Księstwo Błatneńskie

Księstwo Błatneńskie

840–901
Język urzędowy	prasłowiański
Stolica	Blatnohrad
Ustrój polityczny	monarchia
Pierwszy książę	Pribina
Ostatni książę	Brasław
Upadek państwa	najazdy koczowniczych Węgrów 901

Księstwo Błatneńskie (także Księstwo Zadunajskie lub Księstwo Panońskie) – słowiańskie państwo istniejące w drugiej połowie IX wieku w zachodniej części Kotliny Panońskiej, między Dunajem na północy i wschodzie, Murą i Drawą na południu a Rabą na zachodzie. Stolica księstwa znajdowała się w mieście Blatnohrad (późniejszy Mosaburg, dziś węgierska wieś Zalavár) na południe od jeziora Balaton.

Historia

Pod koniec VIII wieku w wyniku najazdów Franków, Protobułgarów i Słowian upadł Kaganat Awarów, zajmujący od 567 centrum Kotliny Panońskiej. Dzięki tym sprzyjającym warunkom Słowianie panońscy, wówczas zamieszkujący te tereny, zaczęli tworzyć quasi-państwowe związki plemienne i ponadplemienne. Jednocześnie na północy za Dunajem powstały podobne organizmy państwowe. Były to Wielkie Morawy na obszarze dzisiejszych Moraw i Księstwo Nitrzańskie w dzisiejszej zachodniej Słowacji. W pierwszej połowie IX wieku doszło do konfrontacji między tymi państwami. Zwycięsko wyszły z niej Wielkie Morawy pod wodzą księcia Mojmira I. W 833 Mojmir przyłączył Księstwo Nitrzańskie do Państwa wielkomorawskiego i wypędził ze stolicy Nitry władającego nim księcia Pribinę.

Pribina, pozostający w dobrych stosunkach z dworem wschodniofrankijskim i korzystający z jego pomocy, dążył do odzyskania swego księstwa. Jego wysiłki w tym kierunku zakończyły się fiaskiem. Wobec tego około 840 Pribina uzyskał od króla wschodniofrankijskiego Ludwika II Niemieckiego w lenno ziemie między ówczesną wschodnią granicą państwa wschodniofrankijskiego a Dunajem, które wcześniej były przeznaczone dla marchii karantańskiej. Pribina energicznie przystąpił do tworzenia własnego państwa i do szerzenia w nim chrześcijaństwa. Na południe od Balatonu, nad rzeką Zala, wówczas zwaną przez Słowian Blatna ("Błotna"), wzniósł obronny gród Blatnohrad, który stał się ośrodkiem władzy w państwie. Skuteczność działań Pribiny w umacnianiu chrześcijaństwa i organizowaniu państwa została w 847 nagrodzona nadaniem mu tych ziem w lenno dziedziczne. Pribina popierał osadnictwo bawarskie. W umacnianiu chrześcijaństwa Pribina ściśle współdziałał z arcybiskupami Salzburga. W 861 Pribina zginął, walcząc po stronie Franków przeciwko Wielkim Morawom. W 862 władzę po nim objął jego syn Kocel.

Za panowania Kocela Księstwo Błatneńskie zaczęło wyrastać na niezależny, słowiański ośrodek państwowy. Wyrazem tego było między innymi przywrócenie przez papieża Hadriana II w 869 metropolii w Sirmium (części dzisiejszej Śremskiej Mitrowicy). W czasie wojny z 869 roku Wielkich Moraw z Państwem wschodniofrankijskim, Kocel opowiedział się po stronie Morawian odrzucając zwierzchność frankijską. W 867 Kocel udzielił schronienia apostołom Słowian, świętym Cyrylowi i Metodemu, w drodze z Państwa wielkomorawskiego do Rzymu. Wspólnie z książętami morawskimi Rościsławem i Świętopełkiem Kocel wspierał idee wyniesienia świętego Metodego do godności biskupa obrządku słowiańskiego. W 869 roku Metody przyjął sakrę biskupią i nominację na arcybiskupa przywróconej panońskiej metropolii w Sirmium. Blatnohrad stał się jednym z najważniejszych centrów kultury i ośrodków chrześcijaństwa liturgii słowiańskiej, rozwijanej przez uczniów Cyryla i Metodego. Prawdopodobnie w Księstwie Błatneńskim powstał pierwszy słowiański zwód praw - Zakon sudnyj ljudem - przypisywany świętemu Metodemu.

Kocel zginął podczas wyprawy w 876 roku. Jego śmierć oznaczała koniec niepodległości państwa. Król wschodniofrankijski uczynił użytek ze swych praw suwerena i powtórnie włączył Księstwo Błatneńskie do Karantanii. W 884 roku Księstwo podbiły Wielkie Morawy. Terytorium to ponownie zajęli Frankowie w 894 roku. W 896 tereny byłego Księstwa Błatneńskiego zostały nadane w lenno kolejnemu słowiańskiemu księciu - Brasławowi. Jednak już w 901 roku tereny te zostały podbite przez Węgrów, którzy utworzyli własne państwo. W ciągu następnych stuleci Słowianie panońscy ulegli całkowitej madziaryzacji.

Terytorium

W skład Księstwa Błatneńskiego wchodziły:

• hrabstwo błatneńskie - między dzisiejszym Veszprém a Drawą,
• hrabstwo ptujskie - okolice dzisiejszego miasta Ptuj,
• hrabstwo dudlebskie - między Grazem a Blatnohradem,
• prawdopodobnie również tereny byłego księstwa Etgara - między dzisiejszymi miastami Kőszeg na Węgrzech i Klosterneuburg na zachód od Wiednia.

Zobacz też

• władcy błatneńscy
• Państwo Samona

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Kłoczowski (red.) Historia Europy Środkowo-Wschodniej. Tom I, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2000, ISBN 83-85854-52-5
• Dušan Škvarná (red.) Lexikón slovenských dejín, tretie vydanie, Slovenské pedagogické nakladateľstvo, b.m.w., 2006 ISBN 80-10-00872-9
• Jerzy Skowronek, Mieczysław Tanty, Tadeusz Wasilewski Słowianie południowi i zachodni. VI-XX wiek, Wydawnictwo "Książka i Wiedza", Warszawa 2005, ISBN 83-05-13401-6
• Jerzy Kłoczowski Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza, wydanie pierwsze, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2003 ISBN 83-06-02689-6
• Leokadia Horubała (red.) Atlas historyczny świata, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa-Wrocław 1986, ISBN 83-7000-057-6
• ZdeněkZ. Váňa ZdeněkZ., Świat dawnych Słowian, AntoniA. Kroh (tłum.), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, ISBN 83-06-01126-0, OCLC 749295229 .brak strony (książka)