszek Oberc. Samorząd miejski Sanoka a wybitni sanoczanie. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 537, 2014. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.