Kełderasze
Kełderasze to temat, który w ostatnich latach przyciągnął uwagę wielu osób. Temat ten, wywierając znaczący wpływ na różne aspekty życia codziennego, wywołał zainteresowanie i debatę w społeczeństwie. Na przestrzeni dziejów Kełderasze ewoluował i wywierał wpływ między innymi na kulturę, naukę, politykę i ekonomię. W tym artykule zbadamy znaczenie i wpływ Kełderasze oraz omówimy jego konsekwencje w dzisiejszym świecie. Od początków po dzisiejsze znaczenie Kełderasze to temat, który zasługuje na dogłębne zbadanie, aby zrozumieć jego prawdziwe znaczenie w naszym życiu.
Kełderasze lub Kalderasze (rom. Kelderari, Kalderari, Kalderaša, Kalderara, Kelderara itd., dosłownie „Kotlarze”, od rumuńskiego słowa căldare „kocioł”) – romska grupa językowo-etnograficzna, ukształtowana na historycznych terenach Mołdawii i Wołoszczyzny, skąd na przełomie XIX i XX wieku rozprzestrzeniła się do większości krajów Europy i obu Ameryk. Współcześnie znaczące skupiska Kełderaszy oprócz Rumunii to m.in. Wielka Brytania i Stany Zjednoczone.
Dialekt kełderaski języka romskiego zalicza się do tzw. dialektów vlax-północnych, zaś spośród innych odmian romani charakteryzuje się względnie największym stopniem zachowania archaicznej fonologii, leksyki, składni i fleksji. Mimo to występują w nim zapożyczenia z języków rumuńskiego i węgierskiego. Tradycyjnym zajęciem Kełderaszy było m.in. kotlarstwo i usługi związane z konserwacją naczyń (np. cynowanie). Ich muzyka obfituje w ujmujące, melodyjne piosenki (np. Ketri, Ketri). Zwyczajowe zwierzchnictwo w lokalnych grupach Kełderaszy sprawują rady starszych z poszczególnych rodów, zwane Krisami.
Bibliografia
- Jerzy Ficowski, Cyganie polscy, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1953
- Jerzy Ficowski, Cyganie na polskich drogach, Kraków, Wrocław, Wydaw. Literackie, 1986
- Jerzy Ficowski, Cyganie w Polsce. Dzieje i obyczaje, Warszawa, Interpress, 1989
- Angus M. Fraser, Dzieje Cyganów, Warszawa, Państ. Instytut Wydawniczy, 2001
- Marian G. Gerlich, Romowie: przekraczanie granic własnego świata, Oświęcim, Stowarzyszenie Romów w Polsce, Romski Instytut Historyczny SRwP, 2001
- Andrzej Mirga, Lech Mróz, Cyganie. Odmienność i nietolerancja, Warszawa, Wydaw. Naukowe PWN, 1994