Kolumna Trajana
W dzisiejszym świecie Kolumna Trajana to temat, który przykuł uwagę milionów ludzi na całym świecie. Niezależnie od tego, czy ze względu na swoje znaczenie historyczne, wpływ na społeczeństwo czy wpływ na kulturę popularną, Kolumna Trajana stał się centralnym punktem debaty i refleksji. W tym artykule zbadamy różne aspekty Kolumna Trajana i zbadamy jego znaczenie w bieżącym kontekście. Od jego powstania po możliwe konsekwencje, zagłębimy się w dogłębną analizę Kolumna Trajana i jego roli we współczesnym świecie.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Typ obiektu | |
| Projektant | |
| Materiał | |
| Całkowita wysokość |
39,83 (bez posągu) m |
| Data odsłonięcia |
18 maja 113 |
| Ważniejsze przebudowy |
4 grudnia 1587 |
Położenie na mapie Rzymu  | |
Położenie na mapie Włoch  | |
Położenie na mapie Lacjum  | |
 41°53′45″N 12°29′03″E/41,895833 12,484167
| |
Kolumna Trajana (wł. Colonna Traiana) – pomnik wzniesiony w 113 roku w Rzymie na Forum Trajana dla upamiętnienia zwycięstw cesarza nad Dakami.
Historia
Zaprojektowana najpewniej przez twórcę Forum – cesarskiego architekta Apollodorosa z Damaszku. Uroczystego poświęcenia kolumny oraz otwarcia Forum Trajana dokonano 18 maja 113. Usytuowana pomiędzy budynkami dwóch bibliotek: greckiej i łacińskiej, za Bazyliką Ulpia, kolumna ustawiona jest na cokole (pierwotnie ozdobionym dwoma orłami), w którego wewnętrznej komnacie umieszczono urny z prochami Trajana i (prawdopodobnie) jego żony Plotyny. Bazę tę zdobiły też reliefowe przedstawienia stosów broni zdobytej na Dakach. Na szczycie znajdował się okazały posąg cesarza w ubiorze wojskowym, który dopiero po roku 392 n.e. został usunięty przez chrześcijan. 4 grudnia 1587 zastąpiono go wykonanym przez Giacomo della Porta posągiem świętego Piotra umieszczonym tam na polecenie papieża Sykstusa V. Natomiast niezrealizowany pozostał projekt Berniniego przeniesienia pomnika i parzystego połączenia go z kolumną Marka Aureliusza na placu zabaw ludowych.
Opis
Całość konstrukcji (bez posągu) ma wysokość 39,83 metra, sam trzon kolumny – 26,62 metra. Wykonany jest z 17 kamiennych bębnów z marmuru kararyjskiego. Wewnątrz znajdują się spiralne schody o 185 marmurowych stopniach, wychodzące z pomieszczenia piedestału i prowadzące na szczytową platformę widokową; klatkę schodową oświetlają 43 wąskie okna. Piedestał jest sześcianem o boku 5,5 metra.
Zasadniczą ozdobę tego pomnika stanowi fryz reliefowy w postaci spiralnej wstęgi opasującej kolumnę w 23 zwojach. W 155 scenach przedstawiono na nim wydarzenia z dwóch wojen z Dakami – od chwili przygotowań aż do ostatecznego zwycięstwa. Dwie kampanie wojenne rozdziela wizerunek Wiktorii jako symbolu zwycięstwa. Serpentyna płaskorzeźb to tak zwana opowieść kontynuacyjna, w której nie ma przerw między kolejnymi scenami; sam cesarz pojawia się w nich 90 razy. Wstęga długości niemal 200 metrów, w części najniższej ma tylko 89 centymetrów szerokości i stopniowo rozszerza się ku górze, gdzie osiąga 125 centymetrów. Zabieg ten z daleka stwarza złudzenie oglądania około 2500 postaci jednakowej wielkości (wysokości) we wszystkich wyobrażonych scenach. Relief będący przykładem sztuki pseudohistorycznej o funkcjach politycznych, zarazem uznawany jest za jeden z najwspanialszych przykładów rzeźby z okresu cesarstwa rzymskiego.
-
Fragment fryzu dekoracyjnego -
Posąg św. Piotra na szczycie pomnika -
Wyobrażenie kolumny z posągiem Trajana na jego monecie -
Cokół pomnika z wewnętrznym pomieszczeniem
.jpg)
.jpg)
Naśladownictwa
Na wzór kolumny Trajana powstały:
- kolumna Marka Aureliusza na placu Piazza Colonna w Rzymie;
- kolumna Nelsona na placu Trafalgar w Londynie;
- kolumna Napoleona na placu Vendôme w Paryżu (zniszczona podczas Komuny Paryskiej, później odbudowana).
W Polsce należy do nich inspirowana rzymskim pomnikiem warszawska Kolumna Zygmunta – od 1644 r. jedyny europejski monument z przedstawieniem władcy stojącego na antykizującej (korynckiej) kolumnie, powstały według koncepcji rzymianina Augustyna Locciego i Constantino Tencalli. Kształtem może być ona wzorowana na kolumnie maryjnej sprzed bazyliki Santa Maria Maggiore. Dopiero w 1834 wystawiono w Petersburgu przed Pałacem Zimowym podobną kolumnę cara Aleksandra, wedle projektu A. Montferranda, o wyraźnym nawiązaniu do obu rzymskich kolumn cesarskich.
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Mimo zakazu pochówków na tym obszarze miasta (in urbe ne sepelito) zawartego w Ustawie XII tablic (Alexander Demandt: Prywatne życie cesarzy rzymskich. Gdynia: Uraeus, 1997, s. 162). Decyzję o tym wyjątku naruszającym prastary obyczaj miał podjąć sam Hadrian (J. Carcopino, dz. cyt. w bibliografii, s. 17).
- ↑ W literaturze (na przykład J. Carcopino, J. Ciechanowicz) spotykane jest stwierdzenie, że szczyt pomnika zdobił początkowo orzeł z brązu, zastąpiony posągiem cesarza po jego śmierci. Pierwotny wygląd monumentu znany jest jednak dobrze z przedstawień na monetach Trajana (m.in. na kilku typach denarów pochodzących z lat 112-117 n.e. Por. A. Szemiothowa: Numizmatyka starożytna. Warszawa: Muzeum Narodowe, 1951, s. 106.
- ↑ Choć znana już daleko wcześniej w sztuce starożytnego Wschodu i hellenistycznej (na przykład mały fryz Ołtarza pergamońskiego), w pełni ukształtowana została dopiero w Rzymie epoki cesarstwa. Wybitny austriacki historyk sztuki Franz Wickhoff określał ją nawet mianem „stylu kontynuacyjnego” (Herbert Koch: Römische Kunst. Weimar: H. Böhlau, 1949, s. 115-117).
Przypisy
- ↑ Jerzy Ciechanowicz: Rzym. Ludzie i budowle. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987, s. 234. Według innych przypuszczeń mogło być początkowo projektem Rabiriusza.
- ↑ Słownik kultury antycznej, dz. cyt., s. 492.
- ↑ John T. Paoletti, Gary M. Radke: Art in Renaissance Italy, s. 542.
- ↑ Jerzy Ciechanowicz: Rzym. Ludzie i budowle, dz. cyt., s. 241.
- ↑ Karol Estreicher: Historia sztuki w zarysie. Warszawa-Kraków, 1981, s. 156.
- ↑ Jerzy Ciechanowicz: Rzym. Ludzie i budowle, dz. cyt., s. 242-243.
Bibliografia
- Jerzy Ciechanowicz: Rzym. Ludzie i budowle. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1990, ISBN 83-06-01503-7.
- «Trajana Kolumna» w Słownik kultury antycznej (red. R. Kulesza). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, ISBN 978-83-235-0942-4
- Architektura na monetach starożytnych i jej reminiscencje w grafice europejskiej. Lublin: Muzeum Lubelskie, 2005.
- Jérôme Carcopino: Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966.
- Encyklopedia sztuki starożytnej. Europa – Azja – Afryka – Ameryka. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe / Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 579-580.