Zamek Bierzgłowski (zabytek)
W dzisiejszym świecie Zamek Bierzgłowski (zabytek) stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu szerokiego spektrum ludzi. Znaczenie Zamek Bierzgłowski (zabytek) wywołało liczne debaty i sprzeczne opinie, co pokazuje złożoność i znaczenie tego tematu dzisiaj. Od środowiska akademickiego i naukowego po zainteresowanie popularne, Zamek Bierzgłowski (zabytek) przykuł uwagę osób w każdym wieku i o każdym zainteresowaniu. W epoce cyfrowej i globalizacji Zamek Bierzgłowski (zabytek) stał się centralną osią dyskusji o współczesnych problemach, generując głębokie analizy i refleksje na temat ich wpływu na społeczeństwo. W tym artykule przyjrzymy się różnym perspektywom Zamek Bierzgłowski (zabytek) i jego znaczeniu w dzisiejszym świecie.
 nr rej. A/575 z 4 kwietnia 1930, 16 października 1957
| |
 Zamek z góry | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje |
3 |
| Rozpoczęcie budowy |
1270 |
| Ukończenie budowy |
1305 |
| Ważniejsze przebudowy |
1860 |
Plan budynku.jpg)
| |
Położenie na mapie gminy Łubianka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu toruńskiego  | |
 53°06′19″N 18°27′53″E/53,105278 18,464722
| |
Zamek Bierzgłowski – dawny zamek krzyżacki, którego budowę rozpoczęto w drugiej połowie XIII w. Obecnie centrum kultury diecezji toruńskiej.
Historia
Lata 1270–1920
W 1236 tereny te zajął Zakon krzyżacki. Po 1260 na miejscu wcześniejszej fortyfikacji rozpoczęto budowę z kamieni polnych zamkowego domu głównego (zamek wysoki) i obszernego przedzamcza o funkcji obronne-gospodarczej. Zamek wysoki stanowiły dwie stykające się pod kątem prostym budowle, w których mieściły się: dormitorium, refektarz, kaplica i kapitularz. Wjazd do zamku prowadził przez bramę z portalem z płaskorzeźbami terakotowymi przedstawiającymi trzech rycerzy.
W 1262 zamek został po raz pierwszy wzmiankowany jako castrum Birgelow, w związku z najazdem Litwinów pod wodzą Trojnata i skutecznej obronie Krzyżaków w jednej z wież. Pierwszym komturem był Arnold Kropf, który pełnił tę funkcję w latach 1270–1276. W 1270 lub 1271 doszło do bitwy pod zamkiem z Jaćwingami pod wodzą Skomanda. Około 1280 budowę kontynuowano z cegły i wtedy też powstał tympanon. W latach 1300-1305 zamek został rozbudowany i podwyższony. Około 1330 dodano drugi mur i powstał parcham. W latach 1386–1415 zamek ten był siedzibą komturów bierzgłowskich. Po bitwie pod Grunwaldem w lipcu 1410 rycerze chełmińscy zdobyli zamek. Po likwidacji komturstwa w 1415 zamek stał się siedzibą administracyjną prokuratora krzyżackiego. Podczas wojny trzynastoletniej w lutym w 1454 zamek został zajęty przez wojska propolskiego Związku Pruskiego i częściowo rozebrany na rozkaz króla Kazimierza Jagiellończyka.
W latach 1474–1840 był on własnością władz Torunia. Po pożarze, który miał miejsce w 1520 i 1580, zamek popadł w ruinę. W 1733 zamek był opisywany jako będący w ruinie. W 1769 pod zamkiem doszło do potyczki konfederatów barskich z milicją miasta Torunia, wspieraną przez wojska rosyjskie
W 1782 ponowny pożar zamku dokonał dalszych zniszczeń. Od 1840, kiedy to przeszedł w prywatne ręce, odbudowano skrzydło południowo-zachodnie i wieżę bramną. W 1860 przebudowano górną kondygnację skrzydła południowego w stylu neogotyckim wg projektu Oliviera Pavelta, a także nadbudowano wieżę na przedzamczu i rozebrano kaplicę na przedzamczu. W 1903 roku zamek przejęło państwo pruskie. 3 listopada 1908 w odbudowanych budynkach wybuchł kolejny dotkliwy pożar, który zniszczył pokrycie dachowe. W 1911 przeprowadzono rekonstrukcję według projektu Conrada Steinbrechta. Założono nowe sklepienia krzyżowe w refektarzu, zbudowano fachwerkową ścianę wewnętrzną refektarza oraz dach skrzydła zachodniego.
1920–1945
W 1929 zamek został wydzierżawiony przez bpa chełmińskiego Stanisława Okoniewskiego, który w 1933 kupił go na potrzeby diecezji. Podczas dalszych prac remontowo-budowlanych zrekonstruowano skrzydło zachodnie, zamurowano arkady krużganka w skrzydle południowym. W 1936 w obecności prymasa Augusta Hlonda, wojewody Władysława Raczkiewicza, generałów Bortnowskiego i Wiktor Thommée, a także prezydenta Torunia – Leona Raszei dokonano na terenie zamku otwarcia Domu Rekolekcyjnego. W latach 1939-1945 ośrodek szkoleniowy NSDAP.
Od 1945
W latach 1945–1992 w zamku mieścił się Zakład Opieki Społecznej. W latach 1946–1950 mieszkał tu biskup łucki Adolf Piotr Szelążek, wygnany przez władze radzieckie ze swej diecezji na Wołyniu, wcielonej do ZSRR. W 1960 odrestaurowano gotycki portal. 1 września 2001 rozpoczęło działalność Diecezjalne Centrum Kultury, którego dyrektorem został ks. Piotr Rutkowski. Od czasu ponownego przejęcia budynku przez władze kościelne w 1992 trwa jego rewitalizacja. W 2010 odrestaurowano m.in. kaplicę zamkową[potrzebny przypis].
Architektura
- Zamek główny - główna część zamku składała się z Domu konwentualnego w formie stykających się pod kątem prostym skrzydeł zachodniego i południowego. Zamek główny (wysoki) jest dwuskrzydłowy, dwa jego boki są zamknięte kamienno-ceglanymi murami w nieregularny czworobok. Na elewacji skrzydła południowego i zachodniego widoczne są ślady krużganków. Od północy zamku głównego mogło istnieć jeszcze jedno skrzydło.
- Skrzydło zachodnie mieści refektarz krzyżacki (obecnie Sala Rycerska) ze sklepieniem krzyżowym z 1911 roku oraz kapitularz (dziś kaplica) ze zrekonstruowanymi sklepieniem krzyżowo-żebrowym i z oryginalnymi gotyckimi oknami od zachodu. W piwnicach zachowane oryginalne krzyżackie sklepienia kolebkowe. Skrzydło to prawdopodobnie miało dwukondygnacyjny krużganek od strony dziedzińca. Część północna skrzydła zachodniego jest w całości neogotycka z XIX wieku.
- Wnętrza skrzydła południowego są niepodpiwniczone, powyżej całkowicie przekształcone, a po 1860 roku skrzydło to nadbudowano. Od strony dziedzińca w ogóle nie ma gotyckich cegieł.
- Portal z tympanonem gotyckim - w murze północnym zamku wysokiego znajduje się, pochodzący z około między 1270-1300 roku, portal z ceramicznym trójpolowym tympanonem o niepewnej ikonografii (postać jeźdźca na koniu, której towarzyszą 2 rycerze). Ta najstarsza zachowana rzeźba na terenie Prus zaliczana jest przez niektórych historyków do najcenniejszych dzieł ceramicznej plastyki średniowiecznej Europy. Litery na fryzie tympanonu miały przypuszczalnie tylko charakter dekoracyjny albo zostały przestawione.
- Przedzamcze - na terenie zlokalizowanego od północy przedzamcza znajduje się przebudowany w XIX wieku budynek gospodarczy z XIV wieku oraz dwa późniejsze budynki. Przedzamcze jest otoczone kamiennym murem, a w narożu północno-zachodnim obronność wzmacniała diagonalna baszta[potrzebny przypis]. Na przedzamczu znajdowały się stajnie.
- Wieża bramna - została zbudowana przed murem obwodowym od północy. Dolna część bramy jest oryginalna z czasów średniowiecza i wzmocniona jest granitowymi łukami. Górna część bramy wraz ze szczytami schodkowymi jest neogotycką rekonstrukcją z 1860.
- Fosa - od wschodu, południa i zachodu zamek otoczony był suchą fosą o szerokości 15 metrów
W 1930 (ponownie 1957) zamek został wpisany do rejestru zabytków[potrzebny przypis].
Komturzy bierzgłowscy
Galeria
-
Zamek widziany z góry -
Wieża bramna -
Widok na północne zabudowania przedzamcza z Wieżą bramną -
Tympanon bramy wewnętrznej – jeden z najcenniejszych zabytków zamku -
Sala rycerska (refektarz - jadalnia krzyżacka) -
Kaplica (kapitularz krzyżacki) -
Skrzydło zachodnie od strony dziedzińca -
Skrzydło południowe z XIX wieku od strony dziedzińca -
Skrzydło zachodnie od zewnątrz -
Narożnik skrzydła zachodniego i południowego -
Skrzydło południowe od zewnątrz -
Detal z zamku - obecnie w Muzeum w Toruniu
.JPG)
Przypisy
- ↑ a b c d Izabela i Tomasz Kaczyńscy - Zamki w Polsce północnej i środkowej - przewodnik. Sport i Turystyka, Warszawa, 1999, s. 49-52, język polski, ISBN 83-7200-448-X
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Tomasz Torbus, Zamki konwentualne Państwa Krzyżackiego w Prusach. Część II: Katalog, Słowo/Obraz Terytoria, 2023, ISBN: 978-83-7453-216-7 ,s.610-625
- ↑ Maciej Kulesza: Zamek Bierzgłowski. Budowla krzyżacka w doskonałym stanie. 2021-07-09. .
- ↑ Wacław Szczygielski, Konfederacja Barska w Wielkopolsce 1768-1770, s. 246.
- ↑ Super User, Historia , www.zamekbierzglowski.eu (pol.).
- ↑ Redaktor 2, Zamek Bierzgłowski (gm. Łubianka, pow. toruński) , nasze.kujawsko-pomorskie.pl (ang.).
- ↑ W Zamku Bierzgłowskim – relacja, zdjęcia, mapa wycieczki Polskie Szlaki , www.polskieszlaki.pl (pol.).
- ↑ Dariusz Sitko, Bierzgłowo – Zamek w Bierzgłowie , www.zamki.pl .
- ↑ Anna Sikorska, Zamek w Zamku Bierzgłowskim , www.odznaka.kuj-pom.bydgoszcz.pttk.pl .
- ↑ Hiacynta, Zamek Bierzgłowski , www.biskupszelazek.pl (pol.).
- ↑ Zamek Krzyżacki w Zamku Bierzgłowskim (pol.).
|
