Jerzy Koch

W dzisiejszym artykule dogłębnie zgłębimy temat Jerzy Koch, analizując jego znaczenie w różnych kontekstach i jego znaczenie w dzisiejszym społeczeństwie. Od swoich początków po ewolucję w czasie, Jerzy Koch był przedmiotem badań i debat, wpływając na myśl i kulturę popularną. Poprzez wyczerpującą analizę zajmiemy się różnymi aspektami tworzącymi Jerzy Koch, badając jego wpływ na różne obszary życia codziennego. Naszym celem jest przedstawienie kompleksowego spojrzenia na Jerzy Koch, dostarczając naszym czytelnikom wzbogacającego i nowego spojrzenia na ten temat, wykorzystując dane, badania i istotne informacje.

Jerzy Koch
Ilustracja
J. Koch (2022)
Państwo działania

 Polska

Data urodzenia

23 kwietnia 1958

doktor habilitowany
Alma Mater

Uniwersytet Wrocławski

UAM w Poznaniu, Wydział Anglistyki, Zakład Studiów Niderlandzkich i Południowoafrykańskich
Jerzy Koch, Marieke Lucas Rijneveld, VIII Festiwal Góry Literatury (2022)

Jerzy Koch (ur. 23 kwietnia 1958 we Wrocławiu) – polski literaturoznawca, niderlandysta i germanista z wykształcenia, specjalizujący się w literaturze i języku afrikaans, literaturze kolonialnej, niderlandzkiej i południowoafrykańskiej. Profesor zwyczajny, doktor habilitowany nauk filologicznych. Tłumacz literatury niderlandzkiej i południowoafrykańskiej (afrikaans) na język polski. Autor kilku blogów podróżniczych.

Jerzy Koch w Hermanus (RPA)

Wykształcenie i zatrudnienia

Jest synem Jana Kocha i bratem Tomasza Kocha.

Jerzy Koch studiował filologię germańską o specjalności niderlandzkiej na Uniwersytecie Wrocławskim (1977–1982). Po studiach pracował w Archiwum Państwowym we Wrocławiu (1982–1984) jako archiwista, a następnie jako nauczyciel języka niemieckiego w XIII Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu (1984–1985).

Od października 1985 roku był wykładowcą w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu (1985–1986), dziś Akademii Sztuk Pięknych im. Gepperta, a od listopada 1985 roku zatrudniono go na stanowisku asystenta w Zakładzie Języka Niemieckiego i Niderlandystyki w Instytucie Filologii Germańskiej na UWr. W latach 1985–2011 Koch związany był z Uniwersytetem Wrocławskim i tamtejszą Katedrą Filologii Niderlandzkiej. Tam w 2003 otrzymał stopień doktora habilitowanego. W 2005 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych.

Od 1997 pracuje na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu, gdzie kieruje Zakładem Studiów Niderlandzkich i Południowoafrykańskich na Wydziale Anglistyki. Od 2001 jest tzw. badaczem stowarzyszonym (research fellow) Uniwersytetu Wolnego Państwa (Universiteit van die Vrystaat – University of the Free State(inne języki)) w Bloemfontein (Republika Południowej Afryki).

Działalność naukowa

Jerzy Koch ma w swoim dorobku publikacje na temat współczesnej literatury niderlandzkiej, recepcji literatury niderlandzkiej w Polsce, transferu kulturowego i piśmiennictwa kolonialnego; pisał także o związkach Śląska z Niderlandami, literaturze austriackiej, ma w swoim dorobku również prace bibliograficzne. W okresie zatrudnienia w Uniwersytecie Wrocławskim w Katedrze Filologii Niderlandzkiej na Wydziale Filologicznym założył pracownię, a następnie Zakład Współczesnej Literatury Niderlandzkiej i Afrikaans i rozwijał badania z zakresu recepcji literatury, współczesnej i kolonialnej literatury holenderskiej i flamandzkiej.

W 1988 roku przebywał na stypendium Flamandzkiej Wspólnoty w Belgii (Vlaamse Gemeenschap) i w Lowanium (Leuven) prowadził badania na historią literatury niderlandzkiej. Po otrzymaniu stypendium doktoranckiego w Belgii przebywał rok w Leuven i w grudniu 1991 roku na Katolickim Uniwersytecie Lowańskim obronił doktorat o polskiej recepcji Eduarda Douwes Dekkera (Multatulego, 1820-1887). Dwukrotnie, w latach 1993–1994 oraz 2007–2008, był stypendystą Królewskiej Holenderskiej Akademii Nauk (KNAW, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen) w prestiżowym ośrodku Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS) w nadmorskim Wassenaar w Holandii. W latach 90. kilkakrotnie korzystał też ze stypendiów naukowych Flamandzkiej Wspólnoty w Belgii (Vlaamse Gemeenschap), był też tłumaczem-rezydentem w domach tłumaczy (Vertalershuis) w Lowanium, Amsterdamie i Antwerpii.

Aktualnie (od 1997) pracuje na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu, gdzie kieruje utworzonym przez siebie Zakładem Studiów Niderlandzkich i Południowoafrykańskich na Wydziale Anglistyki. Od 2001 jest w University of the Free Statejest tzw. badaczem stowarzyszonym (research fellow) Uniwersytetu Wolnego Państwa (Universiteit van die Vrystaat – University of the Free State)

Outsider onder de zijnen (2002)

w Bloemfontein (Republika Południowej Afryki).

Działalność przekładowa

Działalność przekładową J. Koch rozpoczął w okresie studiów, publikując pierwsze tłumaczenia z języka niemieckiego i niderlandzkiego we wrocławskim miesięczniku „Sigma”.

Od połowy lat 80. współpracował z Kłodzkim Klubem Literackim przy Kłodzkim Ośrodku Kultury kierowanym przez Bogusława Michnika, współorganizując Wieczory Kultury Niderlandzkiej i wydając tomiki wierszy nieznanych w Polsce poetów z Niderlandów. W ten sposób swoje polskie wybory wierszy otrzymali poeci i poetki z Holandii, Belgii, a także Republiki Południowej Afryki: Guy van Hoof(inne języki) (1985), Gerrit Kouwenaar(inne języki) (1986), J. Bernlef (1987), Herman de Coninck(inne języki) (1989), Hugo Claus (1990 i 1996), Miriam Van hee (1992), Ingrid Jonker (1993), Leonard Nolens (1994). Kłodzkim imprezom, oprócz wystaw plastycznych, odczytów czy koncertów, które miały związek z kulturą niderlandzką, towarzyszył na ogół wieczór autorski danego poety czy poetki.

Jednocześnie, we współpracy z Andrzejem Dąbrówką i Krzysztofem Karaskiem, Koch przygotował w serii Humanum Est Wydawnictwa Literackiego wybór wierszy Luceberta(inne języki) (1986). Od końca lat 80. i w latach 90. J. Koch publikował też przekłady rozproszone, nierzadko w blokach lub numerach tematycznych, m.in. w „Literaturze na Świecie”, „Opolu. Miesięczniku społeczno-kulturalnym” czy „Piśmie literacko-artystycznym”.

Na początku lat 90. zainicjował i redagował Bibliotekę Poezji Niderlandzkiej, wydawaną przy wsparciu holenderskiej fundacji Stichting Universiteit Wrocław oraz Oficyny Wydawniczej „Leopoldinum” Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego. Ukazały się wówczas tomy poezji Hannie Rouweleer(inne języki) (1990), J. Bernlefa (1991), Joba Degenaara(inne języki) (1991), Paula Rodenki(inne języki) (1992) oraz Fernanda Florizoona (1994). Swoje przekłady Koch opatrywał zawsze wstępami lub posłowiami, które przybliżały mało znaną literaturę Kraju Nizin. Wydał też w tym okresie przekłady powieści: Karela Verleyena(inne języki) (1987), Felixa Timmermansa (1989), Jana de Zangera(inne języki) (1990), Eduarda Douwesa Dekkera (ps. Multatulego, 1994), Harry’ego Mulischa,(2001, wyd. drugie 2012) i in.

Przełożył też inne książki, jak Niderlandy. Historia Północnych i Południowych Niderlandów, autorstwa J. A. Kossman-Putto oraz E. H. Kossman, wydane przez Stichting „Ons Erfdeel” (1996), oraz tłumaczył i koordynował pracę zespołu tłumaczek, w skład którego wchodziły: Bożena Czarnecka, Alicja Oczko, Anita Frank, Marzanna Jóźwiak-Kotynia i Barbara Irena Kalla, przygotowujących wydanie książki Lucii Thijssen pt. Polska i Niderlandy: 1000 lat kontaktów (Walburg Pers: Zutphen 1997, wyd. drugie 2003).

Po przerwie związanej z pracą naukową oraz aktywnością akademicką Koch wrócił do przekładów literackich, tłumacząc najpierw na zlecenie holenderskich i flamandzkich fundacji wiersze flamandzkich i holenderskich autorów i autorek (np. dla Towarzystwa Miast Partnerskich Torunia wiersz-mural Hendrika Marsmana, dla projektu Wiersze w Metrze utwór Miriam Van hee, a dla projektu Wiersze w Mieście utwory Hugona Clausa, Geerta van Instendaela, Miriam Van hee) oraz opowiadania (np. dla citybooks utwór Mauro Pawłowskiego(inne języki)). W ostatnich latach opublikował wybory poezji Flamanda Stefana Hertmansa (2016, wspólnie ze Sławomirem Paszkietem) oraz przełożył sztukę Hertmansa Antygona w Molenbeek (wyst. pol. Poznań 2018, Warszawa 2019); ukazały się też w jego przekładzie wybory wierszy poetów południowoafrykańskich piszących w języku afrikaans Antjie Krog(inne języki) (2017) oraz Breytena Breytenbacha (2018).

Przynależność do stowarzyszeń

J. Koch jest członkiem szeregu stowarzyszeń i organizacji zagranicznych, np. Internationale Vereniging voor Neerlandistiek – Międzynarodowego Stowarzyszenia Niderlandystycznego, PEN Afrikaans – południowoafrykańskiego oddziału PEN International, Maatschappij der Nederlandse Letterkunde – Stowarzyszenia Literatury Niderlandzkiej. W Polsce jest członkiem m.in. Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury.

Wyróżnienia

Koch jest pierwszym Polakiem, a zarazem pierwszym cudzoziemcem będącym od 2005 roku pełnoprawnym członkiem Południowoafrykańskiej Akademii Nauk i Sztuk.

Jest też od 2012 roku członkiem Akademii Europejskiej (Academia Europaea).

W 2019 roku zaliczono go do prestiżowego grona 100 naukowców z Wielkopolski z okazji 100-lecia Uniwersytetu Poznańskiego.

Publikacje książkowe

  • Niderlandzki. Język dwudziestu milionów Holendrów i Flamandów, Stichting „Ons Erfdeel”, Rekkem 1992, wyd. drugie 1995.
  • Multatuli (1820–1887) w Polsce: próba historycznoliterackiej analizy przebiegu recepcji na przełomie XIX i XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000.
  • Outsider onder de zijnen. Vormen van xenofanie in de Afrikaanse roman, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.
  • Historia literatury południowoafrykańskiej. Literatura afrikaans (XVII-XIX wiek), Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2004.
  • „Wenus Hotentocka” i inne rozprawy o literaturze południowoafrykańskiej, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2008.
  • Afrikaans. Een drieluik, Stichting Neerlandistiek VU, Amsterdam & Nodus Publikationen, Münster 2009.
  • Van koloniale naar wereldliteratuur?, Vakgroep Nederlandse en Zuid-Afrikaanse Studies IFA UAM, Poznań 2008.
  • Akten des XII. Internationalen Germanistenkongresses Warschau 2010. Vielheit und Einheit der Germanistik weltweit. Band 3: Jiddische Sprache und Literatur, Luxemburgistik, Niederländische Sprach- und Literaturwissenschaft mit besonderer Berücksichtigung des Afrikaans, Oudere Nederlandse Letterkunde (Ältere Niederländische Literatur), Peter Lang Verlag, Frankfurt am Main 2012.
  • Historia literatury południowoafrykańskiej: Literatura afrikaans (okres usamodzielnienia 1900–1930), Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2013.
  • „Werkwinkel. Journal of Low Countries and South African Studies” (red. naczelny), Zakład Studiów Niderlandzkich i Południowoafrykańskich, Wydział Anglistyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań.
  • A History of South African Literature: Afrikaans Literature. Part One: From the 17th to the 19th Century. Tłum. D. Ferens, Van Schaik, Pretoria 2015.

Nagrody i wyróżnienia

  • druga nagroda w konkursie na esej o Eduardzie Douwes-Dekkerze (ps. Multatuli), Amsterdam, 1991
  • Wielkie Wyróżnienie (Grote Onderscheiding) za rozprawę doktorską obronioną na Katolickim Uniwersytecie w Lowanium (Katholieke Universiteit Leuven), Lowanium, 1991
  • nagroda im. M. Nijhoffa (Martinus Nijhoffprijs(inne języki)) za całokształt dorobku tłumaczeniowego, Amsterdam, 1995
  • nagroda naukowa Ministra Edukacji Narodowej i Sportu za książkę Outsider onder de zijnen. Vormen van xenofanie in de Afrikaanse roman (2002), Warszawa 2003
  • nagroda naukowa Ministra Edukacji Narodowej i Sportu za książkę Historia literatury południowoafrykańskiej. Literatura afrikaans XVII-XIX wiek (2004), Warszawa 2005
  • nagroda Ministerstwa Spraw Zagranicznych Królestwa Holandii za propagowanie kultury niderlandzkiej w Polsce, Haga-Amsterdam, 2009
  • nagroda Neerlandia im. Hermana Vissera (ANV-Visser Neerlandia-prijs(inne języki)) „za osobisty wkład w rozwój kultury niderlandzkiej za granicą”, Utrecht, 2009
  • belgijski Order Oficerski Leopolda I (Leopoldsorde), 2010
  • nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia 2022 w kategorii przekład na język polski za Niepokój przychodzi o zmierzchu (autorka oryginału: Marieke Lucas Rijneveld)
  • Nagroda Literacka Gdynia 2023

Przekłady książkowe

  • Guy van Hoof, Uskok, , Witryna Artystów, Kłodzko 1985.
  • Gerrit Kouwenaar, Carte parlante, , Witryna Artystów, Kłodzko 1986.
  • Lucebert, Szkoła amsterdamska, , Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986.
  • Willem M. Roggeman, Fatamorgana we Flandrii, , Witryna Artystów, Kłodzko 1987.
  • Karel Verleyen, Wróg bez twarzy, , Nasza Księgarnia, Warszawa 1987.
  • J. Bernlef, Martwa natura z morszczynem, , Witryna Artystów, Kłodzko 1988.
  • Herman de Coninck, Hotel Eden, , Witryna Artystów, Kłodzko 1989.
  • Felix Timmermans, Psalm flamandzki, , Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1989.
  • Jan de Zanger, Ben nie żyje, , Wydawnictwo „Śląsk”, s. 136.
  • Hannie Rouweleer, Szeptem, , Fundacja dla Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1990.
  • Hugo Claus, Wiersze z Oostakker, , Witryna Artystów, Kłodzko 1990.
  • J. Bernlef, Golden delicious, , „Leopoldinum” Oficyna Wydawnicza Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1991.
  • Job Degenaar, Linia przypływu, , „Leopoldinum” Oficyna Wydawnicza Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1991.
  • Miriam Van hee, Komunikacja miejska, , Witryna Artystów, Kłodzko 1992.
  • Paul Rodenko, Mała haska suita, , Leopoldinum, Wrocław 1992.
  • Ingrid Jonker, Tęsknota za Kapsztadem, , Witryna Artystów, Kłodzko 1993.
  • Multatuli , Maks Havelaar, czyli aukcje kawy Holenderskiego Towarzystwa Handlowego, , Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Biblioteka Narodowa, Seria II, No 236, Wrocław 1994.
  • Leonard Nolens, Słowo jest uczciwym znalazcą, , Witryna Artystów, Kłodzko 1994.
  • Fernand Florizoone, Źródła Izery, , Leopoldinum, Wrocław 1994.
  • Hugo Claus, Mały łagodny, okrutny kat. Wiersze z lat 1948–1963, , Witryna Artystów, Kłodzko 1996.
  • J.A. Kossman-Putto, E. H. Kossman, Niderlandy. Historia Północnych i Południowych Niderlandów, Stichting „Ons Erfdeel”, Rekkem 1996.
  • Lucia Thijssen, Polska i Niderlandy: 1000 lat kontaktów, , Walburg Pers, Zutphen 1997; wyd. drugie 2003.
  • Harry Mulisch, Procedura, WAB: Warszawa 2001, 2012.
  • Stefan Hertmans, Krajobraz według Carpaccia, , Marginesy: Warszawa 2016.
  • Antjie Krog(inne języki), Ciało ograbione, , Wydawnictwo Literackie: Kraków 2017.
  • Breyten Breytenbach, Ciało wędrowne (Sermones ad Mortuos), , Wydawnictwo a5: Kraków 2018.

Blogi podróżnicze

Antyle Holenderskie 2014/2015, 2017 – blog o podróżach na Antyle Holenderskie i osobistych wrażeniach, o zajęciach dla tamtejszych studentów i publicznych wykładach, o tym, co egzotyczne, i tym, co swojskie, choć dalekie.

Antwerpia 2014, 2015 – blog o pobytach w Domu Tłumacza w Antwerpii.

Amsterdam 2016, 2017, 2018 – blog o pobytach w amsterdamskim Domu Tłumacza.

Utrecht 2015 – blog o pobycie w Utrechcie.

Έξοδος – Exodos – blog o pobycie w Grecji.

Surinam 2019 – blog o podróży do Surinamu, dawnej Gujany Holenderskiej.

Przypisy

  1. ↑ a b Złota księga nauki polskiej w 100 rocznicę odzyskania niepodległości. Tom I. A-Ł, wyd. Mastermedia i Helion, Gliwice 2020, s. 539
  2. ↑ Who is who w Polsce. Encyklopedia biograficzna z życiorysami znanych Polek i Polaków, Hübners blaues Who is Who, Zug 2007 (dodatek CD).
  3. ↑ Krzysztof Gluziński Kto jest kim we Wrocławiu, wyd. Fox, Wrocław 1999, s. 217-218
  4. ↑ a b c d Biogram Jerzego Kocha.
  5. ↑ Prof. dr hab. Jerzy Koch, baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) .
  6. ↑ a b Zakład studiów niderlandzkich i południoafrykańskich – UAM , wa.amu.edu.pl (niderl.).
  7. ↑ Homepage , NIAS (ang.).
  8. ↑ a b Translators’ House Amsterdam – Vertalershuis Amsterdam , www.vertalershuis.nl .
  9. ↑ Kłodzkie Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji , www.centrum.klodzko.pl .
  10. ↑ Jerzy Koch | Wydział Anglistyki UAM :: AMU Faculty of English , ifa.amu.edu.pl .
  11. ↑ Mieszkańcy partnerskiej Lejdy w Toruniu | www.torun.pl , www.torun.pl (pol.).
  12. ↑ Sonia Tulczyńska-Starnawska, Szybkie randki z poetami i wiersze w metrze. Dużo się wydarzy z okazji Dnia Poezji w Warszawie , Warszawa Nasze Miasto, 26 lutego 2016 (pol.).
  13. ↑ a b – Wiersze w mieście , www.wierszewmiescie.eu .
  14. ↑ Największa akcja promująca poezję: ponad 100 tysięcy wierszy zostanie rozdane mieszkańcom Warszawy , Booklips.pl .
  15. ↑ Flandria – Wiersze w mieście , 2018.wierszewmiescie.eu .
  16. ↑ Mauro Pawlowski – Artiest – citybooks , www.citybooks.eu .
  17. ↑ Stefan Hertmans – marginesy.com.pl , marginesy.com.pl (pol.).
  18. ↑ Paszkiet Sławomir « Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury , Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury .
  19. ↑ Antygona w Molenbeek – Nowy Teatr , nowyteatr.org (pol.).
  20. ↑ Home – Internationale Vereniging voor Neerlandistiek , www.ivn.nu .
  21. ↑ PEN Afrikaans , www.facebook.com (pol.).
  22. ↑ MdNL | de maatschappij der Nederlandse letterkunde – letterkunde, taalkunde en geschiedenis (niderl.).
  23. ↑ Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns – Wat doen die Akademie.
  24. ↑ Academy of Europe: Koch Jerzy , www.ae-info.org .
  25. ↑ 100 powodów do dumy: 100 ludzi nauki z Wielkopolski , plus.gloswielkopolski.pl, 20 grudnia 2018 (pol.).
  26. ↑ Jerzy Koch , ifa.amu.edu.pl .
  27. ↑ Książka dostępna jest w wersji elektronicznej na platformie Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren.
  28. ↑ Domena dialog.edu.com.pl jest utrzymywana na serwerach nazwa.pl , dialog.edu.com.pl .
  29. ↑ Wydawnictwo Akademickie Dialog Sp. z o.o. , wydawnictwodialog.pl (pol.).
  30. ↑ Van koloniale naar wereldliteratuur? – Werkwinkel – UAM , wa.amu.edu.pl (niderl.).
  31. ↑ Domena dialog.edu.com.pl jest utrzymywana na serwerach nazwa.pl , dialog.edu.com.pl .
  32. ↑ a b Publications / Uitgaven / Uitgawes – Werkwinkel – UAM , wa.amu.edu.pl (niderl.).
  33. ↑ Werkwinkel , www.degruyter.com (ang.).
  34. ↑ StreamSource (Pty) Ltd: Van Schaik | Publishers / Uitgewers. www.vanschaiknet.com. .
  35. ↑ SPACE TO TAKE PLACE: Welkom , www.spacetotakeplace.nl (niderl.).
  36. ↑ XVII Nagroda Literacka Gdynia. Znamy 20 nominowanych! – Nagroda Literacka Gdynia (pol.).
  37. ↑ n, Stefan Hertmans (niderl.).
  38. ↑ Krajobraz według Capraccia – marginesy.com.pl , marginesy.com.pl (pol.).
  39. ↑ Wydawnictwo Literackie, Ciało ograbione , www.wydawnictwoliterackie.pl .
  40. ↑ Ciało wędrowne – Wydawnictwo a5 , www.wydawnictwoa5.pl .
  41. ↑ Antyle Holenderskie 2014/2015, 2017 , antyle2014.blogspot.com (pol.).
  42. ↑ Antwerpia 2014, 2015 , antwerpia2014.blogspot.com (pol.).
  43. ↑ Amsterdam 2016, 2017, 2018, 2019 , amsterdam-2016.blogspot.com (pol.).
  44. ↑ Utrecht 2015 , holandiautrecht2015.blogspot.com (pol.).
  45. ↑ Έξοδος – Exodos , exodos2014.blogspot.com (pol.).
  46. ↑ Surinam 2019 , surinam2019.blogspot.com .

Linki zewnętrzne

Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot