Kazimierz Wyka

W dzisiejszym świecie Kazimierz Wyka stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu szerokiego sektora społeczeństwa. Wraz z postępem technologii i globalizacją Kazimierz Wyka przejął wiodącą rolę w różnych obszarach, od polityki po kulturę popularną. Więcej wiedzy na temat Kazimierz Wyka jest niezbędne, aby zrozumieć wyzwania i możliwości, które obecnie się pojawiają. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Kazimierz Wyka, od jego historii po wpływ na współczesne społeczeństwo.

Kazimierz Wyka
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

19 marca 1910
Krzeszowice

Data i miejsce śmierci

19 stycznia 1975
Kraków

Przyczyna śmierci

zawał serca

Miejsce spoczynku

Cmentarz Salwatorski, Kraków

Zawód, zajęcie

historyk literatury, krytyk, poseł

Miejsce zamieszkania

Kraków

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor zwyczajny

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach
Ławeczka Kazimierza Wyki w Krzeszowicach

Kazimierz Wyka (ur. 19 marca 1910 w Krzeszowicach, zm. 19 stycznia 1975 w Krakowie) – polski historyk i krytyk literatury, eseista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, poseł na Sejm PRL I kadencji, członek prezydium Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w 1952 roku

Życiorys

Był synem właściciela niewielkiego tartaku. Studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim (1928–1932), m.in. pod kierunkiem Ignacego Chrzanowskiego, Stefana Kołaczkowskiego i Kazimierza Nitscha. W latach 30. XX w. był jednym z najważniejszych krytyków literackich młodego pokolenia. W 1934 został asystentem w Seminarium Historii Literatury Polskiej UJ. w 1937 doktoryzował się na podstawie rozprawy „Studia nad programem Młodej Polski”. Po wybuchu II wojny ponownie zamieszkał w Krzeszowicach i przebywał tam do 1945. W czasie okupacji niemieckiej współpracował z polityczno-wojskową katolicką organizacją podziemną Unia. Działał w konspiracyjnym życiu literackim. Opublikował m.in. w podziemnym „Miesięczniku Literackim” List do Jana Bugaja (1943), poświęcony wierszom K. K. Baczyńskiego.

Po studiach pracował na tej uczelni jako asystent; po wojnie habilitował się (1946), a od 1948 był profesorem. Seminarium literackie Kazimierza Wyki stało się zalążkiem tzw. krakowskiej szkoły krytyki. W latach 1963–1965 pełnił funkcję prorektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1945–1950 był redaktorem naczelnym miesięcznika literackiego „Twórczość”.

W 1948 współtworzył Instytut Badań Literackich, na którego czele stał w latach 1953–1970. Pełnił mandat poselski w Sejmie PRL I kadencji (1952–1956).

W 1952 r. został członkiem korespondentem, a w 1961 r. członkiem rzeczywistym PAN.

Sygnatariusz Listu 34, krytykującego cenzurę w PRL; następnie wycofał swój podpis; jego nazwisko znalazło się też pod listem zbiorowym do The Times, zawierającym stwierdzenie, że w Polsce nie było represji i dyskredytującym Radio Wolna Europa.

W swych analizach literackich zajmował się szczególnie romantyzmem i Młodą Polską. Fascynowała go twórczość Stanisława Brzozowskiego. Był wnikliwym krytykiem współczesnej poezji polskiej, pisał m.in. o T. Różewiczu, Cz. Miłoszu, J. Harasymowiczu i A. Wacie.

Zmarł 19 stycznia 1975 w Krakowie. Został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Salwatorskim (kwatera SC3-1-25). Obok niego pochowana została żona Jadwiga (1904–1988).

Grób prof. Kazimierza Wyki na Cmentarzu Salwatorskim

Córką jest literaturoznawczyni i krytyczka literatury Marta Wyka (ur. 1938).

Dzieła

  • Pogranicze powieści, Kraków 1948, 1974, 1989
  • Cyprian Norwid, poeta i sztukmistrz, Kraków 1948
  • Legenda i prawda „Wesela”, Warszawa 1950
  • „Teka Stańczyka” na tle historii Galicji w latach 1849–1869, Wrocław 1951
  • Matejko i Słowacki, Warszawa 1953
  • O formie prawdziwej „Pana Tadeusza”, Warszawa 1955
  • Szkice literackie i artystyczne, t. 1–2, Kraków 1956
  • Życie na niby. Szkice z lat 1939–1945, Warszawa 1957, 1959, 1985, 2010
  • Rzecz wyobraźni, Warszawa 1959, 1977
  • Modernizm polski, Kraków 1959, 1968
  • Duch poetów podsłuchane. Pastisze, Kraków 1959, 1962
  • Krzysztof Baczyński 1921–1944, Kraków 1961
  • Makowski, Kraków 1963, 1973
  • Podróż do krainy nieprawdopodobieństwa, Kraków 1964
  • Łowy na kryteria, Warszawa 1965
  • Stara szuflada, Kraków 1967, wydanie 2, znacznie poszerzone w 2000
  • Norwid w Krakowie, Kraków 1967
  • Aleksander Fredro, Warszawa 1968, 1986
  • O potrzebie historii literatury. Szkice polonistyczne z lat 1944–1967, Warszawa 1969
  • Wędrówki po tematach, t. 1–3, Kraków 1971
  • Thanatos i Polska, czyli o Jacku Malczewskim, Kraków 1971
  • Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny (współautor), Warszawa 1985
  • Pokolenia literackie, Kraków 1977, 1989
  • Młoda Polska, t. 1–2, Kraków 1977, 1987
  • Różewicz parokrotnie, Warszawa 1977
  • Nowe i dawne wędrówki po tematach, Warszawa 1978
  • Opowiadania, Kraków 1978
  • Reymont, czyli Ucieczka do życia, Warszawa 1979
  • Odeszli, Warszawa 1983
  • List do Jana Bugaja. Droga do Baczyńskiego, Warszawa 1986
  • Cyprian Norwid, Kraków 1989
  • Baczyński i Różewicz, Kraków 1994
  • Wyznania uduszonego, Kraków 1995
  • Wśród poetów, Kraków 2000
  • Tylnym pomostem. Felietony zebrane, Kraków 2010

Ordery i odznaczenia

Nagrody

  • Nagroda „Życia literackiego” (1958)
  • Nagroda Państwowa I i II stopnia – trzykrotnie; w tym I stopnia (1972)
  • Nagroda Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego (1972)
  • Nagroda Komitetu do spraw Radia i Telewizji (1974)

Upamiętnienie

31 stycznia 1979 w Warszawie jednej z ulic na terenie obecnej dzielnicy Bemowo zostało nadanie imię Kazimierza Wyki.

W 1980 Prezydent Miasta Krakowa ustanowił literacką Nagrodę im. Kazimierza Wyki.

W 1986 Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krzeszowickiej ufundowało tablicę pamiątkową z popiersiem K. Wyki. Odsłonięcie jej nastąpiło 16 grudnia 1986 na froncie budynku, gdzie się urodził (obecna ul. K. Wyki nr 8).

Przypisy

  1. ↑ Wspólna wanna. Rozmowa Czesława Miłosza i Tadeusza Różewicza. Rozmawiała Renata Gorczyńska. „Tygodnik Powszechny”, 2011-10-05. 
  2. ↑ Trybuna Robotnicza, nr 294 (2726), 8 grudnia 1952 roku, s. 2.
  3. ↑ Wyka, Kazimierz, Członkowie Polskiej Akademii Nauk , PAN .
  4. ↑ Stanisław Stanuch. Zmarł prof. Kazimierz Wyka. „Dziennik Polski”, s. 1-2, Nr 16 z 20 stycznia 1975. 
  5. ↑ Kazimierz Wyka. krakowsalwator.artlookgallery.com. .
  6. ↑ Jadwiga Wyka. krakowsalwator.artlookgallery.com. .
  7. ↑ M.P. z 1956 r. nr 67, poz. 835 „za zasługi położone przy sporządzeniu Wydania Narodowego dzieł Adama Mickiewicza”.
  8. ↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), kultury i sztuki”.
  9. ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  10. ↑ M.P. z 1955 r. nr 112, poz. 1450 - Uchwała Rady Państwa z dnia 14 stycznia 1955 r. nr 0/126 – na wniosek Prezesa Polskiej Akademii Nauk.
  11. ↑ Dziennik Polski, rok XXVIII, nr 172 (8835), s. 3.
  12. ↑ Uchwała nr 32 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 grudnia 1977 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 31 stycznia 1978 r., nr 1, poz. 1, s. 1.

Bibliografia

  • Stanisław Stanuch. Zmarł prof. Kazimierz Wyka. „Dziennik Polski”, s. 1–2, Nr 16 z 20 stycznia 1975. 
  • Lesław M. Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1939–1991. Leksykon, Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 1995 (hasło Wyka Kazimierz, s. 473–474).
  • Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 6, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 2004, s. 315–516.

Linki zewnętrzne

Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot