W dzisiejszym świecie Rada gminy to temat budzący duże zainteresowanie i debatę. Znaczenie Rada gminy zyskało na znaczeniu w ostatnich latach, ponieważ jego wpływ obejmuje różne obszary społeczeństwa. Od jego konsekwencji dla gospodarki po wpływ na kulturę i relacje osobiste, Rada gminy stał się stałym tematem rozmów. W tym artykule będziemy dalej badać różne aspekty związane z Rada gminy, analizując jego pochodzenie, ewolucję i możliwe konsekwencje w przyszłości.
Rada gminy (w gminach miejskich: rada miasta; w gminach miejsko-wiejskich: rada miejska) – organ stanowiący i kontrolny gminy. W Polsce do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej (domniemanie kompetencji rady).
W gminach mających do 20 000 mieszkańców rada gminy jest wybierana w jednomandatowych okręgach wyborczych, a w pozostałych (w tym miastach na prawach powiatu) stosuje się ordynację proporcjonalną.
Kadencja rady gminy trwa 5 lat, licząc od dnia wyboru (w latach 1990–2017 trwała 4 lata).
Na czele rady stoi przewodniczący oraz, w liczbie od 1 do 3, wiceprzewodniczący. Istnieje możliwość odwołania rady gminy przez wyborców.
Rozpatrywaniem skarg dotyczących zadań lub działalności danej rady gminy zajmuje się wojewoda.
Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Rada gminy ze swojego grona może powoływać stałe i doraźne komisje do określonych zadań, ustalając przedmiot działania oraz skład osobowy.
Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:
W miastach na prawach powiatu rada miasta pełni ponadto funkcje rady powiatu. Należy zauważyć, że komisja bezpieczeństwa i porządku nie jest jej komisją.
Rada gminy wybiera wójta bezwzględną większością głosów w obecności przynajmniej połowy radnych, jeżeli w wyborach zgłoszono jednego kandydata i ten nie zdobył więcej niż połowy głosów albo jeśli nie zgłoszono kandydatów na ten urząd.
W skład rady wchodzą radni w liczbie:
oraz po trzech na każde dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu pięciu radnych. Wyjątkowo w Warszawie radnych jest 60.
Ustawa mówi, że jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, rada nosi nazwę rady miejskiej – przykłady: Rada Miejska w Łodzi, Rada Miejska w Kłodzku.
W obowiązującej do końca 2010 Instrukcji kancelaryjnej dla organów gmin i związków międzygminnych Prezes Rady Ministrów przyjął, że w odniesieniu do gmin wiejskich używany będzie zwrot rada gminy, w gminach miejsko-wiejskich rada miejska (z użyciem „w”), a w gminach miejskich rada miasta – przykłady: Rada Gminy Kłodzko, Rada Miejska w Krotoszynie, Rada Miasta Krakowa.
Zgodnie z ustawą z dnia 15 września 2000 roku o referendum lokalnym dopuszcza się odwołanie organu stanowiącego gminy na wniosek co najmniej 10% uprawnionych mieszkańców gminy w drodze referendum lokalnego.
Aby referendum w sprawie odwołania rady gminy było ważne, należy w nim wziąć udział nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze rady gminy.
Możliwe jest odwołanie rady gminy przez Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, jeżeli rada dopuści się powtarzającego się naruszenia Konstytucji lub ustaw. W przypadku rozwiązania rady gminy, Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej wyznacza osobę, która będzie pełniła jej funkcję do czasu jej ponownego wyboru.
Status rady gminy reguluje ustawa z dnia 8 marca 1990 o samorządzie gminnym.