Wymowa i transkrypcja języka francuskiego

Wymowa

 Osobny artykuł: Język francuski.

Do graficznego zapisu wymowy stosuje się znaki międzynarodowego alfabetu fonetycznego (MAF), umieszczane między nawiasami kwadratowymi.
Uwaga 1. W języku francuskim akcent toniczny pada zawsze na ostatnią sylabę grupy tonicznej.
Uwaga 2. Dwukropek po literze oznacza jej wydłużenie, np. âne – osioł.
Uwaga 3. Dla oznaczenia podziału na sylaby stosuje się kropkę (np. Amérique ).
Wzór wymowy można znaleźć na różnych witrynach internetowych, np. tu: , a całych wyrazów tu:
Artykuł Klasyfikacja spółgłosek omawia spółgłoski w przekroju międzynarodowym, a Klasyfikacja samogłosek omawia samogłoski w przekroju międzynarodowym, odsyła do przykładów w kilku językach.

Transkrypcja języka francuskiego według MAF

• a – wymowa , występuje częściej niż , np. – avoir – mieć, bal – bal
  • a – , np. bas – lub – niski, – niska, patte – łapa (zwierzęcia)
  • à – , np. voilà – oto
  • â – , np. âge – wiek, pâte – ciasto (surowe)
  • ai – , („e” półotwarte), np. j'aime – kocham
  • ai – , („e” półprzymknięte),q np. j'ai – ja mam
  • aï – , np. haïr – nienawidzić
  • ail, aille – , , np. bail – umowa najmu, paille – słoma
  • aim, ain – („e” nosowe), np. main – dłoń, nain – krasnoludek
  • am, an – („a” nosowe), np. camp – obóz, banque – bank
  • au – („o” półotwarte), np. auto – auto, lub („o” półprzymknięte), np. baume – maść (balsam)
  • ay – , , , , np. saynète – skecz (lub scenka), pays lub – kraj, crayon – ołówek
• b – , np. Barbie – (lalka) Barbie
• c – – przed a, o, u, spółgłoską i na końcu wyrazu, np. cave – piwnica, code – kod, culte – kult, nocturne nokturn, bloc – blok (bryła nieforemna)
  • c – – przed e, é, è, i, y, np. mécène – mecenas
  • ç – , np. ça – to (skrócone cela – to)
  • ch – , np. chat – kot, chien pies
• d – na początku i w środku wyrazu, np. date – data
  • d – nie wymawia się na końcu wyrazu, np. nid – gniazdo
  • dd – addition – rachunek, dodawanie
• e – , w sylabie akcentowanej (końcowej) przed spółgłoską wymawianą, np. bec – dziób i w części niewymawianych, np. ballet – balet, mets – włóż,
  • e – , w sylabie akcentowanej (końcowej) przed spółgłoską niewymawianą r i z, np. aller – iść, chez – u (przyimek)
  • e – , zawsze w krótkich słowach, gdy e poprzedzone jest spółgłoską, np. je – ja, le (rodzajnik określony męski), de – (przyimek), me – mnie, mi itd.
  • e – niewymawiane, niemal niewymawiane lub , w sylabie nieakcentowanej, między spółgłoskami, np. petit lub – mały, roulement – obrót, attachement – przywiązanie
  • e – lub przed podwojoną spółgłoską
  • é – , zawsze wymawiane, np. allée – aleja, orienté – skierowany, parlé – mówiony
  • è – , zawsze wymawiane, np. photosphère – fotosfera, accès – dostęp
  • ê – , np. gêne – żenada
  • ë – , np. Noël – (Boże Narodzenie)
  • eau – , np. beau – piękny
  • ei, eî – , np. neige – śnieg
  • eil – , np. soleil – słońce
  • eim, ein – , np. Reims , peintre – malarz
  • em, en – , np. temps – czas, entendre – słyszeć
  • en – , np. mien – mój
  • enne – , np. mienne – moja
  • eu – , np. bleu – niebieski
  • euil, euille, eur – , np. chevreuil – sarna, feuille – liść, valeur – wartość
  • exa, exe, exi – początkowe , np. examen lub – egzamin, exercice – ćwiczenie, exister – istnieć
• f – , np. mafia, maffia – mafia
• g – , przed spółgłoską oraz samogłoskami: a, o. u, np. Ganymède Ganimed, égal – równy, gothique – gotyk, aigu lub – ostry
  • g – , przed e, i, y, np. géant – ogromny, gigantyczny, tige – łodyga, gymnastique – gimnastyka
  • gn – , np. magnifique – cudowny, Pologne – Polska
• h – niewymawiane
• i – w funkcji sylabicznej, np. ici – tutaj oraz w sylabie akcentowanej, gdy jest fonetycznie końcowe, np. vie – życie, préavis – wymówienie, zawiadomienie (z góry)
  • i – w funkcji niesylabicznej lub przed samogłoską, np. aïeul – przodek
  • i, ï – bez względu na położenie, jeśli pisane jest przed samogłoską, np. miel – miód, hiérarchie
  • i – gdy jest poprzedzone grupą liter zakończoną „l” lub „r”, np. oublier – zapomnieć, trier – układać (coś według kategorii)
  • ill – po spółgłosce lub przed samogłoską, np. million – milion, tilleul – lipa (roślina), rouille – rdza
  • ill – na początku wyrazu, np. illusion – złudzenie
  • im, in – końcowe lub przed spółgłoską, np. impôt – podatek, cumin – kmin rzymski
  • im, in – , przed samogłoską, np. mime – mim, cinéma – kino
• j – , np. Jupiter
• l – , np. couleur – kolor
• m – , np. mamie babcia; (grupy aim, am, aim, em, um – omówione przy odpowiednich samogłoskach początkowych)
• n – , np. neige – śnieg, canine – kieł; (grupy an, ain, en, enne, un – omówione przy odpowiednich samogłoskach początkowych)
• o – lub , opis wymowy, patrz wyżej: „au”, np. pot – garnek, moment – chwila
  • œ – , np. œuvre – dzieło
  • oi, oy – , np. boisson – napój, royal – królewski
  • om, on – przed spółgłoską lub fonetycznie końcowe, np. tombe – grób, laiton – mosiądz
  • om, on – , , , przed samogłoską, np. atome – atom, tome lub tom, cyclone – cyklon, niż, tonalité – tonacja
  • ou, où, oû – , np. (la) tour wieża, où – gdzie, dokąd, goûter – podwieczorek, voûte – sklepienie
• p – , np. prendre – brać
  • ph – , np. phare – latarnia morska
  • pt – w ramach jednej sylaby, w sylabach sąsiadujących, np. sculpture – rzeźba, septembre – wrzesień
• q – , np. cinq – pięć, cinquième – piąty
• r – , np. terrain – teren
• s – początkowe i przed samogłoską lub spółgłoską, np. Slave, reste – reszta, salle – sala
  • s – między samogłoskami, np. prison – więzienie
• t – , np. sottise – głupota
  • tion – , np. émotion – emocja
• u –
  • ui – , np. nuire szkodzić
  • um, un – , np. parfum zapach, brin źdźbło
  • um – w niektórych słowach pochodzenia łacińskiego, np. forum , muzeum
• v – , np. venir – przychodzić
• w – , np. wagon – wagon
  • w – , np. tramway –
• x – wewnątrz i na końcu wyrazu, np. taxi – taksówka, vexer – obrazić, thorax – klatka piersiowa
  • x – gdy x występuje przed „a” lub „e” na początku wyrazu, np. xénophobie – ksenofobia, Xavier – Ksawery oraz w słowie hexagone – sześciobok
• y – , np. payer ; – płacić
  • ym, yn – , np. symbole – symbol, lynch – samosąd
• z – na początku wyrazu, np. zèbre – zebra
  • z – niewymawiane na końcu wyrazu, np. assez – dość

Przypisy