Zaporoże (kraina)
W tym artykule zbadamy Zaporoże (kraina) i jego wpływ na dzisiejsze społeczeństwo. Zaporoże (kraina) jest tematem zainteresowania i debaty od dawna, a jego znaczenie jest nadal widoczne w różnych obszarach. Przeanalizowane zostaną różne perspektywy i podejścia, które pojawiły się wokół Zaporoże (kraina), a także ich ewolucja w czasie. Ponadto omówione zostaną implikacje, jakie Zaporoże (kraina) może mieć w różnych kontekstach, od życia codziennego po poziom globalny. W tym artykule dokonamy wyczerpującej analizy Zaporoże (kraina) i jego wpływu na różne aspekty społeczeństwa, mając na celu przedstawienie kompleksowej i wzbogacającej wizji tego szerokiego i znaczącego tematu.
| Państwa | |
|---|---|
| Ważniejsze miejscowości | |
Położenie na mapie Przybliżony obszar Zaporoża na mapie współczesnej Ukrainy | |
Zaporoże (ukr. Запоріжжя, również znana jako Niż) – historyczna nazwa terytorium nad dolnym Dnieprem, leżącego poniżej tzw. porohów (progów skalnych na rzece), w granicach administracyjnych dawnego województwa kijowskiego Rzeczypospolitej.
Historycznie region graniczy na zachodzie z Podolem i Jedysanem, na północy z Ukrainą Prawobrzeżną, Ukrainą Lewobrzeżną i Słobodszczyzną, na wschodzie z Krajem Wojska Dońskiego, a na południu z dawnymi ziemiami Chanatu Krymskiego.
Historia
W średniowieczu koczowali tam Pieczyngowie, Połowcy i Tatarzy. Od czasów Witolda w XV–XVI wieku pod zwierzchnictwem Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1471 region wszedł w skład nowo utworzonego województwa kijowskiego. Od unii lubelskiej z 1569 roku w granicach Korony Królestwa Polskiego. W czasach gdy Zaporoże leżało w granicach Rzeczypospolitej, dominującym rodem magnackim na Zadnieprzu byli Wiśniowieccy. Z powodu ograniczonego zasięgu władz urzędników Rzeczypospolitej, Zaporoże stało się miejscem schronienia dla zbiegów oraz osiedlania się przybyszów z centralnej i wschodniej Rzeczypospolitej, a także uchodźców i osadników z Hospodarstwa Mołdawii, Hospodarstwa Wołoszczyzny i Carstwa Rosyjskiego. W 1635 na Zaporożu staraniami hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego została wzniesiona twierdza Kudak.
Od Korony Królestwa Polskiego Zaporoże zostało odłączone w 1686 w konsekwencji postanowień traktatu Grzymułtowskiego i zostało przyłączone do Rosji. W 1751 w północnej części Zaporoża przy granicy z Polską utworzono Nową Serbię (zlikwidowaną w 1764), w której osiedlali się przybysze z krajów bałkańskich i naddunajskich, głównie Mołdawianie i Serbowie. Od drugiej połowy XVIII wieku część Noworosji. W drugiej połowie XVIII wieku i na początku XIX wieku założono na Zaporożu m.in. miejscowości Aleksandrowsk, Krzywy Róg, Jekaterynosław, będące obecnie największymi miastami regionu. Od 1802 był podzielony administracyjnie między gubernie jekaterynosławską i chersońską. W XIX wieku nastąpił rozwój przemysłu wydobywczego (Krzywy Róg) i metalurgicznego (Kamieńskie, Jekaterynosław). W latach 1918–1919 Ukraińska Republika Ludowa, od 1919 Ukraińska SRR. Od 1922 w granicach Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, a od 1991 Ukrainy.
Miasta
.JPG)
Największe miasta Zaporoża współcześnie (w granicach województwa kijowskiego Korony Królestwa Polskiego):
| miasto | populacja (2016) |
jednostka administracyjna | |
|---|---|---|---|
| 1. | Dniepr | 983 836 | Obwód dniepropetrowski |
| 2. | Zaporoże | 756 927 | Obwód zaporoski |
| 3. | Krzywy Róg | 642 333 | Obwód dniepropetrowski |
| 4. | Kamieńskie | 239 237 | Obwód dniepropetrowski |
| 5. | Kropywnycki | 231 089 | Obwód kirowohradzki |
| 6. | Nikopol | 115 447 | Obwód dniepropetrowski |
| 7. | Pawłohrad | 108 623 | Obwód dniepropetrowski |
| 8. | Aleksandria | 82 187 | Obwód kirowohradzki |
| 9. | Nowomoskowsk | 71 427 | Obwód dniepropetrowski |
| 10. | Perwomajsk | 66 606 | Obwód mikołajowski |
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Запоріжжя w: Encyklopedia ukrainoznawstwa, Lwów 2000, ISBN 5-7707-4048-5, t. 2, s. 747–749.
- Zaporoże, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 402.
