Günümüz dünyasında Aşina Funian, geniş bir yelpazedeki bireyler ve gruplar için büyük önem taşıyan ve ilgi duyulan bir konudur. Aşina Funian gerek toplum üzerindeki etkisi, gerek tarihsel önemi gerekse bilimsel alandaki etkisi nedeniyle kimseyi kayıtsız bırakmayacak bir konudur. Yıllar boyunca bu konu, sonsuz tartışma ve tartışmaların yanı sıra, bu konudaki bilginin zenginleşmesine katkıda bulunan çok sayıda araştırma ve yayına da yol açtı. Bu makalede, bu etkili ve ilgi çekici konunun kapsamlı ve zenginleştirici bir vizyonunu sunmak amacıyla Aşina Funian'in farklı yönlerini keşfedeceğiz ve çeşitli bağlamlardaki önemini analiz edeceğiz.
Ashina Funian (Çince: 阿史那伏念), Doğu Göktürk Kağanlığı'nda hüküm sürmüş (680-681) Göktürk kağanı. Funian, hakkında bugün ele geçen bilgiler Çin kroniklerinden elde edildiği için Çince literasyonlu adından ayrı olarak Türkçe bir adının olup olmadığı bilinmemektedir. Aşina hanedanının bir üyesi olup İl Kağan'ın yeğenidir.
679 yılı, Türklerin Çinlilerle olan bağımsızlık mücadelesi için önemli bir yıldı. Bu yıl, Göktürk asilzadelerinin başlattığı büyük bir ayaklanma ile Çin-Göktürk barış dönemi sona erdi. Çin ordusu ayaklanmayı bastırmakta zorlandı ve Göktürk İç Savaşı'ndan beri Çinliler Türklere karşı ilk kez bu kadar büyük bir yenilgi aldı. Bu ayaklanmada, 10.000'den fazla Çin askeri ve subay öldü. Bu büyük isyan, 300.000 Çinli asker tarafından 680 yılına geldiğinde ancak bastırılabildi. İsyanın ardından, üç Türk asilzadesi ayaklanmayı azmettirmekle suçlanarak Çin tarafından idam edildi. Ayrıca kendini kağan ilan ederek ayaklanmanın önderliğini yapan Aşina Nişufu ise Çin tarafından cezalandırılmaktan korkan emri altındaki isyancılar tarafından öldürüldü.
Aşina Nifuşu'nun öldürülmesinden sonra; Türk bağımsızlık hareketinin dönem içerisindeki en büyük destekçilerinden olan Aşide Beŋü, İl Kağan'ın amca oğullarından olan Aşina Funian'ı 680 yılında Xia vilayetinden alıp Sarı Irmak üzerinden kuzeye getirerek Göktürk tahtına oturttu. Funian, halkı Çin'e karşı yeniden ayaklandırdı.
Çin casuslarının Göktürk ordusundaki komutanları birbirine düşürmesi, ayaklanmanın başarıya ulaşamamasında önemli bir etken oldu. Önce Beŋü ve Funian'ın arası açıldı. Funian, Beŋü'yü tutsak edip Çinlilere iade etti. Bu Göktürkler arasındaki iç karışıklıklardan yararlanan Çinliler, ayaklanmayı 681'de bastırdı. Ayaklanmadan sorumlu tutulan azmettirici Beŋü, kendini ayaklanmacıların kağanı olarak ilan eden Aşina Funian ve 54 Göktürk idam edildi.