Jan Dismas Zelenka

W dzisiejszym świecie Jan Dismas Zelenka stał się tematem dużego zainteresowania i debaty. Dzięki różnym aspektom i konsekwencjom Jan Dismas Zelenka zdołał przyciągnąć uwagę ekspertów i ogółu społeczeństwa. Od jego powstania po konsekwencje dla współczesnego społeczeństwa, Jan Dismas Zelenka zaznaczył się przed i po w różnych obszarach. W tym artykule zbadamy różne aspekty Jan Dismas Zelenka, zagłębiając się w jego przyczyny, skutki i możliwe rozwiązania. Bez wątpienia Jan Dismas Zelenka stanowi wyzwanie dla ludzkości, ale także okazję do refleksji i poszukiwania alternatyw, które przyczyniają się do jego zrozumienia i ostatecznego rozwiązania.

Jan Dismas Zelenka
Jan Lukáš Zelenka
Data i miejsce urodzenia

16 października 1679
Louňovice pod Blaníkem

Data i miejsce śmierci

23 grudnia 1745
Drezno

Instrumenty

kontrabas

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kontrabasista, kapelmistrz, kompozytor

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Kamień z tablicą pamiątkową w Louňovicach pod Blaníkem, miejscu urodzenia Zelenki
Tablica na Kleine Brüdergasse w Dreźnie, upamiętniająca ostatnie miejsce zamieszkania kompozytora
Pomnik na Starym Cmentarzu Katolickim w Dreźnie

Jan Dismas Zelenka, właśc. Jan Lukáš Zelenka (ur. 16 października 1679 w Louňovicach pod Blaníkem, zm. 23 grudnia 1745 w Dreźnie) – czeski, niemieckojęzyczny kompozytor epoki późnego baroku, kontrabasista i kapelmistrz.

Życiorys

Jan Lukáš Zelenka urodził się w Louňovicach pod Blaníkem 16 października 1679 roku, w rodzinie Jiří'ego i Marii Magdaleny Hajek. Był najstarszym z ośmiu rodzeństwa. Ojciec był nauczycielem i organistą w katolickim kościele parafialnym w Louňovicach. Jan Zelenka został ochrzczony jako Jan Lukáš. Używanie przez niego zmienionych imion Jan Dismas odnotowane zostało w źródłach pisanych od 1704 roku.

Muzyk przeniósł się z Czech do Drezna około 1710 roku. Znalazł zatrudnienie w kapeli na dworze Augusta II Mocnego, który przeszedł na katolicyzm, stając się królem Polski w 1697 roku. August II przebudował teatr pałacowy w kościół katolicki. Zelenka był kontrabasistą. Większość życia spędził na dworze drezdeńskim. Prawdopodobnie odbył podróż do Wenecji. Dwa lata spędził w Wiedniu, studiując u Johanna Josepha Fuxa.

Zelenka komponował niemal wyłącznie dzieła religijne, dlatego nazywany jest czasem „katolickim Bachem”, jednak ze względu na obecność wirtuozerii w jego muzyce skrzypcowej wspominany jest też czasem jako „czeski Vivaldi”. Zmarł w Dreźnie 23 grudnia 1745 roku.

Dzieła

Kompletny spis utworów Zelenki zawiera niemal 250 utworów, przeważnie o charakterze religijnym, w tym 21 mszy (jedna zaginęła), 4 requiem, 2 wielkie oratoria, 2 Magnificat i Te Deum, 13 litanii, wiele psalmów, hymnów i antyfon.

Do najważniejszych należą przede wszystkim msze, skomponowane w ostatnich 10 latach życia, oratoria i litanie.

Szczyt jego twórczości świeckiej, a zarazem szczytowy barok muzyczny reprezentuje Sub olea pacis et palma virtutis i jego utwory instrumentalne.

Kompletny katalog dzieł Zelenki stworzył niemiecki muzykolog, Wolfgang Reiche.

Msze i Requiem

  • Missa Sanctae Caeciliae(inne języki), G-dur, c. 1711 (ZWV 1)
  • Missa Judica me, F-dur, 1714 (ZWV 2)
  • Missa Corporis Domini, C-dur, c. 1719 (ZWV 3)
  • Missa Sancti Spiritus, D-dur, 1723 (ZWV 4)
  • Missa Spei, C-dur, 1724 (ZWV 5, zaginione)
  • Missa Fidei, C-dur, 1725 (ZWV 6)
  • Missa Paschalis, D-dur, 1726 (ZWV 7)
  • Missa Nativitatis Domini, D-dur, 1726 (ZWV 8)
  • Missa Corporis Domini, D-dur, 1727 (ZWV 9)
  • Missa Charitatis, D-dur, 1727 (ZWV 10)
  • Missa Circumcisionis D.N.J.C., D-dur, 1728 (ZWV 11)
  • Missa Divi Xaverii, D-dur, 1729 (ZWV 12)
  • Missa Gratias agimus tibi, D-dur, 1730 (ZWV 13)
  • Missa Sancti Josephi, D-dur, c. 1731 (ZWV 14)
  • Missa Eucharistica, D-dur, 1733 (ZWV 15)
  • Missa Purificationis BVM, D-dur, 1733 (ZWV 16)
  • Missa Sanctissimae Trinitatis(inne języki), a-moll, 1736 (ZWV 17)
  • Missa Votiva(inne języki), e-moll, 1739 (ZWV 18)
  • Missa Dei Patris, C-dur, 1740 (ZWV 19)
  • Missa Dei Filii, C-dur, c. 1740 (ZWV 20)
  • Missa Omnium Sanctorum, a-moll, 1741 (ZWV 21)
  • Requiem c-moll, ZWV 45
  • Requiem D-dur, 1733, ZWV 46
  • Requiem d-moll, c. 1731, ZWV 48
  • Requiem F-dur, před 1730, ZWV 49

Oratoria

Litanie

  • Litaniae de Venerabili Sacramento (2), ZWV 147, 148
  • Litaniae Lauretanae, ZWV 149, 150
  • Litaniae Lauretanae „Consolatrix afflictorum“, 1744, ZWV 151
  • Litaniae Lauretanae „Salus infirmorum“, 1744, ZWV 152
  • Litaniae Omnium Sanctorum, c. 1735, ZWV 153
  • Litaniae Xaverianae, (2), ZWV 154, 155
  • Litaniae de Sancto Xaverio, 1729, ZWV 156

Pozostałe dzieła liturgiczne i religijne

  • Te Deum d-moll, c.1724, ZWV 145
  • Te Deum D-dur, 1731, ZWV 146
  • Magnificat c-moll, c. 1727, ZWV 107
  • Magnificat D-dur, 1725, ZWV 108
  • De profundis (4), ZWV 50, 95-97
  • Miserere D-dur, 1722, ZWV 56
  • Miserere c-moll, 1738, ZWV 57
  • Lamentationes Ieremiae Prophetae, ZWV 203
  • Responsoria pro hebdomada (27), ZWV 55

Świeckie utwory wokalno-instrumentalne

Utwory instrumentalne

  • Trio or Quartet Sonatas nos. 1-6, c. 1721, ZWV 181
  • Capriccio no. 1 (D), c. 1717, ZWV 182
  • Capriccio no. 2 (G), 1718, ZWV 183:
  • Capriccio no. 3 (F), c. 1718, ZWV 184
  • Capriccio no. 4, (A), 1718, ZWV 185
  • Concerto à 8 Concertanti, 1723, ZWV 186
  • Hipocondrie à 7 Concertanti, 1723, ZWV 187
  • Ouverture à 7 Concertanti, 1723, ZWV 188
  • Simphonie à 8 Concertanti, 1723, ZWV 189
  • Capriccio no.5 (G), 1729, ZWV 190

Przypisy

  1. ↑ Zelenka's Place of Birth. jdzelenka.net. . (ang.).
  2. ↑ Zelenka's Place of Work. jdzelenka.net. . (ang.).
  3. ↑ Zelenka Jan Dismás, Encyklopedia PWN .
  4. ↑ Wolfgang Reiche: Katalog utworów Zelenki (ZWV).

Linki zewnętrzne

Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot