Alajos Hauszmann

W dzisiejszym artykule zagłębimy się w fascynujący świat Alajos Hauszmann. Od swoich początków po wpływ na obecne społeczeństwo, Alajos Hauszmann był przedmiotem badań i zainteresowań w różnych obszarach wiedzy. Na przestrzeni dziejów Alajos Hauszmann odegrał kluczową rolę w ewolucji i rozwoju ludzkości, wpływając na aspekty kulturowe, ekonomiczne i społeczne. W tym artykule zbadamy różne aspekty Alajos Hauszmann, analizując jego znaczenie i znaczenie w bieżącym kontekście. Ponadto zbadamy, jak Alajos Hauszmann zaznaczył się przed i po w różnych obszarach, a także jego wpływ na codzienne życie ludzi. Dołącz do nas w tej podróży polegającej na odkrywaniu i poznawaniu Alajos Hauszmann.

Alajos Hauszmann
Ilustracja
Alajos Hauszmann w 1903 roku
Data i miejsce urodzenia

9 czerwca 1847
Buda, Węgry

Data i miejsce śmierci

31 lipca 1926
Velence, Węgry

Narodowość

węgierska

Alma mater

Uniwersytet Techniczny w Budapeszcie,
Berlińska Akademia Budownictwa

Wpłynął na

węgierską architekturę i architektów przełomu XIX i XX wieku

Praca
Budynki

Pałac New York w Budapeszcie(inne języki),
Pałac Sprawiedliwości w Budapeszcie(inne języki),
Budynek główny Uniwersytetu Technicznego w Budapeszcie

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Franciszka Józefa
Multimedia w Wikimedia Commons

Alajos Hauszmann (ur. 9 czerwca 1847 w Budzie, zm. 31 lipca 1926 w Velence) – węgierski architekt, profesor i członek Węgierskiej Akademii Nauk.

Rodzina, edukacja i dalsze życie

Alajos Hauszmann urodził się w 1847 roku w Budzie, wówczas niezależnym mieście (od 1873 roku jest częścią składową Budapesztu), w rodzinie pochodzenia bawarskiego jako syn Ferenca Hauszmanna i Anny Maár. Miał troje rodzeństwa: siostry Herminę (1845–1929) i Kornélię (1854–1837) oraz brata Ferenca (1850–1918). Od 1861 roku studiował malarstwo, a następnie został czeladnikiem murarskim. W 1864 roku studiował na Uniwersytecie Technicznym w Budapeszcie, a w 1866 roku kontynuował studia architektoniczne na Berlińskiej Akademii Budownictwa, razem z Ödönem Lechnerem.

Grób Alajosa Hauszmanna

Jako młody człowiek Hauszmann odbywał liczne zagraniczne podróże, a przeżyte podczas nich doświadczenia i poczynione obserwacje zapisywał w swym dzienniku. Zwiedził całe Włochy i Francję, ponadto miał na koncie podróże studyjne do takich miast jak Londyn, Monachium, Amsterdam i Kopenhaga, w których czerpał inspiracje do swych późniejszych projektów. Niemały wpływ wywarły na niego wizyty w Egipcie i w Palestynie, gdzie zobaczył tętniące życiem miasta pełne monumentalnych budynków i kosmopolitycznych obywateli jeżdżących nowoczesnymi samochodami. Młody Hauszmann chciał przenieść coś z tej atmosfery do Budapesztu.

Od 1874 roku był żonaty z Mariette Senior (1850–1947), którą poznał podczas pobytu w Berlinie. Miał z nią dwójkę dzieci: syna Jenő (1875–1951) i córkę Gizellę (1878–1968).

Zmarł w 1926 roku w Velence. Został pochowany na Cmentarzu Narodowym przy Ulicy Fiumei (Cmentarzu Kerepesi) w Budapeszcie.

Znaczenie i dorobek

Alajos Hauszmann jest jednym z najbardziej aktywnych i charakterystycznych przedstawicieli historyzmu w architekturze węgierskiej. W swoich wczesnych pracach wykorzystywał cechy włoskiego renesansu, a następnie baroku, który później połączył z elementami secesji. Według jego planów powstało wiele budynków użyteczności publicznej, domów prywatnych i willi w Budapeszcie. Był odpowiedzialny za zaprojektowanie takich budapeszteńskich gmachów, jak np. pałac New York(inne języki) (1890–1894), Rezydencja Królewska (obecnie pałac Sprawiedliwości)(inne języki) przy placu Lajosa Kossutha (1893–1896) i budynek główny Uniwersytetu Technicznego. W 1891 roku przejął po śmierci Miklósa Ybla kierownictwo nad zapoczątkowaną przez niego rok wcześniej przebudową i rozbudową zamku Królewskiego w Budapeszcie, i prowadził ją do 1912 roku. W latach 80. XIX wieku Hauszmann wziął także udział w międzynarodowym konkursie na projekt budynku węgierskiego parlamentu. Dzięki swojemu projektowi w stylu renesansowym był jednym ze zwycięzców, jednak ostatecznie triumfował i zrealizowany został neogotycki projekt Imrego Steindla.

Hauszmann oprócz architektury zajmował się również pedagogiką. Był jednym z założycieli szkolnictwa architektonicznego na Węgrzech. Poprzez swoje nauczanie na budapeszteńskim Uniwersytecie Technicznym wywarł wielki wpływ na węgierską architekturę i architektów przełomu XIX i XX wieku. Jego studentami byli m.in. Ignác Alpár, Béla Lajta i Marcell Komor. W 1924 roku został członkiem Węgierskiej Akademii Nauk.

W 1906 roku został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Franciszka Józefa.

We wrześniu 2011 roku otrzymał pośmiertnie Węgierską Nagrodę Dziedzictwa(inne języki) (węg. Magyar Örökség díj) za swoją twórczość.

Dzieła

Projekty

Pałac New York w Budapeszcie
Zamek Królewski w Budapeszcie
Pałac Sprawiedliwości w Budapeszcie
Budynek główny Uniwersytetu Technicznego w Budapeszcie
Zamek Kálmána Szélla w Rátót
Pałac gubernatora w Rijece
  • 1870: Teatr niemiecki w Budapeszcie (zniszczony przez pożar w 1890 roku)
  • 1870: Kiosk na Erzsébet tér w Budapeszcie (zniszczony)
  • 1871–1872: Pałac Tüköry w Budapeszcie (zniszczony)
  • 1874–1875: Pałac Koburg w Budapeszcie (zniszczony)
  • 1876: Kościół Najświętszego Serca w Gyomie
  • 1876–1878: Zamek Kégla(inne języki) w Székesfehérvárze
  • 1877–1878: Ratusz i teatr miejski w Szombathely (zniszczone)
  • 1878: Klub jachtowy Stefánia w Balatonfüred
  • 1878–1879: Pałac Kégla w Budapeszcie
  • 1878–1880: Szpital Świętego Stefana(inne języki) w Budapeszcie
  • 1881–1883: Budynek Banku Austro-Węgier w Szombathely
  • 1882: Budynek parlamentu w Budapeszcie (projekt niezrealizowany)
  • 1882–1884: Szpital Erzsébet dla Czerwonego Krzyża w Budapeszcie
  • 1883–1884: Budynek Kolegium Nauczycielskiego w Budapeszcie
  • 1883–1884: Főreáliskola w Budapeszcie
  • 1884: Budynek Instytutu Nauczycielskiego w Budapeszcie
  • 1884: Opactwo Szkockie w Budapeszcie (zniszczone)
  • 1884–1885: Renowacja i kopuła zamku Nádasdy(inne języki) w Nádasdladányu
  • 1884–1885: Pałac Batthyány w Budapeszcie
  • 1884–1886: Budynek Liceum Żeńskiego w Sopronie
  • 1884–1889: Budynek Uniwersyteckiego Instytutu Patologii w Kolozsvárze (obecnie Kluż-Napoka)
  • 1886: Budynek Uniwersyteckiego Instytutu Zdrowia Publicznego w Kolozsvárze
  • 1886: Budynek Państwowego Instytutu Nauczania Kobiet w Budapeszcie
  • 1886–1887: Budynek(inne języki) Instytutu Medycyny Sądowej w Budapeszcie
  • 1887–1889: Budynek mieszkalny Północnowschodniej Kompanii Kolejowej w Budapeszcie
  • 1887–1889: Budynek Szkoły Nauczania Technicznego i muzeum w Budapeszcie
  • 1888–1890: Budynek Sądu Stołecznego(inne języki) i zakładu karnego w Budapeszcie
  • 1889–1890: Budynek komercyjny w Budapeszcie
  • 1890: Zamek Kálmána Szélla w Rátót
  • 1890–1894: Szpital okręgowy w Nyitrze (obecnie Nitra)
  • 1890–1894: Pałac New York(inne języki) w Budapeszcie
  • 1891–1912: Przebudowa i rozbudowa zamku Królewskiego w Budapeszcie
  • 1891: Dom Hauszmanna w Budapeszcie
  • 1893: Szpital powszechny w Kolozsvárze
  • 1893–1896: Pałac Sprawiedliwości(inne języki) w Budapeszcie
  • 1893–1897: Pałac gubernatora w Fiume (obecnie Rijeka)
  • 1902–1909: Budynek główny Uniwersytetu Technicznego w Budapeszcie
  • 1904: Ratusz miejski w Nagyvárad (obecnie Oradea)
  • 1910: Budynek Teatru Narodowego w Budapeszcie (projekt niezrealizowany)

Publikacje

  • Kórházépítési tanulmányok (s. n., Bp., 1881)
  • A Magyar Szent Korona országainak Vörös-kereszt Egylete által épitett Erzsébet Kórház leirása (Khór és Wein Ny., Bp., 1884)
  • A budapesti igazságügyi palota (Magy. Mérnök és Építész Egyl. Közl., 1897)
  • A magyar királyi vár építésének története (Pátria Ny., Bp., 1900)
  • Rektori beszéd (Pesti Lloyd ny., Bp., 1904)
  • A budapesti igazságügyi palota (műlapok Divald Károly; Pátria, Bp., 1901)
  • A kir. József műegyetem új otthona (Magy. Mérnök és Építész Egyl. Közl., 1909)
  • A Magyar Királyi József Egyetem új épületei (Hornyánszky Nyomda, Budapeszt, 1909)
  • A magyar királyi vár (Budapeszt, 1912)
  • Budapest városának építészeti fejlődésének története (Akad. Ért. 1925)

Przypisy

  1. ↑ a b c Dr. Alajos Ferenc Hauszmann, velenczei. geni.com. . (ang.).
  2. ↑ a b c d Alajos Hauszmann. a-guy-sees-the-world.weebly.com. . (ang.).
  3. ↑ Tamás Székely: On This Day – In 1873 Budapest Was Born To Become Hungary's Capital. hungarytoday.hu, 2015-11-17. . (ang.).
  4. ↑ a b Zsanett Fürdős, Patrícia Wojciechowski: A look back at Alajos Hauszmann – architect of Buda Castle now in the spotlight a century later. sights & culture . welovebudapest.com, 2020-10-26. . (ang.).
  5. ↑ a b c d e Dinasztiák: Hauszmannék – apósok, vejek, meg a historizmus. epiteszforum.hu, 2021-10-02. . (węg.).
  6. ↑ Alajos Hauszmann. findagrave.com. . (ang.).
  7. ↑ Sylwia Grudzień: Cmentarz Kerepesi w Budapeszcie. Jedna z najważniejszych nekropolii na Węgrzech. zwrot.cz, 2021-11-01. . (pol.).
  8. ↑ a b c d e The builder of the royal palace was born 175 years ago - Alajos Hauszmann is remembered. pestbuda.hu, 2022-06-10. . (ang.).
  9. ↑ Mr Foster: History of Hungary's Buda Castle and Its Rebirth. owlcation.com, 2023-01-30. . (ang.).
  10. ↑ Magyar Örökség Díj. web.archive.org. . (węg.).
Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot