Chaparral
W tym artykule zostanie poruszony temat Chaparral, który stał się dziś bardzo aktualny. Chaparral przykuł uwagę ludzi na całym świecie ze względu na swój wpływ na różne aspekty codziennego życia. Od momentu pojawienia się Chaparral wywołał szeroką debatę i dał początek wielu sprzecznym opiniom. W całym tekście zostaną przeanalizowane różne spojrzenia na Chaparral, a także jego implikacje dla dzisiejszego społeczeństwa. Zbadane zostaną również możliwe rozwiązania lub alternatywy pozwalające zaradzić temu zjawisku, aby zapewnić wszechstronną i wzbogacającą wizję Chaparral.
Chaparral (wym. czaparal; z hiszp. chaparro – niski) – zimozielona, zaroślowa formacja roślinna stanowiąca charakterystyczny składnik roślinności twardolistnej w zachodniej części Ameryki Północnej (w Kalifornii i północno-zachodnim Meksyku). Jest zachodnioamerykańskim odpowiednikiem makii z basenu Morza Śródziemnego.
Nazwą chaparral nazywane są także zarośla z krzewami rodzaju Curatella (hiszp. chaparra) wykształcające się na skalistych glebach w Górach Karaibskich.
Warunki kształtowania się
Chaparral kształtuje się na obszarach znajdujących się pod wpływem klimatu śródziemnomorskiego. Opady są tu niezbyt wysokie – od 300 do 650 mm rocznie i przypadają na okres zimowy, podczas gdy lato jest tu suche. W okresie zimowym częste są mgły. Formacja wykształca się zwykle na stromych zboczach wzdłuż wybrzeży Oceanu Spokojnego, na zachodnich stokach Gór Nadbrzeżnych i Sierra Nevada, a nawet na zboczach Kordylierów dalej w głębi lądu – w Arizonie i zachodniej części Nowego Meksyku (położone w głębi lądu zbiorowiska roślinne są podobne, ale tworzą się pod wpływem dwóch okresów deszczowych w ciągu roku).
Chaparral jest formacją, w której istotną rolę ekologiczną pełnią pożary. Pierwotnie zarośla te płonęły prawdopodobnie co kilkadziesiąt lat (pożary powtarzające się nawet co kilkanaście lat nie powodują ich degeneracji) i szereg gatunków roślin tworzących te zbiorowiska jest wręcz zależnych od oddziaływania ognia. Wiele z nich związanych jest z jego fazą regeneracyjną po wypaleniu – ich kiełkowanie pobudzane jest przez ogień, młode rośliny korzystają z powstałego wówczas dostępu do światła i substancji odżywczych. Z kolei rośliny drzewiaste zaadaptowane są do szybkiej regeneracji – łatwo tworzą odrosty korzeniowe lub szybko odnawiają się z nasion. Rozwój zabudowy w obszarze występowania formacji spowodował ograniczanie występowania pożarów, co skutkuje większym akumulowaniem się drewna w zaroślach i w sytuacji, gdy już dochodzi do pożaru – ma on bardzo niszczycielskie rozmiary.
W górach, w obszarach o większej ilości opadów, zaroślowy chaparral tworzy kompleks roślinności twardolistnej wspólnie z suchymi lasami dębowymi i mieszanymi, natomiast na obszarach bardziej suchych krzewy i drzewa ustępują krzewinkowym formacjom szałwiowo-bylicowym (sagebrush), a w miejscach już całkiem pustynnych – zbiorowiskom sukulentów (maritime succulent scrub). Występujące pierwotnie w regionie zbiorowiska trawiaste (preria kalifornijska – California prairie), prawdopodobnie tworzone przez kępiaste trawy, rośliny jednoroczne i geofity, zostały zniszczone i zastąpione przez zbiorowiska introdukowanych traw, często współwystępujących z luźno rosnącymi dębami. Inne zbiorowiska związane z kompleksem kalifornijskich formacji „śródziemnomorskich”, także niemal całkowicie wyniszczone, kształtowały się w sezonowych, płytkich mokradłach.
Szata roślinna
Chaparral to trudne do przebycia zbiorowiska gęsto rosnących średnich i dużych krzewów. Do dominantów, istotnie wpływających na klasyfikację zbiorowisk zaroślowych należą: Adenostoma fasciculatum (tzw. chamise chaparral), prusznik Ceanothus i mącznica Arctostaphylos (oba rodzaje są tu bardzo zróżnicowane), garia Garrya, dąb Quercus, szakłak Rhamnus, ogoniastek Cercocarpus, Diplacus. Do charakterystycznych i okazałych składników tej formacji należą także: różanecznik zachodni Rhododendron occidentale, Fremontodendron californicum, Aesculus californica i Arbutus menziesii.
Szereg gatunków runa pojawia się w ogromnej ilości dopiero po pożarach – m.in. liczne gatunki z rodzajów trójednik Calochortus i facelia Phacelia oraz maki – Papaver californicum i P. heterophyllum.
Zbiorowiska chaparralu są bogate gatunkowo co tłumaczone jest brakiem istotnego wpływu zlodowaceń plejstoceńskich i zachowaniem tu flory plioceńskiej. Rośliny tu występujące cechują się głębokimi systemami korzeniowymi co z jednej strony związane jest z koniecznością sięgania głęboko do zasobów wody trudno dostępnej w czasie suchego lata, a z drugiej pozwala przetrwać pożary. Rośliny tworzące chaparral tworzą z reguły mykoryzę, a liczne także brodawki korzeniowe wchodząc w symbiozę z bakteriami brodawkowymi.
-
Adenostoma fasciculatum -
Fremontodendron californicum -
Cercocarpus betuloides -
Arctostaphylos manzanita
.jpg)
Klasyfikacja
Według International Vegetation Classification formacja wyróżniana jest jako 2.B.1.Na Californian Scrub w ramach śródziemnomorskich formacji zaroślowych i trawiastych (Mediterranean Scrub & Grassland) wchodzących w skład biomu formacje trawiaste i zaroślowe strefy umiarkowanej i borealnej.
W klasyfikacji World Wide Fund for Nature (WWF) formacja dzielona jest na trzy ekoregiony:
- NA1201 chaparral nadmorski (California coastal sage and chaparral)
- NA1202 chaparral kontynentalny (California interior chaparral and woodlands)
- NA1203 chaparral górski (California montane chaparral and woodlands)
Przypisy
- ↑ a b Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 114. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d e Zbigniew Podbielkowski, Ameryka, Australia, Oceania, Antarktyda, Warszawa: Państw. Wydawn. Naukowe, 1987, s. 48-51, ISBN 83-01-07601-1, OCLC 256275020.
- ↑ a b c d e f g h i Chris Gardner, Başak Güner Gardner, Flora of the Mediterranean with California, Chile, Australia & South Africa: an illustrated guide, London, UK 2019, ISBN 978-1-4729-7026-8, OCLC 1104612847.
- ↑ Heinrich Walter: Strefy roślinności a klimat. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 81.
- ↑ a b c Heinrich Walter: Strefy roślinności a klimat. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 132-135.
- ↑ Don Faber-Langendoen, Todd Keeler-Wolf, Del Meidinger, Carmen Josse, Alan Weakley, David Tart, Gonzalo Navarro, Bruce Hoagland, Serguei Ponomarenko, Gene Fults, Eileen Helmer: Classification and Description of World Formation Types. USDA, Department of Agriculture, 2016. .
- ↑ Wildfinder Database. WWF. .