Австрия империясе
.svg)
.svg)
Австрия империясе (алман. Kaiserthum Österreich) — Венада башкаласы булган дәүләт берәмлеге; Габсбурглар монархиясенең 1804 елда империя дип игълан ителгәннән алып, 1867 елда дуалистик Австро-Венгриягә үзгәргәнче исеме. Габсбургларның мирас биләмәләрен: төрле чыгыш һәм дин кешеләре яшәгән Чехия, Маҗарстанны Словакия белән, Карпат Русь, Банат, Хорватия, Трансильвания (Румыния), Галиция, Буковина һәм Төньяк Италиянең шактый өлеше (Ломбардия-Венеция корольлеге) халыкларын берләштергән.
Барлыкка килү
Австрия империясе 1804 елда император Франц II тарафыннан Наполеон Бонапартның Франция императоры игълан итүенә җавап итеп Наполеон империясенә каршы буларак барлыкка килә. 1806 елда Наполеон басымы астында Изге Рим империясе бетерелә, аның монархы, гадәттә, Габсбург монархиясе хөкүмәте булган. Австриялеләр француз гаскәрләреннән берничә зур җиңелүгә дучар була, тик ахыр чиктә Наполеон сугышларында җиңүчеләр булып чыгалар (VI һәм VII Франциягә каршы коалицияләре составында) һәм Вена конгрессын үзендә кабул итәләр.
Бу чорда Изге Рим империясе Көнбатыш Европада монарх император титулын йөрткән бердәнбер дәүләт булганга күрә, ул еш кына «Империя» буларак билгеле була. XVIII гасыр Россия документларында шулай ук «Цессария» исеме дә кулланылган. XIX гасырда, Австрия империясе төзелгәннән соң, шул ук династия хакимиятендә булганга, бу исем аңа рәсми булмаган рәвештә күчерелә.
1848—1849 елгы революция
1848 елның мартында, икътисади кризис чорында, Венадагы дулкынланулар канцлер Меттернихның отставкасына китерә. Яңа конституция радикаль лидерлар өчен демократик булмаган булып чыга. Алар 1848 елның 15 маенда массакүләм чыгыш ясыйлар. 1835 елда вафат булган Франц Iне алыштырган император Фердинанд I Иннсбрукка йөгерә, соңрак престолдан баш тарта. Австрия империясенең төрле өлешләрендә революция башлана, шулай ук «Халыклар язы» дип атала, чөнки алман булмаган җирләрендә (бигрәк тә Маҗарстанда) ул шулай ук милли-азатлык характерына ия була.
1848 елның декабрендә тәхеткә Фердинандның 18 яшьлек туганнан туган энесе Франц Иосиф I утыра.
Маҗарстан революциясе 1849 елда бастырыла, шул исәптән ул вакытта Австрия империясенең кыска вакытлы союздашы Россия гаскәрләре ярдәме белән дә.
Австро-Венгрияне төзү
Милли таләпләрне канәгатьләндерергә омтылып, Австрия хакимиятләре яңа, федераль конституцияне тәкъдим итә, тик бу соңарган адым була һәм 1867 елда алга таба җиңелүләрдән соң хакимият маҗарлар белән компромисска килә. Австрия империясе ике яклы монархия — Австрия (Цислейтания) һәм Маҗарстан (Транслейтания) коронасы җирләренә бүленгән Австро-Венгриягә үзгәртелә.
Искәрмәләр
- ↑ https://ru.wikipedia.org/w/index.php?oldid=131179091
- ↑ ArtOfWar. Магерамов Александр Арнольдович. Глава 1. Военнопленные «Великой армии» на службе в Сибирском линейном казачьем войске. 2011-05-07 тикшерелгән.
- ↑ Sked, Alan. The Decline and Fall of the Habsburg Empire, 1815-1918. London: Longman, 1989. Print.
Сылтамалар
- Водовозов В. В. Австрия или Австрийская монархия // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.