Lehçe sürekliliği
Bu yazıda Lehçe sürekliliği'in büyüleyici dünyasına gireceğiz. Lehçe sürekliliği, kökeninden bugünkü önemine kadar dünya çapında milyonlarca insanın dikkatini çekti. Öne çıkan noktalarını, tartışmalı yansımalarını ve zaman içinde nasıl geliştiğini keşfedeceğiz. Lehçe sürekliliği geniş ve çeşitli bir konudur; bu nedenle eksiksiz ve zenginleştirici bir vizyon sunmak için farklı bakış açılarını ve temel hususları inceleyeceğiz. Toplum üzerindeki etkisinden farklı alanlardaki etkisine kadar hiç şüphesiz tarihte silinmez bir iz bırakan Lehçe sürekliliği, bu makale onun tüm gizemlerini açığa çıkarmayı ve önemini daha iyi anlamamızı sağlamayı amaçlıyor.
Lehçe sürekliliği veya diyalekt sürekliliği (İngilizce: Dialect continuum), coğrafî olarak yakın değişkelerin birbiri arasında az fark ve yüksek oranda karşılıklı anlaşılabilirlik gösterdiği, uzaklık arttıkça anlaşmanın azaldığı bir değişkeler grubudur. Lehçe sürekliliği, geniş bir alana yayılmış diller ve dil ailelerinde yaygın görülen, tipik bir olaydır. Bazı önemli sürekliliklere sahip dil ve bölgeler arasında; Hindistan'ın büyük bir kısmı (Hint-Aryan dilleri), İran, Afganistan ve Tacikistan (Fars dili), Arap dünyası (Arapça değişkeleri), Portekiz, İspanya, Fransa, Valonya ve Güney İtalya (Batı Romen dilleri), Flandre'den, Almanya ve Avusturya'ya devam eden bölge (Almanca lehçeleri), Çin'deki Çin dilleri veya lehçeleri ve Avrupa'daki Slav dillerinden bazıları yer alır.
Lehçe sürekliliği tipik olarak uzun süredir yerleşik hayata geçmiş olan tarım halklarında ortaya çıkar, çünkü bu toplumlarda yenilikler çeşitli menşe noktalarından dalgalar halinde yayılır. Bu durumda, çeşitlerin hiyerarşik sınıflandırmaları pratik değildir. Bunun yerine, diyalektologlar bir lehçe sürekliliği boyunca çeşitli dil özelliklerinin varyasyonunu haritalar, bazı özelliklere göre farklılık gösteren alanlar arasında izoglos adı verilen çizgiler çizer.[1]
Bir lehçe sürekliliği içindeki bir değişke, bir standart dil olarak geliştirilebilir ve sürekliliğin bulunduğu coğrafyanın bir kısmında, örneğin belirli bir siyasi veya kültürel alanda otorite görevi görebilir. 20. yüzyılın başlarından beri, ulus devletlerin ve standart dillerinin artan hakimiyeti, diyalekt sürekliliği içeresinde yer alan standart dışı lehçeleri ortadan kaldırmakta ve sınırları daha sarp ve tanımlanmış hale getirmektedir.
Kaynakça
- ^ a b c Chambers, J.K.; Trudgill, Peter (1998). Dialectology (2. bas.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-59646-6.