Dorothe Engelbretsdatter
W dzisiejszym świecie Dorothe Engelbretsdatter to temat, który przyciąga uwagę osób w każdym wieku i o każdym zainteresowaniu. Od naukowców i ekspertów w danej dziedzinie, po osoby po prostu poszukujące ogólnych informacji, Dorothe Engelbretsdatter stał się kluczowym punktem odniesienia we współczesnej kulturze. Dzięki swojemu wpływowi na różne aspekty społeczeństwa Dorothe Engelbretsdatter wywołał debaty, dyskusje i refleksje, które mają na celu zrozumienie jego znaczenia w obecnym kontekście. W tym artykule przyjrzymy się różnym aspektom Dorothe Engelbretsdatter, od jego powstania po ewolucję, aby rzucić światło na jeden z najbardziej istotnych obecnie tematów.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
Dorothe Engelbretsdatter (ur. 16 stycznia 1634 w Bergen, zm. 19 lutego 1716 tamże) – pierwsza znana z imienia poetka i pisarka norweska.
Życiorys
Jej ojcem był Engelbret Jørgensen, luterański duchowny, proboszcz katedry w Bergen i rektor tamtejszego liceum, a matką Anna Wrangel. W latach 1647–1649 Dorothe Engelbretsdattermieszkała w Kopenhadze, dokąd wysłał ją ojciec by nabyła większej życiowej i kulturalnej ogłady (należy pamiętać, że Norwegia była wówczas częścią duńskiej monarchii). W 1652 r. Dorothe Engelbretsdatter poślubiła pastora Ambrosius Hardenbecka, doktora teologii, twórcę poetyckich kazań, późniejszego następcę jej ojca w bergeńskiej parafii katedralnej. Mieli dziewięcioro dzieci: pięciu synów i cztery córki, z których tylko dwoje przeżyło rodziców. Ambrosius zmarł w 1684 r. W 1702. w wielkim pożarze Bergen spłonął rodzinny dom poetki, musiała zamieszkać u krewnych. Nie pomogły apele o pomoc słane przez nią do króla Fryderyka IV. Dopiero w 1712 r. rada miasta Bergen przyznała poetce działkę pod budowę nowego domu. W 1962 r. został on przeniesiony do muzeum – skansenu Gamle Bergen.
Twórczość
Dorothe Engelbretsdatter jest, obok Pettera Dassa, najważniejszą autorką norweskiego baroku. Pisała psalmy, hymny oraz wiersze religijne oparte na motywach biblijnych i własnych przeżyciach. Debiutowała w 1678 r. tomem religijnej poezji Siælens Sang-Offer. Wzbudził on duże zainteresowanie norwesko-duńskich elit, a sama autorka została zaproszona do Kopenhagi jako gość królewskiego dworu. Drugi w jej życiu przyjazd do tego miasta uznano za ważne wydarzenie kulturalne i towarzyskie. W tamtym czasie bowiem liczba kobiet umiejących czytać i pisać była niewielka, a kobieta będąca matką i gospodynią publikująca własne wiersze o znacznych walorach literackich zasługiwała na miano fenomenu. Na królewskim dworze odbył się nawet swoisty pojedynek na rymy i koncepty pomiędzy Engelbretsdatter a duńskim poetą Thomasem Hansenem Kingo.
W 1685 r., po śmierci męża, poetka wydała zbiór psalmów i trenów zatytułowany Taare – Offer. Na przełomie wieków życie osobiste Dorothe Engelbretsdatter naznaczyły liczne ciosy: śmierć jej kolejnych dzieci, zerwanie kontaktów z najstarszym synem i pożar rodzinnego miasta, w którym spłonął dom oraz cały dobytek autorki. Wszystkie te nieszczęścia znalazły odbicie w jej dziełach. Ich motywem przewodnim stał się gniew Boży spadający na grzesznych ludzi w postaci wojen, zarazy i innych klęsk oraz konieczność pogodzenia się z osobistymi nieszczęściami i niepowodzeniami w perspektywie życia wiecznego. Ostatni wydany za życia Engelbretsdatter, w 1698 r., tom poezji jest – zgodnie ze swoim tytułem Et kristelig Valet fra Verden, chrześcijańskim pożegnaniem z doczesnym światem.
Popularność poezji
Utwory Dorothe Engelbretsdatter cieszyły się niesłabnącą popularnością przez niemal trzy stulecia. Tylko do 1868 r. ukazało się w Norwegii aż 25 wydań zbiorów lub wyborów jej dzieł. Niektóre z jej psalmów i pieśni są śpiewane także współcześnie podczas nabożeństw i świąt chrześcijańskich m.in. pieśń Aftensang.
Bibliografia
- red. Z. Ciesielski: Słownik pisarzy skandynawskich. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991.
- Laila Akslen: Norsk Barokk: Dorothe Engelbretsdatter og Petter Dass i retorisk tradition. Oslo, Kappelen: 1999.
Linki zewnętrzne
- Biografia poetki. dagbladet.no. .
- Bio- i bibliografia poetki (norw.)