Gölge Kabine (Türkiye)

Gölge Kabine ya da Ana Muhalefet Partisi Gölge Kabinesi, Cumhurbaşkanlığı Kabinesi'nin çalışmalarını denetleyen Ana Muhalefet Partisi'nin üst düzey üyelerinden oluşan bir komitedir. Gölge kabine üyeleri genellikle Cumhurbaşkanlığı kabine üyesi ile karşılık gelen bir görev alır. Gölge Kabine üyeleri, Gölge Bakanlar olarak bilinir ve Ana Muhalefet Lideri (şu anki lider Özgür Özel) tarafından atanır. Gölge Bakanın rolü, alternatif politikalar geliştirmek, hûkümet eylemleri ve politikaları konusunda hesap verilebilirlik sağlamak ve kendi özel politika alanlarındaki muhalefet temsilcisi olarak hareket etmektir.

11 Kasım 2023'te ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Özgür Özel, yeni Merkez Yönetim Kurulu (MYK) üyelerini belirledi. Özgür Özel yönetimindeki Parti Meclisi toplantısında, MYK üyelerinin yanı sıra hükümetteki bakanlıkların faaliyetlerini izleyecek bir 'Gölge Kabine' oluşturuldu. Bu durum Türkiye'de bir ana muhalefet partisinde bir ilk olarak tarihe geçerek Türkiye siyasetinde ana muhalefet partisi ilk gölge kabineyi oluşturdu.

Daha öncesinde, Türk siyasetinde ilk gölge kabine örneği 2019 yılında kurulan Gelecek Partisi'nde görüldü. Tüzüğünde Politika İzleme Kurulu'nu oluşturarak, cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi kabinesi bakanlarını ve bakanlık uygulamalarını yakından izleyecek bir yapı kuruldu. Bu kurul, resmi olarak 'gölge kabine' olarak adlandırılmamış olsa da, partinin lideri Ahmet Davutoğlu tarafından bu şekilde tanıtılmış ve kurulun görevleri detaylı olarak tanımlanmıştır. 2022 yılında Altılı Masa'nın CHP'nin ev sahipliğinde gerçekleşen toplantısında dokuz farklı politika başlığında bir temel politika grubunun oluşturulması kararlaştırıldı. Bu durum çeşitli haber sitelerinde "Gölge Kabine" kuruluyor şeklinde haberleştirildi. Ancak, bir parti yetkilisi, "Gölge Kabine" benzetmesinin doğru olmadığını belirterek, bu sürecin tüm partilerin katılımıyla gerçekleştiğini vurguladı.

Türkiye'deki gölge kabine uygulaması resmi yasalarla desteklenmemekle birlikte bu sebeple kabinenin üyeleri diğer ülkelerdeki örnekleri gibi maaş alamamaktadır. Türkiye'deki diğer muhalefet partileri benzer yapıları genellikle politika başkanlıkları olarak adlandırırken, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) doğrudan bu yapıyı 'gölge kabine' olarak duyurmuştur.

Mevcut gölge kabine üyeleri

Kabinenin yarısı kadınlardan oluşmaktadır. Kadınlar, toplumun yarısını temsil ederken, politika oluşturma süreçlerinde söz sahibi olması, cinsiyet eşitliği açısından önemlidir.

Gölge Bakan Seçim bölgesi		Makam(lar)	Gölge makam
Cumhuriyet Halk Partisi Merkez Yönetim Kurulu üyeleri arasından
Kabine gölge bakanları
	Özgür Özel Manisa milletvekili	Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı Türkiye Ana Muhalefet Partisi Lideri	Cumhurbaşkanı
	Selin Sayek Böke —	Cumhuriyet Halk Partisi genel sekreteri Gölge Kabine Koordinatörü	Cumhurbaşkanı Yardımcısı
	Gökçe Gökçen İzmir (II) milletvekili	Gölge Adalet Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Adalet Bakanı
	Aylin Nazlıaka —	Gölge Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı
	Gamze Taşçıer Ankara (I) milletvekili	Gölge Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
	Gülşah Deniz —	Gölge Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı
	İlhan Uzgel —	Gölge Dışişleri Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Dışişleri Bakanı
	Deniz Yavuzyılmaz Zonguldak milletvekili	Gölge Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
	Sevgi Kılıç —	Gölge Gençlik ve Spor Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Gençlik ve Spor Bakanı
	Yalçın Karatepe —	Gölge Hazine ve Maliye Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Hazine ve Maliye Bakanı
	Murat Bakan İzmir milletvekili	Gölge İçişleri Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	İçişleri Bakanı
	Koza Yardımcı —	Gölge Kültür ve Turizm Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Kültür ve Turizm Bakanı
	Suat Özçağdaş İstanbul milletvekili	Gölge Millî Eğitim Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Millî Eğitim Bakanı
	Yankı Bağcıoğlu —	Gölge Millî Savunma Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Millî Savunma Bakanı
	Zelihe Aksaz Şahbaz —	Gölge Sağlık Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Sağlık Bakanı
	Pınar Uzun —	Gölge Sanayi ve Teknoloji Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Sanayi ve Teknoloji Bakanı
	Erhan Adem —	Gölge Tarım ve Orman Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Tarım ve Orman Bakanı
	Volkan Demir —	Gölge Ticaret Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Ticaret Bakanı
	Ulaş Karasu Sivas milletvekili	Gölge Ulaştırma ve Altyapı Bakanı CHP Genel Başkan Yardımcısı	Ulaştırma ve Altyapı Bakanı