Kroże
Obecnie Kroże to temat, który nabrał dużego znaczenia w społeczeństwie. Niezależnie od tego, czy ze względu na wpływ na gospodarkę, technologię, kulturę czy politykę, Kroże stał się kluczowym elementem obecnej dynamiki. Jego wpływ jest zauważalny we wszystkich obszarach, wywołując debaty, kontrowersje, postęp i znaczące zmiany. Dlatego konieczne jest dogłębne przeanalizowanie wszystkich aspektów związanych z Kroże, aby zrozumieć jego zakres i implikacje we współczesnym świecie. Dlatego w tym artykule zagłębimy się w badanie Kroże, badając jego różne aspekty i wpływ na dzisiejsze społeczeństwo.
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Okręg | |||
| Rejon | |||
| Populacja (2001) • liczba ludności |
| ||
| Kod pocztowy |
LT-86026 | ||
Położenie na mapie Litwy  | |||
 55°36′10″N 22°41′20″E/55,602778 22,688889
| |||
| Strona internetowa | |||
Kroże (lit. Kražiai, żmudz. Kražē) – miasteczko na Żmudzi, położone w okręgu szawelskim pomiędzy Worniami i Rosieniami.
Historia
Pierwszy raz wymienione jako Crase w dokumencie króla Mendoga z 1257. Gdy Witold oddał zakonowi krzyżackiemu w zarząd część Żmudzi tutaj rezydował jej zarządca. Kroże były stolicą jednego z traktów Księstwa Żmudzkiego.
Parafia w Krożach należy do najstarszych na Żmudzi, założona w 1413 (lub wg innych źródeł w 1416). Pierwszy, drewniany kościół spłonął po 60 latach od budowy.
1595-1640
Działało tutaj jedno z najwybitniejszych kolegiów jezuickich, ufundowane w 1614 przez hetmana Chodkiewicza; m.in. wykładał tu Maciej Kazimierz Sarbiewski (1617–1620), wybitny poeta. Po kasacie zakonu jezuitów (1773) szkołę prowadzili karmelici, w 1817 szkołę zamieniono na gimnazjum, którym opiekował się Uniwersytet Wileński. W 1823 r. w gimnazjum powstało tajne antyrosyjskie stowarzyszenie polskich uczniów Czarnych Braci, wykryte przez władze carskie i poddane represjom. W 1842 gimnazjum przeniesiono do Kowna.
Od 2009 w dawnym budynku bursy kolegium jezuickiego działa (lit.) Kražių Motiejaus Kazimiero Sarbievijaus Kultūros Centras (pol. Centrum Kultury im. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego SJ) mieszczące m.in. muzeum regionalne i galerie wystawową.
Podczas okupacji hitlerowskiej, pod koniec czerwca 1941 roku Niemcy wraz z Litwinami utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 400 osób. 2 września 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano w lesie Kupre. Sprawcami zbrodni było 12 niemieckich policjantów oraz 80 Litwinów ze służb policyjnych.
Rzeź kroska
Pobenedyktyński barokowy kościół upamiętnił się jako miejsce wydarzeń w 1893 znanych jako tzw. „rzeź kroska”. Po kasacji zakonu w 1891 władze planowały przebudować kościół na cerkiew. Kiedy przystąpiono do wynoszenia wyposażenia kościoła, miejscowa ludność zgromadziła się przy kościele i uniemożliwiała prace. Po bezskutecznych interwencjach policji i żandarmów 22 listopada 1893 gubernator N. Klingenberg wezwał na pomoc kozaków, którzy dokonali masakry ludzi zgromadzonych przy kościele. Zginęło 9 osób, 50 było rannych, 71 aresztowano, z czego 35 skazano na więzienie, w tym 4 otrzymało zesłanie na 10 lat katorgi. Wydarzenia odbiły się szerokim echem w Europie i spowodowały złagodzenie polityki carskiej wobec Kościoła katolickiego. Świątynię zwrócono wiernym dopiero w 1908.
Zabytki
- Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z 1763
- Bursa kolegium jezuickiego
- Dzwonnica i ruiny kościoła parafialnego. Drewniany kościół, zbudowany w 1825, rozebrany został po 1945. Czworoboczna murowana dzwonnica, pochodząca z XVII wieku (możliwe, że starsza), kilkakrotnie przebudowywana (ostatnio w latach 90 XX wieku), z elementami gotyckimi i klasycystycznymi. Zdobiona lizenami, blendami i trójkątnymi frontonami.
- Kaplica cmentarna na terenie kościoła. Zbudowana w 1825 w stylu klasycystycznym z polnych kamieni, zdobiona otynkowanymi pilastrami
- Na cmentarzu znajdują się ciekawe nagrobki i charakterystyczne krzyże litewskie.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1075.
- ↑ a b Grzegorz Rąkowski: Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Litwie. Warszawa: Burchard Edition, 1999-10-16, s. 148–150. ISBN 83-87654-07-8.
Linki zewnętrzne
- Kroże, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 719.
- Kroże: sprawozdanie naocznego świadka o przebiegu procesu Kraków, 1895
- Proces krożan przed Izbą Sądową wileńską: na podstawie aktów sądowych i innych dokumentów Kraków, 1896
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona