Kodyfikacja (językoznawstwo)

Dziś Kodyfikacja (językoznawstwo) to temat, który budzi duże zainteresowanie i debatę w różnych obszarach społeczeństwa. Temat ten od lat cieszy się dużym zainteresowaniem, budząc zainteresowanie ekspertów, naukowców, profesjonalistów i ogółu społeczeństwa. Znaczenie Kodyfikacja (językoznawstwo) polega na jego wpływie na różne aspekty życia codziennego, a także na podejmowanie decyzji na poziomie politycznym, społecznym i gospodarczym. Dlatego istotne jest dogłębne zrozumienie aspektów związanych ze Kodyfikacja (językoznawstwo), jego implikacjami oraz krótko- i długoterminowymi skutkami. Dlatego w tym artykule kompleksowo i obiektywnie zajmiemy się różnymi aspektami związanymi z Kodyfikacja (językoznawstwo), aby zapewnić jasną i kompletną wizję tego, tak aktualnego dzisiaj tematu.

Kodyfikacja (ang. codification, cz. kodifikace) – proces selekcjonowania i porządkowania kodu językowego służącego jako model posługiwania się językiem. Polega na usankcjonowaniu i ujęciu w określone ramy zjawisk mieszczących się w aktualnym kształcie normy językowej, obejmując opublikowanie wyników tych rozstrzygnięć w słownikach, gramatykach i poradnikach. Kodyfikacja dotyczy przede wszystkim języka standardowego (literackiego). Działalność kodyfikacyjną można traktować jako uwieńczenie naturalnych procesów standaryzacyjnych. Procesy te sprzyjają ukształtowaniu się pojęcia poprawności językowej, która formy aprobowane normatywnie nakazuje uznać za poprawne, a pozostałe – za błędne.

Rozstrzygnięcia kodyfikacyjne mogą się opierać na arbitralnych decyzjach kodyfikatora, przybierając u swojej podstawy charakter ściśle preskryptywny. W innym przypadku kodyfikacja czerpie z gruntownej analizy zjawisk językowych i sposobu funkcjonowania języka w otoczeniu społecznym, czyniąc z niej deskryptywną płaszczyznę, na podstawie której formuje się właściwy model normatywny. Za źródło rozstrzygnięć kodyfikacyjnych może służyć nie tylko panujący uzus językowy, ale także tradycja piśmiennicza; w nowszych czasach w ustaleniach kodyfikacji pomagają elektroniczne korpusy językowe. Kodyfikacja, nawet nastawiona opisowo, nie jest jednak procesem neutralnym, gdyż z założenia wybiera i promuje pewne formy językowe, co decyduje o jej preskryptywnym charakterze. Polityka językowa nie zawsze jest ukierunkowana na naturalny rozwój normy językowej (np. w Czechach, w krajach arabskich czy w niemieckojęzycznej części Szwajcarii).

Z jednej strony kodyfikacja służy definiowaniu i utrwalaniu kształtu języka standardowego, z drugiej strony reaguje na proces ewolucji językowej, dostosowując swoje rozstrzygnięcia w zależności od potrzeb danej wspólnoty komunikatywnej. Dąży zatem do utrzymania w standardzie tzw. elastycznej stabilności. Kodyfikacja to także ujęcie normy językowej w różnego rodzaju poradnikach, wynik wspomnianych rozstrzygnięć. W odróżnieniu od normy językowej, która w szerokim ujęciu dotyczy każdej odmiany języka i określa prawidłowości uzusu językowego, kodyfikacja jest skoncentrowana na języku standardowym i wykazuje charakter statyczny.

Pierwsze próby kodyfikacji języków narodowych podjęto w okresie renesansu, działania te przybrały na sile w czasie oświecenia. W 1635 r. powstała Akademia Francuska, która zajęła się m.in. kodyfikacją języka francuskiego. Rozróżnienie terminologiczne między pojęciami normy i kodyfikacji zostało wypracowane przez przedstawicieli Praskiego Koła Lingwistycznego.

Funkcje kodyfikacji

Andrzej Markowski wyróżnia następujące funkcje kodyfikacji:

  • sankcjonująca (stabilizująca) – utrwala normę językową na pewien czas;
  • promocyjna – w przypadku występowania w normie wariantów alternatywnych może preferować jeden z nich, prowadząc do jego silniejszego utrwalenia i stopniowego rugowania innych;
  • normotwórcza – wprowadza nazewnictwo na potrzeby nowej dziedziny wiedzy lub techniki, działając na rzecz wytworzenia i utrwalenia normy; nie dotyczy to jednak kodyfikacji języka ogólnego, która potrzebuje oparcia w faktycznej praktyce językowej;
  • hamująca (opóźniająca, retardacyjna) – odrzuca pewne elementy uzusu, części z nich nie aprobując lub uznając je za dopuszczalne jedynie w pewnym zakresie (np. w mówionej odmianie polszczyzny);
  • ochronna – nie dopuszcza do systemu językowego elementów ocenianych jako niezgodne z jego modelami, np. kalk językowych;
  • wspierająca – wpływa na stabilizowanie pewnych modeli systemowych;
  • modelująca – kodyfikując pewne rozwiązania językowe, upowszechnia wzorce, które nie znajdują jeszcze dostatecznego oparcia w modelach systemowych.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Markowski 2005 ↓, s. 61.
  2. ↑ a b Kraus 2017 ↓.
  3. ↑ Swann i in. 2004 ↓, s. 41.
  4. ↑ a b c d kodifikácia , Encyclopaedia Beliana, marzec 2017 (słow.).
  5. ↑ Swann i in. 2004 ↓, s. 295.
  6. ↑ a b Mariam Abdel Al, Wpływ polityki językowej na procesy standardyzacyjne (na przykładzie Łużyc i Śląska), Ewa Siatkowska, Jerzy Molas (red.), Sprawy łużyckie w ich słowiańskich kontekstach: materiały z sesji młodych sorabistów, Warszawa: Instytut Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Warszawskiego, 1996, s. 23–24, ISBN 978-83-905772-5-8, vide s. 23.
  7. ↑ Olivia Walsh, Linguistic Purism: Language Attitudes in France and Quebec, Amsterdam: John Benjamins Publishing, 2016 (IMPACT: Studies in Language and Society 41), s. 8–9, DOI: 10.1075/impact.41, ISBN 978-90-272-5833-5, OCLC 952470866 (ang.).
  8. ↑ Karen Calteaux, Standard and non-standard African language varieties in the urban areas of South Africa: main report for the STANON Research Programme, Pretoria: HSRC Publishers, 1996, s. 38, ISBN 978-0-7969-1754-6, OCLC 39361105 (ang.).
  9. ↑ Markowski 2005 ↓, s. 67.
  10. ↑ a b Halada i Osvaldová 2017 ↓, s. 159.
  11. ↑ Edward Finegan, Standardization: Prescriptive tradition, Alexander Bergs, Laurel J. Brinton (red.), English Historical Linguistics, Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2012 (Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft / Handbooks of Linguistics and Communication Science 34/1), s. 967–980, DOI: 10.1515/9783110251593.967, ISBN 978-3-11-025159-3, OCLC 796384265 (ang.), patrz s. 970.
  12. ↑ a b Juraj Dolník, Základy lingvistiky, wyd. 1, Bratislava: Stimul, 1999, s. 216–217, ISBN 80-85697-95-5, OCLC 43470637 (słow.).
  13. ↑ Markowski 2005 ↓, s. 60–64.

Bibliografia

Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot