Karol Kaczkowski
Obecnie Karol Kaczkowski jest tematem szeroko omawianym i badanym w różnych obszarach. Jego znaczenie zyskało na znaczeniu w ostatnich latach, będąc przedmiotem debaty w kręgach akademickich, politycznych i społecznych. Karol Kaczkowski przykuł uwagę zarówno ekspertów, jak i obywateli, generując rosnące zainteresowanie zrozumieniem jego implikacji i konsekwencji. W tym artykule szczegółowo zbadamy temat Karol Kaczkowski, zajmując się jego różnymi aspektami i oferując szczegółową analizę jego wpływu na dzisiejsze społeczeństwo. Poprzez podejście multidyscyplinarne będziemy starali się rzucić światło na kluczowe aspekty Karol Kaczkowski i przeanalizować jego znaczenie we współczesnym świecie.
 Karol Kaczkowski u schyłku życia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
| Tytuł naukowy | |
| Alma Mater | |
| Rodzice |
por. Grzegorz Kaczkowski, |
| Małżeństwo | |
| Dzieci | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Karol Maciej Kaczkowski (ur. 4 lutego 1797 w Warszawie, zm. 14 września 1867 w Chersoniu) – polski lekarz, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, lekarz przyboczny księżnej łowickiej, pionier medycyny ratunkowej. W randze generała naczelny lekarz armii polskiej w powstaniu listopadowym.
Życiorys
Urodził się w Warszawie w rodzinie por. Grzegorza Kaczkowskiego i Marii z domu Zielińskiej. Miał dwóch braci starszego Adama oraz młodszego Michała oraz siostrę Ewelinę. Rodzice w 1805 przenieśli się na wschód i Karol dorastał w Krzemieńcu, gdzie w latach 1805–1815 uczył się w Liceum Krzemienieckim. Studiował w Wilnie, gdzie związał się z filomatami, Zanem i Mickiewiczem. Należał do Promienistych. Na studiach wydawał pismo satyryczne „Verba veritatis”.
W 1821 ukończył studia broniąc się pracą doktorską o kołtunie i powrócił do Krzemieńca jako doktor medycyny, gdzie został wykładowcą w swym macierzystym Liceum Krzemienieckim. Rozpoczął wówczas także pracę naukową publikując na temat szczepień przeciwko ospie, higieny i zdrowia fizycznego. W 1824 został członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. W styczniu 1830 został profesorem Katedry Medycyny Praktycznej i Kliniki Terapeutycznej Królewskiego UW. Wystarał się u ministra skarbu, Franciszka Druckiego-Lubeckiego o budowę nowej siedziby wydziału, za co zdążył otrzymać order Świętego Stanisława, jednak sama inwestycja został przerwana przez wybuch powstania listopadowego.
Po wybuchu powstania, 6. lutego mianowany generałem sztabslekarzem armii Królestwa. Powoływał do służby lekarzy i studentów cywilnych swego wydziału. Przed bitwą o Olszynkę Grochowską organizował nowoczesną służbę sanitarną w tym noszowych działających na polu bitwy (określanych przez niego jako brankardierzy), którzy ewakuowali rannych do lazaretów. Opiekę zapewniano także rannym rosyjskim, którymi opiekowali się rosyjskojęzyczni felczerzy. Po bitwie pod Iganiami organizował działania przeciwko przywleczonej przez armię rosyjską epidemii cholery, izolując chorych od pozostałych rannych. Własne praktyki propagował w formie zaleceń i okólników dla lekarzy wojskowych – m.in. dezynfekcję przy pomocy chlorku wapnia. W czasie epidemii zorganizował szpitale choleryczne, m.in. w Mieni i Warszawie. Ranny w czasie oblężenia Warszawy, 25 września 1831 roku odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari.
Po upadku powstania wyjechał najpierw do Elbląga, gdzie zaangażował się w zwalczanie cholery. Następnie osiadł we Lwowie. Mieszkał także w Berdyczowie i Żytomierzu. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859–1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku wśród twórców encyklopedii.
Po wybuchu powstania styczniowego mimo podeszłego wieku został zesłany z Odessy, gdzie przebywał na leczeniu, do Wałujek w gubernii woroneskiej. Wiosną 1867 uzyskał pozwolenie opuszczenia gubernii pod warunkiem stałego zamieszkania w Chersoniu, dokąd przybył w lipcu i zmarł we wrześniu tegoż roku.
Wybrane prace
- Plan lekcyj higieny, czyli nauki zachowania zdrowia mającej się wykładać po szkołach publicznych, Warszawa 1826
- Dziennik podróży do Krymu odbytej przez Karola Kaczkowskiego Dra med., Warszawa 1829
- O używaniu preparatów chloru przeciw zarazom i szkodliwym wyziewom, Warszawa 1831
- O wpływie klimatu, płci, wieku i temperamentów na zdrowie człowieka, Lwów 1833
- O wpływach ciała i umysłu na zdrowie ludzkie, Wilno 1844, „Athenaeum”
- O przepisach wychowania w wieku niemowlęcym, dziecinnym i młodzieńczym, Wilno 1845, „Athenaeum”
Upamiętnienie
- 31 marca 1927 Minister Spraw Wojskowych nadał imię Generała lekarza Karola Kaczkowskiego 1 batalionowi sanitarnemu w Warszawie.
- 8 maja 1927 z okazji IV Międzynarodowego Kongresu Medycyny i Farmacji Wojskowej w Warszawie Poczta Polska wprowadziła do biegu serię 3 znaczków (numery katalogowe 230–232) z wizerunkiem gen. Karola Kaczkowskiego.
- Jego imię nosi Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii. Znajduje się tam pomnik w formie obelisku z medalionem, odsłonięty w 1960 r. po przeniesieniu z terenu dawnego szpitala Szkoły Podchorążych Sanitarnych przy ul. Powązkowskiej, gdzie odsłonięto go 25 lutego 1931 fundacją 1. Batalionu Sanitarnego w setną rocznicę bitwy grochowskiej, po wojnie zapomniany.
- Tablica pamiątkowa przy ul. Jazdów 1A w Warszawie.
- Od 2004 roku gen. Kaczkowskiego upamiętnia głaz z tablicą pamiątkową w Alei Chwały pomnika bitwy pod Grochowem.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Z notatek Dziś dziesięć dni, jak dusza mej Julii uleciała z ziemskiego padołu (...) Dwoje drobnych dziatek zostawiła mi w upominku.
- ↑ Z notatek Pan Bóg chciał inaczej; grom po gromie uderzył znów we mnie a utraciwszy dwoje drogich dziatek, muszę spieszyć z dwojgiem pozostałych do miasta.
- ↑ a b Oksza-Orzechowski 1876 ↓.
- ↑ Zygmunt Kaczkowski uczęszczał na Uniwersytet Kijowski, zmarł po ciężkiej chorobie w październiku 1863.
- ↑ Karolina była żoną Tadeusza Okszy-Orzechowskiego, biografa gen. Kaczkowskiego.
- ↑ Wspomnienia z papierów pozostałych po śp. Karolu Kaczkowskim generał sztab lekarzu wojsk polskich. T. 2 podają 4 listopada 1797.
- ↑ a b c d Turos 2020 ↓, s. 737.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Robert Gawkowski, Ojciec polskiej epidemiologii, „pismo uczelni „UW”” (2/95), Uniwersytet Warszawski, 10 lipca 2020, s. 24–25 .
- ↑ Turos 2020 ↓, s. 731.
- ↑ Turos 2020 ↓, s. 734.
- ↑ Michał Kaczkowski także został lekarzem i doktorem medycyny Uniwersytetu Warszawskiego.
- ↑ Ewelina Tchórzewska z domu Kaczkowska mieszkała we Lwowie.
- ↑ a b Maria J. Turos, Walki o Warszawę 6–7 IX 1831 – oczami medyków widziane, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny”, 27 (1 (37)), Warszawski Uniwersytet Medyczny, 2021, s. 37–59.
- ↑ Качковский, Карл Григорьевич, Русский биографический словарь А. А. Половцова, t. 8 Ибак — Ключарев, 1897, 581—582 (ros.).
- ↑ Karol Maciej Kaczkowski, De plicae polonicae in varias, praeter pilos, corporis humani partes vi et effectu, 1821 (łac.).
- ↑ TNK – Karol Maciej Kaczkowski , Towarzystwo Naukowe Krakowskie.
- ↑ Robert Gawkowski wzmiankuje w swoim biogramie bitwę pod Grochowem podając jednocześnie datę bitwy o Olszynkę, co jest mylące, bowiem właściwa bitwa pod Grochowem miała miejsce w 1809 roku, gdy Kaczkowski miał 12 lat.
- ↑ a b Turos 2020 ↓, s. 732.
- ↑ Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów, tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymże roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lwów 1881, s. 160.
- ↑ „Encyklopedia Powszechna”, tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.
- ↑ Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 11 z 31.03.1927 r., poz. 98.
- ↑ Andrzej Fischer, Jerzy Walocha, Katalog Polskich Znaków Pocztowych, t. I, 2006, s. 67.
- ↑ Historia Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii. Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii. .
Bibliografia
- Tadeusz Oksza-Orzechowski: Wspomnienia z papierów pozostałych po śp. Karolu Kaczkowskim generał sztab lekarzu wojsk polskich. T. 1. Lwów: Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta, 1876.
- Tadeusz Oksza-Orzechowski: Wspomnienia z papierów pozostałych po śp. Karolu Kaczkowskim generał sztab lekarzu wojsk polskich. T. 2. Lwów: Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta, 1876.
- Maria J. Turos, Karol Kaczkowski (1787–1867) — generał sztabu Wojska Polskiego, lekarz-epidemiolog, innowator, nauczyciel, „Przegląd Epidemiologiczny” (74(4)), 2020, s. 728–739, DOI: 10.32394/pe.74.64.
Linki zewnętrzne
- Prace Karola Kaczkowskiego w serwisie Polona.pl