Z

Iste articlo ye sobre una letra de l'alfabeto aragonés; ta atros usos, se veiga Z (desambigación).
Z
Z
A B C D E
F G H I J
K L M N Ñ
O P Q R S
T U V W X
Y Z
Digrafos
ch gu ix ll ny
qu rr
Atros simbolos
Ç l·l nn tz

A Z (zeta) ye a vintisietena y zaguera letra de l'alfabeto aragonés y vintidosena consonant. Perteneixe tamién a l'alfabeto latino.

En aragonés

En aragonés stándard representa a fricativa dental xorda /θ/ de l'AFI debant de "a", "o" y "u", de consonant liquida y en posición final de silaba: alquezrana (), barza (), panizo (), tozuelo (), gazpiau (), burz (), troz ().

En aragonés altorribagorzano (benasqués) representa o fonema d'a fricativa alveolar xorda /s/ en istos mesmos casos: barza (), panizo (), tozuelo (), troz ().

En situación final de palabra, o fonema interdental fricativo xordo /θ/ tamién se representa con o grafema <z>:

  • En os plurals en -z de substantivos y adchectivos: mocez (), chicoz (), negruz (), ciudaz (), toz ().
  • En as formas verbals en segunda persona de plural: fez (), minchaz (), trobarez (), querébaz (), puyez (), metaz (), cullísez ().

En istos casos, en benasqués s'escribe -ts: mocets (), chicots (), ciudats (), tots (), fets (), trobarets ().

Como en atros idiomas vecins, i hai palabras en as que as secuencias <ze> y <zi> se puede escribir tanto con <z> como con <c>: azimo/acimo, zedilla/cedilla, eczema/eccema, zenit/cenit, zebra/cebra, zero/cero, zigoto/cigoto, zinc/cinc, zirconio/circonio.

Atras grafías

A grafía de Uesca fa servir o grafema <z> pa representar a fricativa dental xorda siempre y en todas as suyas realizacions: zarrar (), zereña (), matazía (), calz (), boz (); mozez (), abez (); querébaz (), cantaz (), ésez (). En benasqués, se realiza como /s/: alazet ().

Referencias

Vinclos externos

  • Colabora en Commons Se veigan as imáchens de Commons sobre Z.