Tyfus plamisty to temat, który z biegiem czasu wzbudził zainteresowanie i debaty. Stało się tematem dyskusji na różnych polach, od polityki po naukę. Jego wpływ na społeczeństwo był znaczący, a jego znaczenie w dalszym ciągu stanowi powód do analiz i refleksji. W tym artykule zbadamy różne perspektywy i podejścia związane z Tyfus plamisty, aby zapewnić kompleksowy i obiektywny pogląd na ten temat. Ponadto zbadamy jego ewolucję na przestrzeni lat i jego wpływ dzisiaj.
Ten artykuł od 2017-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
typhus exanthematicus | |
Wysypka w tyfusie | |
Klasyfikacje | |
ICD-10 |
---|
Tyfus plamisty, dur plamisty (łac. typhus exanthematicus) – bakteryjna choroba zakaźna, przyczyna ciężkich epidemii i śmierci milionów ludzi.
Do przenoszenia tyfusu zdolne są wszystkie wszy. Wesz staje się zakaźna po 5 dniach od pobrania krwi zakażonej riketsjami. Riketsje skracają życie wszy i powodują u niej porowatość ściany przewodu pokarmowego. Riketsje są wydalane przez wszy wraz z kałem oraz z wymiocinami (wymiotują wszy zakażone pod koniec swojego życia). Zakażenie człowieka następuje w trakcie drapania skóry, rozcierania ciał wszy oraz ich odchodów na uszkodzonej skórze lub też w trakcie ssania krwi przez wszy. Riketsje znajdujące się na ubraniu zachowują zdolność zakażania przez 2-3 tygodnie. Zachorowanie na tyfus daje pewną odporność na chorobę.
Tyfus szczurzy przenoszą na ludzi pchły. Jest to zoonoza, czyli choroba odzwierzęca. Żywym zbiornikiem riketsji są szczury i myszy na których pasożytują zakażone pchły. W kale pcheł są riketsje. Drapanie skóry powoduje wprowadzenie riketsji do ustroju. Dawniej dużo zachorowań na tyfus szczurzy notowano w Ameryce Północnej, w Azji, portowych miastach Europy (Turcja, Francja)[potrzebny przypis]. Riketsje tyfusu szczurzego przechodzą pomiędzy ludźmi za pośrednictwem wszy, głównie odzieżowej.
Zmiany patologiczne wywołane riketsjami pojawiają się w:
Obniżeniu ulega czynność wydzielnicza nadnerczy przez co powstaje niedobór adrenaliny, czego następstwem jest hipotonia (obniżenie napięcia naczyń), spadek ciśnienia krwi, zwężenie naczyń wieńcowych serca, a przez to niedotlenienie i niedożywienie serca, powodujące zmiany zwyrodnieniowe mięśnia sercowego. Powstaje niedowład i porażenie nerwu trzewnego i przez to nadmierny odpływ krwi do narządów jamy brzusznej.
W badaniach patologicznych stwierdza się wysięki i zmiany zastoinowe w mózgu, wątrobie i płucach, sinicę powłok skórnych. Złuszczanie nabłonka naczyń powoduje powstawanie zakrzepów przyściennych, przerost komórek limfoidalnych i plazmocytowych. Porowatość i nieszczelność ścian naczyń krwionośnych objawia się wybroczynami krwawymi. Dookoła naczyń rozwijają się ziarniniaki. Zmiany agregacyjne, naciekowe i zwyrodnieniowe widoczne są w tkance glejowej mózgu i w rdzeniu przedłużonym. Stwierdza się również surowicze zapalenie opon mózgowych. Zmiany wysiękowe są widoczne w tkance łącznej właściwej, w tkance glejowej i w nabłonkowej.
Choroba Brilla-Zinssera lub dur nawrotowy to nawrót przebytego wcześniej duru plamistego występujący kilka lat po zachorowaniu (a nawet po więcej niż 40 latach). Nie poznano, w jaki sposób Rickettsia prowazekii może przez ten czas przebywać w organizmie, ale podejrzewa się, że rezerwuarem bakterii może być tkanka tłuszczowa. Choroba ta przebiega łagodniej niż zakażenie pierwotne i wiąże się z lepszym rokowaniem.
Zwalczanie szczurów i myszy, zwalczanie wszy i pcheł, szczepienia ochronne.
Zachorowania na tyfus są notowane w dalszym ciągu w Afryce i Azji w liczbie kilku tysięcy przypadków w ciągu roku.