Kamienica Pod Panem Jezusem w Krakowie
W dzisiejszym świecie Kamienica Pod Panem Jezusem w Krakowie zyskał niespotykane dotąd znaczenie. Niezależnie od tego, czy ze względu na wpływ na społeczeństwo, politykę, gospodarkę czy kulturę, Kamienica Pod Panem Jezusem w Krakowie jest tematem, który nie pozostawia nikogo obojętnym. Od swoich początków aż do dzisiaj Kamienica Pod Panem Jezusem w Krakowie był przedmiotem badań, debat i kontrowersji. W tym artykule zbadamy różne aspekty Kamienica Pod Panem Jezusem w Krakowie, analizując jego znaczenie w bieżącym kontekście i jego wpływ w różnych obszarach życia codziennego. Ponadto zagłębimy się w jego historię, ewolucję i przyszłe perspektywy, aby dokładnie zrozumieć dzisiejsze znaczenie Kamienica Pod Panem Jezusem w Krakowie.
 nr rej. A-518 z dnia 26.03.1968
| |
,_3_Szczepanski_square,_Old_Town,_Krakow,_Poland.JPG)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
 50°03′48,71″N 19°56′04,90″E/50,063531 19,934694
| |
Kamienica Pod Panem Jezusem – zabytkowa kamienica, zlokalizowana przy placu Szczepańskim na krakowskim Starym Mieście.
Historia
Dwukondygnacyjny, obszerny budynek powstał w 1588 roku, podczas trwającej w Krakowie epidemii, z połączenia dwóch średniowiecznych działek (jedna znich wcześniej należała do karczmarza Walentego Sporka), z przeznaczeniem na szpital dla ubogich kupców, zwany pierwotnie „szpitalem Bractwa Panny Marii” lub „dziadowskim”, a w późniejszych latach funkcjonujący jako „Szpital św. Szczepana”. Fundatorami obiektu byli: proboszcz kościoła Mariackiego, ks. Hieronim Powodowski, rajca M. Fihauzer i burgrabia M. Doroszewski.
W kamienicy znajdowały się apteka i infirmeria, w których praktykowali młodzi bracia zakonni, a od strony murów usytuowane były kaplica i ogród. W 1628 roku dodatkowe uposażenie dla chorych przekazał biskup Marcin Szyszkowski, który zalecił, by szpital otaczał opieką wszystkich chorych i zubożałych mieszczan krakowskich. W pierwszej połowie XVIII wieku kamienica została wyremontowana, wymieniono wyposażenie i zmieniona została fasada budynku, na której umieszczono rzeźby, obrazy o charakterze religijnym i krucyfiks, od którego swoją nazwę miała wziąć cała kamienica.
W 1817 roku szpital został przekazany Towarzystwu Dobroczynności i w tym samym roku zlikwidowany. Opuszczoną kamienicę wystawiono na licytację i w 1818 roku została zakupiona przez A. Szewelskiego, a następnie przebudowana według projektu J. Postawki na dom mieszkalny z zachowaniem głównych elementów architektonicznych.
Wygląd kamienicy z tego okresu znany jest dzięki obrazom Łukasza Kozakiewicza, który na potrzeby opracowania pt. Panorama Krakowa wykonał szkice kilku kamienic, stojących przy placu Szczepańskim. Kamienica miała fasadę oflankowaną dwoma dużymi szkarpami znajdującymi się w narożnikach, bramę na środku fasady, mansardowy dach kryty gontem. Elewacja kamienicy miała kolor piaskowy.
W połowie XIX wieku w domu mieszkał gen. Kajetan Żeromski, stryj Stefana Żeromskiego, którego osoba stała się dla pisarza inspiracją w tworzeniu postaci Rafała Olbromskiego w Popiołach. Później (1876) budynek otrzymało Towarzystwo Muzyczne, a w roku 1890 (niedługo po remoncie) obiekt kupił Roman Drobner. Nowy właściciel w jednej części parteru kamienicy otworzył sklep z artykułami chemicznymi, sanitarnymi, farbami oraz sprzętem sportowym, natomiast w drugiej urządził restaurację i kawiarnię. W 1904 roku, na miejscu ogrodu, od strony Plant wzniósł przeszklony pawilon, zaprojektowany przez Jana Zawiejskiego i nazwany później „Drobnerionem”, w którym działała kawiarnia.
W XX wieku kamienica przechodziła liczne zmiany. 5 lutego 1907 roku dach obiektu uległ zniszczeniu w pożarze, który strawił pawilon kawiarniany, niedługo potem odbudowany. Po śmierci Drobnera (1913) na piętrze budynku uruchomiono, po częściowej przebudowie, kinoteatr „Wisła”. W 1927 roku przeszedł na własność rodziny Szarskich. Podczas II wojny światowej (1940) został przejęty przez władze okupacyjne, które planowały zburzenie kamienicy i postawienie w jej miejscu hotelu. W latach 1951–1952 budynek przeszedł remont wedle projektu Cz. Wallisa, a następnie adaptację na potrzeby biur przedsiębiorstwa Orbis i Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu. Po 1990 roku dobudowano oficynę na potrzeby klinki medycznej, zaś w końcu XX wieku wyremontowano fasadę
26 marca 1968 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków. Jest najstarszym budynkiem w obrębie placu Szczepańskiego. Z pierwotnej zabudowy przetrwały średniowieczne mury, sklepienia piwnic oraz portale, natomiast sama kamienica zachowała bez większych zmian kształt z projektu J. Postawki. Krucyfiks z fasady, od którego pochodzi nazwa kamienica, znajduje się w klasztorze Reformatów.
Uwagi
- ↑ Adamczewski 2003 ↓, s. 391 podaje, że szpital założyła Krakowska Kongregacja Kupiecka, natomiast Rogóż 2015 ↓, s. 176, iż była to fundacja bractwa z kościoła Mariackiego.
- ↑ Zabielska 2004 ↓, s. 521 podaje, iż dopiero w 1818 roku szpital został przeniesiony na Wawel, a następnie do dawnego klasztoru Panien Koletek. Natomiast Adamczewski 2003 ↓, s. 391 i Rożek 2000 ↓, s. 114 jako datę likwidacji szpitala wskazują rok 1816.
- ↑ Prace zostały wykorzystane i opublikowane przez krakowskiego historyka Adama Chmiela w opracowaniu Plac Szczepański w Krakowie przed stu laty. Szkice Krakowskie, Kraków 1939–1947, s. 186 (tom nr 100 z serii Biblioteka Krakowska), Zabielska 2004 ↓, s. 521–522.
- ↑ W 1960 roku Drobnerion zburzono, a w jego miejscu wzniesiono sąsiadujący z kamienicą „Bunkier Sztuki”, Zabielska 2004 ↓, s. 522.
Przypisy
- ↑ a b Zespoły i obiekty z terenu miasta Krakowa wpisane do rejestru zabytków. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków. . (pol.).
- ↑ Encyklopedia Krakowa ↓, s. 374; Rogóż 2015 ↓, s. 176.
- ↑ a b c d Encyklopedia Krakowa ↓, s. 374.
- ↑ a b c d e f g Encyklopedia Krakowa ↓, s. 374; Zabielska 2004 ↓, s. 521.
- ↑ a b Encyklopedia Krakowa ↓, s. 374;Zabielska 2004 ↓, s. 521; Rogóż 2015 ↓, s. 176.
- ↑ a b c Zabielska 2004 ↓, s. 521.
- ↑ a b c d e Rogóż 2015 ↓, s. 176.
Bibliografia
- Jan Adamczewski: Mała encyklopedia Krakowa. Kraków: „Hurnex”, 2003, s. 391 (hasło Place). ISBN 83-918802-0-6.
- Encyklopedia Krakowa. red. prowadzący Antoni Henryk Stachowski. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 374 (hasło Kamienica pod Panem Jezusem). ISBN 83-01-13325-2.
- Jan Rogóż: Portrety ulic Krakowa. Kraków: Stowarzyszenie Kulturalno-Naukowe „Kraków”, 2015. ISBN 978-83-938389-2-9.
- Michał Rożek: Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa. wyd. 2. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-10989-0.
- Agnieszka Zabielska. Plac Szczepański przez wieki. „Folia Historica Cracoviensis”. 10, s. 511–525, 2004. Kraków.
- Zespoły i obiekty z terenu miasta Krakowa wpisane do rejestru zabytków. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków. . (pol.).