Staurogram
W dzisiejszym świecie Staurogram zyskał niezaprzeczalne znaczenie. Niezależnie od tego, czy jest bohaterem poważnych zmian, przedmiotem debaty, czy historycznym punktem odniesienia, Staurogram budzi powszechne zainteresowanie. Jej oddziaływanie wykracza poza określony obszar, wpływając na różne aspekty życia codziennego. W tym artykule będziemy dalej badać rolę Staurogram i jego znaczenie w bieżącym kontekście. Od jego powstania po ewolucję, w tym jego implikacje, zagłębimy się w pełną analizę, która pozwoli nam lepiej zrozumieć zakres Staurogram i jego znaczenie w dzisiejszym społeczeństwie.
Staurogram (⳨), również krzyż monogramatyczny lub tau-rho – ligatura greckich liter tau (Τ) i rho (Ρ) – _I_193_2.jpg){kind=small}
. Stosowany był wewnątrz greckiego wyrazu stauros (krzyż lub pal) w rękopisach Nowego Testamentu od około 175–250 roku do IV wieku[1]. W późniejszych wiekach zaczął być używany jako chrystogram.
Historia
Tau-rho (znak ⳨), podobnie jak i chi rho (znak ⳩), ma przedchrześcijańskie pochodzenie. Można go znaleźć m.in. na monecie Heroda Wielkiego datowanej na 37 rok p.n.e.[2] Znak ten w grece pełnił rolę skrótu „tr.”[1]. Wiąże się to z powszechnym stosowaniem ligatur w świecie rzymskim.
Staurogram stosują następujące rękopisy greckiego Nowego Testamentu: Papirus Bodmer XIV-XV (Łk 23,21 ; 23,23; 24,20)[3], Papirus Bodmer II, Chester Beatty I (datowane na lata 175–250)[4] oraz w Dz 2,36[5]. W IV wieku wyszedł z użycia, a słowo stauros zaczęto zapisywać w rękopisach poprzez zaliczany do nomina sacra skrót ΣΤΣ (STS).
Staurogram stosowany był również w koptyjskich rękopisach (np. P. Palau Rib. 182 z V wieku)[6]. Stosuje go kodeks 059, pochodzi on jednak z około 400 roku i ze względu na późne pochodzenie nie odgrywa większej roli w dyskusji nad kształtem krzyża Chrystusa.
Według części uczonych, znak ⳨ stosowany w rękopisach biblinych przez chrześcijan z II–III wieku, mógł być symbolicznym wyobrażeniem Chrystusa na krzyżu[1]. Według innych poglądów, mógł on dopiero wpłynąć na późniejsze wyobrażenia krzyża lub nie miał z nim związku, będąc tylko skrótem dwóch liter.
W późnym antyku i średniowieczu staurogramu zaczęto używać jako jednego z chrystogramów, czyli symboli Chrystusa.
Odkrycie staurogramu podało w wątpliwość zgłoszoną w 1877 roku hipotezę (Ethelbert W. Bullinger[7][8]), akceptowaną też przez niektórych uczonych w XX wieku (William Edwy Vine[9], Erich Dinkler)[a], twierdzącą, że symbol „krzyża” pojawił się dopiero w czasach Konstantyna Wielkiego[10].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Erich Dinkler jeszcze w 1951 roku pisał, że symbol krzyża pojawił się dopiero w czasach Konstantyna Wielkiego i jest to niepodważalny dogmat. Dinkler sądził, że „krzyż” wyewoluował z „chrystogramu”, ligatury liter „chi” oraz „rho”. W 1967 roku Dinkler uznał historyczną wartość staurogramu jako odniesienie do ukrzyżowania Chrystusa.
Przypisy
- ↑ a b c Biblical Archaeology Society, Staff 03/26/2013.
- ↑ Simcha Jacobovici King Herod a Messiah?, 9 lipca 2013, Simcha Jacobovici TV.
- ↑ Larry W. Hurtado, The Staurogram in Early Christian Manuscripts: The Earliest Visual Reference to the Crucified Jesus?, New Testament Manuscripts: Their Texts and Their World, ed. Thomas J. Kraus and Tobias Nicklas, Leiden: Brill 2006, s. 213.
- ↑ Hurtado 2006 ↓, s. 151, 154.
- ↑ Comfort i Barrett 2001 ↓, s. 623.
- ↑ Aland i Aland 1995 ↓, s. 202.
- ↑ The Cross and the Crucifixion. W: E.W. Bullinger: Appendixes to The Companion Bible.
- ↑ E.W. Bullinger: A Critical Lexicon and Concordance to The English and Greek New Testament. Wyd. 4. London: 1895, s. 818–819. s. 194.
- ↑ W.E. Vine: Expository Dictionary of New Testament Works. Harper Collins, 1947. ISBN 0-551-00282-4.
- ↑ Hurtado 2006 ↓, s. 153.
Bibliografia
- K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 202. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
- Philip W. Comfort, David P. Barrett: The Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts. Wheaton, Illinois: Tyndale House Publishers Incorporated, 2001. ISBN 978-0-8423-5265-9.
- Larry W. Hurtado: The Earliest Christian Artifacts: Manuscripts and Christian Origins. Cambridge: William B. Eerdmans Publishing Company, 2006, s. 135–154. ISBN 978-0-8028-2895-8.
- Larry W. Hurtado: The Codex, the Nomina Sacra and the Staurogram. W: Stephen G. Wilson, Michel Desjardins: Text and artifact in the religions of Mediterranean antiquity. Wilfrid Laurier University Press, s. 279–282. ISBN 0-88920-356-3.