W dzisiejszym świecie Kody pocztowe w Polsce jest istotnym tematem cieszącym się dużym zainteresowaniem szerokiej gamy odbiorców. Niezależnie od tego, czy jest to Kody pocztowe w Polsce w polityce, technologii, kulturze czy jakiejkolwiek innej dziedzinie, jego znaczenie i wpływ są niezaprzeczalne. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Kody pocztowe w Polsce, analizując jego wpływ na obecne społeczeństwo i możliwe konsekwencje dla przyszłości. Przyjmując wieloaspektowe podejście, zajmiemy się różnymi punktami widzenia i opiniami ekspertów, aby zapewnić wszechstronną perspektywę na Kody pocztowe w Polsce i jego dzisiejsze znaczenie.
Kody pocztowe w Polsce – polski kod pocztowy ma format dd-ddd (d oznacza cyfrę) i umieszcza się go z lewej strony nazwy miejscowości lub nazwy placówki. Konkretny kod pocztowy może być przypisany do konkretnej miejscowości (nie dotyczy tzw. miast wydzielonych), jej części lub do danej placówki pocztowej. Kod pocztowy wbrew powszechnej opinii nie jest przypisany do danego regionu czy gminy, aczkolwiek kilka miejscowości może mieć nadany ten sam kod pocztowy.
Obecność w danej miejscowości placówki pocztowej nie decyduje o jej kodzie pocztowym. Kod pocztowy miejscowości i placówki pocztowej to dwa osobne kody pocztowe, nawet jak są takie same. Kody pocztowe miejscowości wymienione są w rozdziale 1 Spisu PNA, a kody placówek pocztowych w rozdziale 3.
Kody pocztowe w przypadku tzw. miast wydzielonych mogą być przydzielone do poszczególnych ulic, ich części, a także konkretnej strony ulicy, ale nigdy do danej miejscowości. Miasta wydzielone nie mają własnych kodów pocztowych (jako całe miasto).
Baza kodów pocztowych tworzona jest na podstawie bazy TERYT i uwzględnia wszystkie miejscowości podstawowe w Polsce. Systemem zarządza Poczta Polska.
W Polsce system kodów pocztowych (Pocztowe Numery Adresowe – PNA) wprowadzono 1 stycznia 1973 na mocy zarządzenia nr 89 Ministra Łączności z 17 listopada 1972 w sprawie wprowadzenia pocztowych numerów adresowych i zmiany Ordynacji pocztowej.
Przed wejściem w życie 1 stycznia 2013 ustawy Prawo pocztowe, cały PNA był przypisany albo do obszaru obsługiwanego przez urząd pocztowy, któremu nadano taki sam kod, albo, w tzw. miastach wydzielonych, do poszczególnych ulic i domów. Wówczas likwidując urzędy pocztowe lub zmieniając ich obszar działania, zmieniano kod pocztowy miejscowości. Po wejściu ustawy Prawo pocztowe, opublikowano kody PNA przypisane do danej miejscowości lub ich części. Nie dokonuje się już zmian kodów spowodowanych reorganizacją obszarów działania placówek Poczty Polskiej.
Celem wprowadzenia PNA było:
Pierwsza – okręg kodowy – określa okręg pocztowy (obszar działania dawnej DOP). W momencie wprowadzenia PNA były to ówczesne jedno lub dwa województwa.
Podział oznaczeń okręgów kodowych ustalono w 1972 od Warszawy, w przybliżeniu zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara i tak:
Druga – strefa kodowa – wskazuje część okręgu którym jest określony obszar położony wzdłuż linii komunikacyjnych lub miasto wojewódzkie.
Dla miast wojewódzkich wg podziału administracyjnego z 1972 r. (w ich ówczesnych granicach) przydzielono od jednej do pięciu kombinacji cyfr strefowych i tak:
Trzecia – sektor kodowy – obejmuje obszar podległy rozdzielni sektorowej (dawne powiaty), a w dziewiętnastu największych miastach umowne części miast. W związku z likwidacją urzędów sektorowych, nazwa ta ma charakter historyczny, a trzecia cyfra kodu pozostanie wyróżnikiem określającym pewien obszar pocztowy. Cyfra 9 z pewnymi wyjątkami zarezerwowana jest dla placówek Poczty Polskiej oraz skrytek pocztowych.
Niektóre większe miasta powiatowe (będące powiatami miejskimi) stanowią sektory kodowe, w skład których nie wchodzą okoliczne gminy, np.:
Czwarta i piąta (czytane łącznie) wskazują placówkę pocztową i jej obszar działania, a w 19 największych miastach jednostkę doręczeniową.
Istnieją też odbiorcy mający osobny kod pocztowy, np.
Oprócz swojego kodu pocztowego, każdy urząd pocztowy może mieć również PNA wydzielony dla skrytek pocztowych. I tak Urząd Pocztowy Warszawa 1, który ma w adresie PNA 00-001, dla funkcjonujących w nim skrytek pocztowych ma PNA 00-950.
Celem umożliwienia poprawnego podawania i korzystania z kodowych oznaczeń, zostały opracowane dwa spisy:
Alfabetyczny – przeznaczony głównie dla klientów poczty, podający nazwę placówki pocztowej i jej numer kodowy, bądź ulicę w dużym mieście i jej jednostkę doręczeniową.
Składa się z trzech części:
Numeryczny – dla użytku wewnętrznego, głównie dla konstruktorów komunikacji pocztowej – podający nazwę placówek pocztowych ułożone według kolejności numerów w okręgu, strefie i sektorze
W powyższym przykładzie błędne byłoby podanie kodu z miejscowością poczty tj. „62-200 GNIEZNO”. Przy kodzie pocztowym należy zawsze podawać miejscowość docelową, mimo używania kodu zbiorczego.