Kościół św. Jacka w Warszawie
W dzisiejszym świecie Kościół św. Jacka w Warszawie stał się tematem o wielkim znaczeniu i zainteresowaniu ludzi w każdym wieku i o każdym pochodzeniu. Od wpływu na społeczeństwo po wpływ na życie codzienne, Kościół św. Jacka w Warszawie wpływa na wiele aspektów naszego życia. Przez lata Kościół św. Jacka w Warszawie był badany i omawiany z wielu perspektyw, generując szerokie spektrum opinii i teorii na ten temat. W tym artykule dokładnie zbadamy znaczenie Kościół św. Jacka w Warszawie i jego nieuniknione znaczenie we współczesnym świecie, oferując szczegółową i obiektywną wizję wielu jego aspektów.
 nr rej. 149 z dnia 1.07.1965[1]
| |||||||||||||||||||
 Fasada i dzwonnica od strony ul. Freta | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Adres |
ul. Freta 8/10 | ||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||||
| Cudowne wizerunki | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||
 52°15′04″N 21°00′32″E/52,251111 21,008889
| |||||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||||
.jpg)
Kościół św. Jacka (oo. dominikanów) – kościół na Nowym Mieście w Warszawie w dzielnicy Śródmieście przy ul. Freta 8/10. Jest częścią zespołu klasztornego dominikanów. Należy do parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny.
Historia
Kościół został zbudowany w latach 1603–1639 z fundacji mieszczan warszawskich w stylu barokowym z elementami postgotyku, prawdopodobnie według projektu Giovanniego Battisty Trevana, a budowniczym był murator Jan Włoch.
W 1603 r. podczas kapituły prowincjalnej w Poznaniu oo. dominikanie postanowili zbudować kościół i klasztor w Warszawie. Wykonanie zadania zlecono o. Abrahamowi Bzowskiemu a ten jadąc do stolicy, w Łowiczu, kupił od ks. Wincentego Oczki – dr medycyny i jego brata Szymona zabudowania z podwórzem i ogrodem owocowym na Nowem-Mieście w Warszawie od uliczki Zatylnej położonych. Oczkowie w dwóch ratach dwa tysiące złp. dostali[2]. Chcąc zakupioną posiadłość poszerzyć do ul. Freta zakupił także od Szymona Wituńskiego – pisarza miejskiego, dom nazywany Kukiełczyńskim z przyległościami i trzy inne domy (od F. Główki i A. Grudzkiej). Biskup poznański Wawrzyniec Goślicki 4 sierpnia 1603 r. wydał pozwolenie na budowę kościoła i klasztoru, zaś król (Zygmunt III Waza) zwolnił dominikanów od ciężarów publicznych. O. Bzowski zbudował drewniane: kaplicę, dom i dzwonnicę. Od 8 listopada 1603 r. nabożeństwa odbywały się przy przenośnym ołtarzu. Cytowany w przypisach J. Bartoszewicz tak opisuje pierwsze nabożeństwa:
Nazajutrz ksiądz Fryderyk Danigieł officyjał warszawski śpiewał tutaj pierwszą mszę o Duchu świętym, a kazanie miał ksiądz Maryjan Postękalski ex-prowincyjał bernardyński z tematu: „wprowadzisz ich i umieścisz na górze dziedzictwa” (exod. 15); na nieszporach sam Bzowski mówił na temat: „jedenasty fundament, Jacek” (Apokal. 21), z zastosowaniem do życia ś-go patryjarchy, którego przed dziewięcią dopiero laty kanonizowano w Rzymie. Nabożeństwo trwało ośm dni w nowym kościółku, a lud pobożny gromadził się i radował, potrzeby zakonników hojnie opatrując.
Na gruncie podarowanym przez Macieja Prackiego (nad Wisłą) dominikanie uruchomili cegielnię, która nie tylko wytwarzała materiał na własne potrzeby, ale także przynosiła dochody. Kierował cegielnią mularz Jan Włoch, który plany kościoła wziął ze św. Jana i rzecz posuwał tak prędko, że już 22 września (1605) mógł położyć Goślicki kamień węgielny na kościół[2]. Prace przy budowie postępowały bardzo szybko i o. Bzowski pierwszą mszę w nowym kościele odprawił 22 października 1606 r. W tym czasie przywieziono do Warszawy relikwie św. Jacka. O. Bzowskiego, który był dwukrotnie przeorem klasztoru (1606–1607 i 1609–1610), powinno się uznawać za jego założyciela. Fundatorem ołtarza św. Jacka był Wojciech Baryczka – kuchmistrz królewski.
Budowa kościoła zakończona została w 1638 r., choć kościół i klasztor wymagały jeszcze wielu prac wykończeniowych. Przeor Jacek Baryczka zaczął budować klasztor murowany w kształcie litery „Z”, w czym pomagała cała rodzina Baryczków. Zasługami O. Baryczki (czterokrotnie był wybierany na stanowisko przeora) są także utworzenie studium formale (na jego cześć nazywane Baricianum), które zatrudniało w owym czasie dwóch profesorów teologii i jednego filozofii oraz dokończenie budowy kościoła i klasztoru (1647 r.). Szkołę tę podniesiono w 1700 r. do rangi studium generale i zrównano w przywilejach z uniwersytetem krakowskim. Pierwszym jego rejensem (rektorem) był o. Albert Siekielewicz, a bakałarzem ks. Jan Alan Bardziński – tłumacz Lukana.
Kościół poświęcił biskup poznański Wojciech Tolibowski 26 czerwca 1661. Kościół był pierwszą świątynią na świecie, której nadano wezwanie polskiego świętego Jacka Odrowąża[3].
W latach 1662 i 1677 z powodu epidemii cholery kościół i klasztor opustoszały, w tym drugim przypadku prawie na dwa lata.
Dwaj dominikanie, którzy byli przeorami w klasztorze, zostali biskupami: Stefan Antoni Mdzewski (12 marca 1690) został sufraganem łuckim, a potem gnieźnieńskim i Jan Damascen Lubieniecki (7 czerwca 1710) został biskupem bakowskim.
W czasie potopu szwedzkiego 8 września 1655 r. w wielkim refektarzu klasztoru odbyły się rokowania pomiędzy wysłannikami Karola Gustawa a magistratem Warszawy w sprawie poddania miasta. Szwedzi zajęli klasztor na kwatery. Podanie głosi, że żołnierz szwedzki strzelił z pistoletu do obrazu Najświętszej Panny Łaskawej (poświęconego przez nuncjusza apostolskiego de Torres w lutym 1651 r.), kula odbiła się od obrazu i śmiertelnie ugodziła świętokradcę. Szwedzi okupowali klasztor do 1 lipca 1656 r. pozostawiając po sobie ogromne zniszczenia. Przed drugim wejściem wojsk szwedzkich do Warszawy (podczas III wojny północnej w 1702 r.) zakonnicy zdążyli wywieźć do Gdańska wszystkie cenne przedmioty, które powróciły do Warszawy dopiero w 1713 r.
W 1944 r. kościół został zburzony przez Niemców. Został odbudowany w latach 1947–1959 pod nadzorem Haliny Kosmólskiej w szacie wczesnobarokowej (zburzono wówczas ocalałą w czasie wojny neogotycką fasadę świątyni)[4].
W 1965 roku świątynia wraz z zespołem klasztornym dominikanów została wpisana do rejestru zabytków[1].
Wyposażenie
Z dawnego bogatego wyposażenia zachowały się m.in.:
- kaplica Kotowskich z lat 1691–1694, według projektu Tylmana van Gameren, zrealizowanego przez Józefa Szymona Bellottiego, odrestaurowana w czasie odbudowy kościoła. Po odbudowie kościoła, w kaplicy umieszczono łaskami słynący obraz Matki Bożej Różańcowej, przywieziony z Czortkowa na Kresach Wschodnich.
- Rzeźba Ecce Homo z kościoła Dominikanów we Lwowie autorstwa Antoniego Osińskiego (w kaplicy Kotowskich)
- Nagrobek Katarzyny z Kosińskich Ossolińskiej z 1607
- Nagrobek Anny z Dobrzykowskich Tarnowskiej z 1616
- Epitafium Reginy Sroczyńskiej z 1689
- Epitafium w języku staroormiańskim małżonków Jakuba (zm. 1683) i Marianny (zm. 1671) Minasowiczów wykonane z brązu (koniec XVII wieku)[5]
Działalność
Przy klasztorze powstały duszpasterstwa, grupy i społeczne ośrodki:
- Duszpasterstwo Akademickie[6]
- Duszpasterstwo PostAkademickie[7]
- Duszpasterstwo Rodzin
- Duszpasterstwo Małżeństw
- Duszpasterstwo Związków Niesakramentalnych
- Bractwo Różańcowe
- Wspólnota Adonai (Odnowa w Duchu Świętym)[8]
- Trzeci Zakon Świętego Dominika
- Dominikańska Szkoła Wiary[9]
- Fundacja „Sto pociech”[10]
- Dominikański Ośrodek Rodziny
- Poradnia Rodzinna
- Kurs przedmałżeński
- Refleksje na Biblią
- „Pracownia Dialogu” Specjalistyczna Poradnia Psychologiczna[11]
- Areopag[12]
- Zespół wokalny Mirabilia Musica[13]
Przypisy
- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 30 czerwca 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). Narodowy Instytut Dziedzictwa . nid.pl. s. 24. .
- ↑ a b Julian Bartoszewicz: Kościoły Warszawskie rzymskokatolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855 str. 171-201.
- ↑ Grzegorz Kalwarczyk: Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 771. ISBN 978-83-7821-118-1.
- ↑ Jerzy S. Majewski Warszawa nieodbudowana. Dominikanie z Nowego Miasta.
- ↑ Maria Kałamajska-Saeed (red.): Katalog zabytków sztuki. Miasto Warszawa. Cz. 2 Nowe Miasto. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2001, s. 46–47. ISBN 83-85938-44-3.
- ↑ Duszpasterstwo Akademickie Freta 10. da.freta.dominikanie.pl. .
- ↑ Dominikańskie Duszpasterstwo PostAkademickie. . .
- ↑ Wspólnota Adonai. .
- ↑ Dominikanie.pl, Szkoła Wiary , Dominikanie Freta (pol.).
- ↑ Fundacja „Sto pociech”. .
- ↑ „Pracownia Dialogu” Specjalistyczna Poradnia Psychologiczna. .
- ↑ Areopag na Freta. . .
- ↑ Mirabilia Musica. . .
Linki zewnętrzne
- Opis kościoła w serwisie sztuka.net. sztuka.net. .
- Warszawski ośrodek dominikanów na ul. Freta
- Opis i zdjęcia warszawskiego kościoła pw. św. Jacka. wiezowce.waw.pl. .
