Język ogólny

W tym artykule zagłębimy się w fascynujący świat Język ogólny. Od wpływu na społeczeństwo po znaczenie w historii, Język ogólny odegrał fundamentalną rolę w różnych aspektach życia codziennego. Przez lata Język ogólny przyciągnął uwagę wielu osób, wywołując debatę i refleksję na temat jego wpływu w różnych sferach. Poprzez szczegółową analizę zbadamy znaczenie Język ogólny i sposób, w jaki ukształtował on nasz sposób rozumienia i podejścia do niektórych aspektów życia. Mamy nadzieję, że ten artykuł skłoni Cię do refleksji i zapewni głębszy wgląd w Język ogólny i jego znaczenie w dzisiejszym społeczeństwie.

Język ogólny (lub język powszechny) – zespół środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, stylistycznych) akceptowanych i rozumianych przez ogół użytkowników języka. Pojęcie to może być rozumiane na różne sposoby: bywa przeciwstawiane dialektom – i odnoszone do odmian ogólnonarodowych (języków standardowych) – bądź odmianom środowiskowym lub fachowym. W obiegu naukowym funkcjonuje kilka bardziej precyzyjnych ujęć tego terminu, wypracowanych na gruncie różnych tradycji lingwistycznych.

Znaczenie

Na gruncie polskiej lingwistyki pod pojęciem języka ogólnego (czy też ogólnonarodowego) rozumie się taką formę egzystencji języka, która służy jako ponadgwarowy środek porozumiewawczy. Stoi ona zatem w opozycji do obiegowych dialektów. Cechuje się wysokim wypracowaniem funkcjonalnym (wariacyjnością stylistyczną i zastosowaniem we wszelkich obszarach życia publicznego), a także podległością autorytatywnej kodyfikacji. Odmiana ogólna polszczyzny funkcjonuje zarówno w postaci pisanej, jak też ustnej i jest znana praktycznie wszystkim użytkownikom języka (a większość społeczeństwa posługuje się nią na co dzień). W takim rozumieniu język ogólny można utożsamić z językiem standardowym. Określeniu „język standardowy” bywa jednak przypisywany dodatkowy element oceniający, sugerujący, że mowa o pewnych jakościowych formach języka ogólnego; termin „język ogólny” nawiązuje natomiast do zasięgu tej odmiany języka.

Język ogólny można także rozumieć węziej, tj. jako standard normatywno-szkolny, nauczany w procesie edukacji i kodyfikowany za pośrednictwem wydawnictw normatywnych. Przeciwstawia się on ściśle wariantom regionalnym i środowiskowym, które czerpią z zasobów języka standardowego (w zakresie gramatyki i podstawowej leksyki) – i bywają włączane pod pojęcie języka ogólnego.

Termin „język ogólny” na gruncie polskim wprowadził Zenon Klemensiewicz, z czasem zaczął on wypierać starsze określenie „język literacki”. Klemensiewicz proponował stosowanie nazwy „język literacki” na oznaczenie pisanej formy języka ogólnego, a nazwy „dialekt kulturalny” na określenie formy ustnej; rozróżnienie to jednak się nie przyjęło. Inną nieprzyjętą propozycją stało się określenie „wspólny”.

W języku niemieckim występują terminy Gemeinsprache i Einheitssprache, a w języku francuskim mówi się o langue commune. Podobnie w języku rosyjskim spotyka się analogiczny termin – общенациональный язык (obszczenacyonalnyj jazyk). W języku fińskim termin yleiskieli („język ogólny”) również określa język standardowy. Na gruncie indonezyjskim używa się sformułowania bahasa umum. W Japonii przyjęły się bliskoznaczne określenia: kyōtsūgo (共通語, „język ogólny, wspólny”) i hyōjungo (標準語, „język standardowy”); oba terminy często funkcjonują wymiennie, przy czym pierwotnie nazwę kyōtsūgo nadano odmianie japońskiego z Shirakawy (prefektura Fukushima), jedynie zbliżonej do języka standardowego, ale niebędącej też dialektem tradycyjnym.

Inne znaczenia

W piśmiennictwie językoznawczym można również spotkać dwa alternatywne rozumienia terminu „język ogólny”:

  • odmiana języka służąca jako wspólny, supradialektalny środek komunikacji w obrębie szerszego terytorium, niekoniecznie równoważna ze skodyfikowanym standardem lub wręcz występująca poza jego ramy (np. interdialekt ogólnoczeski, zwany m.in. „nieliterackim językiem ogólnym”); niemiecki termin Gemeinsprache może określać odmianę, który służy jako powszechny środek komunikacji, ale jest pozbawiona formy pisanej i nie została jeszcze przyjęta jako standard narodowy;
  • w badaniach nad językami specjalistycznymi język ogólny (Gemeinsprache) stoi w opozycji do języka specjalistycznego; bywa także odróżniany od języka literatury, prozy artystycznej czy poezji.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Tomasz Bekrycht, Jerzy Leszczyński, Paweł Łabieniec, Podstawy doktryny prawnej, Warszawa: Wolters Kluwer, 2021, s. 191 (przyp. 8), ISBN 978-83-8223-636-1, ISBN 978-83-8223-959-1, OCLC 1242412941 .
  2. ↑ a b Harimurti Kridalaksana, Kamus Linguistik, wyd. 4, Jakarta: Gramedia Pustaka Utama, 2013, s. 29, ISBN 978-979-22-3570-8, OCLC 778116237 (indonez.).
  3. ↑ a b Agnieszka Spagińska-Pruszak, Sytuacja językowa w byłej Jugosławii, wyd. 2, Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem, 2005, s. 8, ISBN 978-83-60178-05-8, OCLC 71306188.
  4. ↑ a b Ewa Rogowska-Cybulska, O kreowaniu „parafraz słowotwórczych” w tekstach reklam (w kontekście uwag o słowotwórstwie języków niestandardowych), „Slavia Meridionalis”, 9, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2009, s. 38–46, patrz s. 38.
  5. ↑ a b Dialekty i gwary ludowe a polszczyzna ogólna, Halina Karaś, Podstawy dialektologii, Dialekty i gwary polskie, Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka .
  6. ↑ a b c d Irena Bajerowa, W sprawie terminów dla polskiej koine, „Prace filologiczne”, 46, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2001, s. 35–40.
  7. ↑ Tomasz Piekot, Język w grupie społecznej: wprowadzenie do analizy socjolektu, Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa, 2008, s. 15–16, ISBN 978-83-88425-38-7, OCLC 297524942 .
  8. ↑ Stanisław Gajda, Komunikacyjny model zróżnicowania współczesnej polszczyzny, Jerzy Sierociuk (red.), Gwary dziś, t. 3: Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2006, s. 7–17, ISBN 978-83-7063-481-0, patrz s. 13.
  9. ↑ a b c Danuta Buttler, Synteza teorii języka ogólnego (literackiego). Alois Jedlicka, Spisovný jazyk v současné komunikaci. Praha 1974, Universita Karlova, s. 227 (recenzja), „Poradnik Językowy”, 8/1977, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977, s. 360–365, patrz s. 362.
  10. ↑ Ewa Pajewska, Słownictwo tematyczne związane z lasem w kontekście badań nad językami specjalistycznymi, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2003, s. 32, ISBN 83-7241-283-9, Cytat: „Gemeinsprache – język ogólny (literacki w odróżnieniu od dialektów)”.
  11. ↑ a b Ulrich Ammon, Standard variety, Ulrich Ammon i inni red., Sociolinguistics, wyd. 2, t. 1, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 2004 (Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft / Handbooks of Linguistics and Communication Science 3/1), s. 273–283, DOI: 10.1515/9783110141894.1.2.273, ISBN 978-3-11-014189-4, OCLC 614922494 (ang.), patrz s. 274.
  12. ↑ Marc-Antoine Mahieu, The genitive case and the possessive construction in Finnish, Anne Carlier, Jean-Christophe Verstraete (red.), The Genitive, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing, 2013 (Case and Grammatical Relations Across Languages 5), s. 19–54, DOI: 10.1075/cagral.5.04mah, ISBN 978-90-272-9105-9, OCLC 838202011 (ang.), patrz s. 53, przyp. 2.
  13. ↑ Shinji Sanada, Japanese dialects, Patrick Heinrich, Yumiko Ohara (red.), Routledge Handbook of Japanese Sociolinguistics, Yumiko Ohara, Abingdon–New York: Routledge, 2019, s. 63–77, DOI: 10.4324/9781315213378, ISBN 978-1-315-21337-8, ISBN 978-0-415-79027-7, OCLC 1085576336 (ang.).
  14. ↑ Milena Hebal, Dystrybucja zakończeń imiesłowu przeszłego czynnego we współczesnym języku czeskim, „Bohemistyka”, III (4), 2003, s. 299–320, ISSN 1642-9893, patrz s. 299, przyp. 1.
  15. ↑ Andrzej Sieczkowski, Co piszą o języku?, „Poradnik Językowy”, 3/1969, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969, s. 169–174, patrz s. 171.
  16. ↑ Peter Auer, Europe’s sociolinguistic unity, or: A typology of European dialect/standard constellations, Nicole Delbecque, Johan van der Auwera, Dirk Geeraerts (red.), Perspectives on Variation, Berlin–New York: De Gruyter Mouton, 2005 (Trends in Linguistics. Studies and Monographs 163), s. 7–42, DOI: 10.1515/9783110909579.7, ISBN 978-3-11-090957-9, patrz s. 8, 10.
  17. ↑ Sambor Grucza, Lingwistyka języków specjalistycznych, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej, 2013 (Studi@ Naukowe 3), s. 30, ISBN 978-83-64020-02-5.
  18. ↑ a b Reiner Arntz, Heribert Picht, Klaus-Dirk Schmitz, Einführung in die Terminologiearbeit, wyd. 7, Hildesheim–Zürich–New York: Georg Olms Verlag, 2014, s. 18, ISBN 978-3-487-15056-7, OCLC 875560128 (niem.).
  19. ↑ Mary Snell-Hornby, Translation Studies: An integrated approach, wyd. popr., Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing, 1995, s. 37 (przyp. 20), DOI: 10.1075/z.38, ISBN 978-90-272-8621-5, ISBN 90-272-2060-3, ISBN 1-55619-052-2 (ang.).
Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot