Liroy

Liroy

Imię i nazwisko	Piotr Krzysztof Liroy-Marzec
Pseudonim	Liroy, L, Grand Papa Rapa, Szakal, Scyzoryk, PM Cool Lee
Data i miejsce urodzenia	12 lipca 1971 Busko-Zdrój
Gatunki	hip-hop, hardcore rap
Zawód	raper, producent muzyczny
Wydawnictwo	BMG Ariola Poland, Def Entertainment
Powiązania	Wzgórze Ya-Pa 3, Art of Beatbox, Borixon
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Liroy, właśc. Piotr Krzysztof Liroy-Marzec (ur. 12 lipca 1971 w Busku-Zdroju jako Piotr Krzysztof Marzec) – polski raper, producent muzyczny, przedsiębiorca i polityk. Członek sekcji muzyki rozrywkowej Akademii Fonograficznej ZPAV, poseł na Sejm VIII kadencji.

Za sprawą wydanej w 1995 płyty Alboom, sprzedanej w nakładzie przekraczającym 500 tysięcy egzemplarzy, osiągnął największy sukces komercyjny w historii polskiego hip-hopu. Liroy sprzedał ponad milion egzemplarzy swoich płyt, według stanu na 2020 najwięcej spośród polskich raperów. Występował również jako L, Scyzoryk, Szaka-L, 041, Kingpin, Grand Papa Rapa czy P.M. Cool Lee.

Kilkukrotny laureat nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyk. Współpracował z wykonawcami, takimi jak Ice-T, Wzgórze Ya-Pa 3, Mieczysław Szcześniak, Art of Beatbox, Borixon, Lionel Richie, Katarzyna Skrzynecka, Kayah czy Michał Urbaniak.

Życiorys

Kariera muzyczna i rozrywkowa

Wychowywał się na kieleckim osiedlu Sady. W 1992 ukończył Technikum Budowlane. Pod koniec lat 80. występował jako DJ w klubach i dyskotekach, realizował również wówczas nagrania demonstracyjne. W 1991 wyjechał do Francji, gdzie założył zespół Leeroy & The Western Posse, z którym występował również w Niemczech. Po powrocie do Polski w 1992 nagrał pierwsze utwory jako P.M. Cool Lee, które ukazały się na wydawnictwie East On Da Mic. Płyta nie uzyskała zainteresowania ze strony publiczności i krytyków muzycznych, jednakże muzyk promował ją podczas lokalnych koncertów. Wkrótce potem podjął współpracę z kielecką grupą hip-hopową Wzgórze Ya-Pa 3. W celu rozwinięcia kariery wraz z rodziną przeprowadził się następnie do Gdyni.

Działalność Piotra Marca wzbudziła zainteresowanie wytwórni muzycznej BMG Ariola Poland, z którą w październiku 1994 podpisał kontrakt. 22 maja 1995 ukazał się pierwszy singel sygnowany pseudonimem Liroy zatytułowany „Scyzoryk”. Tytułowy utwór cieszył się dużą popularnością za sprawą intensywnej promocji ze strony wytwórni. Do kompozycji zrealizowany został również teledysk. Kolejnym sukcesem okazał się utwór „Scoobiedoo Ya”. W lipcu Liroy wystąpił na festiwalu Marlboro Rock-In w Sopocie, poprzedzając koncert amerykańskiego rapera Ice-T. Miesiąc później ukazała się płyta pt. Alboom, która osiągnęła największy sukces w historii polskiego hip-hopu, sprzedając się w nakładzie ponad 500 tys. egzemplarzy. Miesiąc po premierze wydawnictwo uzyskało status złotej płyty. Sukces Liroya przyniósł zainteresowanie ze strony krajowych mediów.

W ramach promocji odbył trasę koncertową w Polsce. Nawiązał współpracę z zagranicznymi wykonawcami, realizując utwory w Nowym Jorku i Londynie. Założył wytwórnię muzyczną Def Noizz Records i rozpoczął pracę nad kolejnym albumem. Również w 1995 został laureatem nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyka w kategoriach „album roku – muzyka taneczna” oraz „album roku – muzyka alternatywna”. W 1996 pochodzące z debiutanckiej płyty piosenki „Scoobidoo-Ya” i „Scyzoryk” zostały wykorzystane w filmie Pawła Łozińskiego pt. Kratka. Następnie w listopadzie ukazał się pierwszy minialbum Liroya pt. Bafangoo! część 1, który uzyskał status złotej płyty. W kompozycjach zostały wykorzystane m.in. sample pochodzące z filmu Psy 2. Ostatnia krew. Wydawnictwo raper promował podczas koncertów w Polsce czy w Stanach Zjednoczonych, gdzie zagrał w nowojorskim klubie CBGB. Promujący płytę singel „...I co dalej?!” cieszył się popularnością, jednakże nie przyczynił się do sprzedaży na poziomie poprzedniego wydawnictwa.

Na początku 1997 skomponował muzykę na potrzeby spektaklu Teatru Telewizji Kariera Arturo Ui w reżyserii Piotra Szulkina. W czerwcu wydał album pt. L, który zawierał m.in. utwór „Mano a mano”, wykorzystywany przez boksera Przemysława Saletę przed walkami. Gościnnie na płycie wystąpił Tomasz Lipnicki, znany z występów w grupie Illusion. Wydawnictwo promowała kompozycja „Skaczcie do góry”, do której został realizowany teledysk, którego scenografia została nagrodzona na Festiwalu Polskich Wideoklipów Yach Film. W 1998 otrzymał Fryderyka w kategorii „najlepszy album rap i hip-hop”. W 1998 wraz z wokalistą Perfectu Grzegorzem Markowskim nagrał przeznaczoną dla serialu Ekstradycja 3 kompozycję „Twoje Miasto” z muzyką Janusza Stokłosy.

W sierpniu 1999 wydał album pt. Dzień Szaka-L’a (Bafangoo, część 2.), który sprzedał się w nakładzie 200 tys. egzemplarzy oraz zapewnił Liroyowi Fryderyka w kategorii „album roku rap / hip-hop”. W 1999 utwór rapera znalazł się na składance Jedna rasa – ludzka rasa: Muzyka przeciwko rasizmowi II, sygnowanej przez Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”. We wrześniu 2000 do sprzedaży trafia kompilacja 10, zawierająca utwory pochodzące z poprzednich albumów Liroya oraz nową kompozycję „L2K”, do której został realizowany teledysk w reżyserii Bo Martina. W październiku 2001 ukazała się kolejna płyta Liroya pt. Bestseller. W nagraniach wzięli udział między innymi Ice-T, DJ Tomekk, Kayah, Mieczysław Szcześniak i Mika Urbaniak. Płytę promował singel „Hello – czy ty czujesz to?” z udziałem Lionela Richiego oraz samplami z utworu „Hello”.

W 2004, w ramach powołanej przez siebie fundacji Liroy Bank, otworzył w Kielcach ośrodek dla młodzieży Kielecka Szkoła Jazdy. W 2006 powołał własne przedsiębiorstwo DEF Entertainment Sp. z o.o, 27 listopada wydał album pt. L Niño vol. 1, a 21 grudnia 2007 ukazała się kompilacja jego przebojów pt. Grandpaparapa (Powrót króla). Również w 2007 założył firmę odzieżową Def Life. Współpracował z zespołem Tuff Enuff, w wyniku której powstał utwór „SecretService75 feat. Liroy” jako gitarowa wersja utworu Liroya „Ta noc jest za krótka”.

W grudniu 2008 opublikował premierowo singel „Cicha noc? cz. 1”, promujący jego kolejny album pt. Nie dla dzieci. Drugi singel „Co w trawie piszczy (Ganja Boogie)” został opublikowany w maju 2009, w utworze gościnnie wystąpiła formacja Wzgórze Ya-Pa 3. Następnie odbyła się premiera utworu „Wariatka z miasta Wariatkowa”, która promowała film Wojna polsko-ruska w reżyserii Xawerego Żuławskiego. W 2010 zasiadł w jury polskich eliminacji do mistrzostw Dancehall Queen & King. Płyta Nie dla dzieci ostatecznie nigdy nie została wydana. Jeden z promujących utworów, „Cicha noc? cz. 1”, trafił na album Art of Beatbox – ARTcore, który ukazał się w kwietniu 2011. 3 października wydał utwór „Kampania”, który nagrał z gościnnym udziałem Metrowego, Skorupa i Rufijoka, do którego powstał teledysk. Utwór był zapowiedzią solowego albumu rapera pt. Przerwa, którego planowana premiera miała odbyć się w listopadzie. Ostatecznie także ta płyta nie została wydana.

W 2013 ukazała się jego autobiograficzna książka zatytułowana AutobiogRAPia. Vol. 1. Na początku marca 2015 oświadczył na Facebooku, że nie jest w stanie pogodzić życia prywatnego z zawodowym, zapowiadając tym samym zakończenie kariery muzycznej.

Działalność społeczna i polityczna

Przed wyborami parlamentarnymi w 2011 nawiązał współpracę z Januszem Palikotem, który zagrał w teledysku do jego utworu „Kampania”, nawołującym do legalizacji marihuany w Polsce. W 2013 zorganizował kampanię „Posadź Krzak”, mającą zachęcić Polaków do uprawy konopi na szeroką skalę i pokazać możliwości wykorzystania tej rośliny. W 2014 wziął udział w kampanii „1% dla fundacji Instytut Spraw Obywatelskich INSPRO”, występując w serii spotów tej organizacji.

W wyborach parlamentarnych w 2015 kandydował z pierwszego miejsca listy komitetu Kukiz’15 w okręgu świętokrzyskim. Otrzymał 22 614 głosów, uzyskując mandat posła VIII kadencji. Został członkiem Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii, a także przewodniczącym Parlamentarnego Zespołu ds. marihuany medycznej. W maju 2016 zrezygnował z członkostwa w stowarzyszeniu Kukiz’15, pozostając w klubie poselskim tego ugrupowania. W lutym 2017 powołał Stowarzyszenie „Skuteczni”, w którym objął funkcję prezesa. W czerwcu tego samego roku został wykluczony z klubu poselskiego Kukiz’15.

Jest związany z ruchem antyszczepionkowym. W 2016 dołączył do Parlamentarnego Zespołu ds. Bezpieczeństwa Programu Szczepień Ochronnych Dzieci i Dorosłych.

W wyborach samorządowych w 2018 wystartował na stanowisko prezydenta Kielc z poparciem partii KORWiN (Wolność) oraz stowarzyszenia Skuteczni (z ramienia powołanego przez KORWiN KWW Wolność w Samorządzie). W pierwszej turze głosowania zajął trzecie miejsce wśród siedmiu kandydatów z wynikiem 16% głosów. W listopadzie wraz z posłami Wolności powołał koło poselskie Wolność i Skuteczni, zostając jego przewodniczącym (do czasu przekształcenia go w marcu 2019 w KP Konfederacja). Przystąpił także wraz ze Skutecznymi (zarejestrowanymi 15 kwietnia 2019 jako partia Skuteczni Piotra Liroya-Marca) do Konfederacji KORWiN Braun Liroy Narodowcy, powołanej na wybory do Parlamentu Europejskiego w 2019, w których otwierał jej listę w okręgu wielkopolskim (formacja nie uzyskała mandatów). W czerwcu 2019 ogłosił wraz z Markiem Jakubiakiem budowę partii pod nazwą Federacja Jakubiak-Liroy (do czego ostatecznie nie doszło) i opuszczenie Konfederacji. W sierpniu 2019 dołączył do nowo powstałego koła poselskiego Przywrócić Prawo. W wyborach parlamentarnych w tym samym roku bezskutecznie kandydował do Sejmu, otwierając kielecką listę Skutecznych (jedną z pięciu zarejestrowanych przez to ugrupowanie) i uzyskując 7393 głosy. W wyborach samorządowych w 2024 wystartował do sejmiku pomorskiego z ramienia KW Samorządne Pomorze (współpracującego z Ogólnopolską Koalicją Samorządową).

Życie prywatne

Wychowywał się w rodzinie, w której ojciec stosował przemoc wobec domowników. W 2015 w wywiadzie telewizyjnym przyznał, że przez pewien czas w młodości zajmował się na swoim osiedlu drobnymi kradzieżami, jednak nie chciał prowadzić takiego życia.

Zawarł w 2012 związek małżeński z Joanną Krochmalską; małżonkowie rozstali się w 2022. Ojciec czwórki dzieci.

Wyniki wyborcze

Wybory	Komitet wyborczy		Organ	Okręg	Wynik
2015		KWW Kukiz’15	Sejm VIII kadencji	nr 33	22 614 (4,82%)
2018		KWW Wolność w Samorządzie	Prezydent Miasta Kielce	–	14 016 (16,02%)
2019		KWW Konfederacja KORWiN Braun Liroy Narodowcy	Parlament Europejski IX kadencji	nr 7	40 049 (3,34%)
2019		KW Skuteczni Piotra Liroya-Marca	Sejm IX kadencji	nr 33	7393 (1,30%)
2024		KW Samorządne Pomorze	Sejmik Województwa Pomorskiego	nr 3	3164 (1,78%)

Dyskografia

Albumy

Rok	Album	Pozycja na liście	Sprzedaż	Certyfikat
		POL
1992	East On Da Mic (jako P.M. Cool Lee) Data: 1992 Wydawca: Starling Format: CD, CC	–
1995	Alboom Data: 10 lipca 1995 Wydawca: BMG Ariola Poland Format: CD, LP, CC	16	POL: 500 000+	ZPAV: 4 × platynowa płyta
1996	Bafangoo! część 1 (EP) Data: 23 listopada 1996 Wydawca: BMG Ariola Poland Format: CD, LP, CC	–	POL: 100 000+	ZPAV: złota płyta
1997	L Data: 6 czerwca 1997 Wydawca: BMG Ariola Poland Format: CD, CC	–	POL: 100 000+	ZPAV: złota płyta
1999	Dzień Szaka-L’a (Bafangoo, część 2.) Data: 5 sierpnia 1999 Wydawca: BMG Ariola Poland Format: CD, CC	–	POL: 100 000+	ZPAV: platynowa płyta
2001	Bestseller Data: 13 listopada 2001 Wydawca: BMG Ariola Poland Format: CD, CC	6	POL: 50 000+	ZPAV: złota płyta
2006	L Niño vol. 1 Data: 27 listopada 2006 Wydawca: DEF Entertainment Format: CD	46	POL: 4900+
„–” oznacza, że album nie był notowany na danej liście.

Kompilacje

Rok	Album	Pozycja na liście
		POL
2000	10 Data: 22 września 2000 Wydawca: BMG Ariola Poland Format: CD, CC	44
2007	Grandpaparapa (Powrót króla) Data: 21 grudnia 2007 Wydawca: DEF Entertainment Format: CD	–
„–” oznacza, że album nie był notowany na danej liście.

Single

Rok	Tytuł	Pozycja na liście				Album
		SLiP	LP3	30 ton	PiK
1995	„Scyzoryk” (oraz Wzgórze Ya-Pa 3)	–	–	29	–	Alboom
1996	„...I co dalej?!”	–	–	15	–	Bafangoo! część 1
1997	„Dawno, dawno temu...”	2	–	–	–	L
	„Skaczcie do góry”	29	–	18	14
1998	„Moja autobiografia”	6	32	1	–	Dzień Szaka-L’a (Bafangoo, część 2.)
1999	„Kiedy jesteś na dnie”	42	–	31	–
	„Impreza” (oraz Yaro, Onil, George, Zoya)	6	32	4	1
2000	„HaHa – że jak?”	–	–	–	–
	„L2K”	–	–	–	–	10
2001	„Hello – Czy Ty czujesz to?” (oraz Lionel Richie)	6	–	6	11	Bestseller
2002	„...a jebać mi się chce!”	–	–	–	–
2006	„Kiedyś przyjdzie taki dzień”	–	–	–	–	L Niño vol. 1
	Katarzyna Skrzynecka – „W sieci kłamstw” (oraz Liroy)	–	–	–	–	Koa
2008	„Cicha noc? cz. 1”	–	–	–	–	Nie dla dzieci
2009	„Co w trawie piszczy (Ganja Boogie)” (oraz Wzgórze Ya-Pa 3)	–	–	–	–
	„Wariatka z miasta Wariatkowa”	–	–	–	–
2011	„Kampania” (oraz Metrowy, Skorup, Rufijok)	–	–	–	–	Przerwa
„–” oznacza, że singel nie był notowany na danej liście.

Pozostałe notowane utwory

Rok	Tytuł	Pozycja na liście		Album
		SLiP	PiK
1995	„Scobiedoo Ya'”	2	–	Alboom
1996	„Bafanq!”	33	–	Bafangoo! część 1
1997	„Chcesz opowiem ci bajeczkę”	14	6	L
2002	„World Is a Ghetto” (oraz Ice-T)	–	25	Bestseller
	„–” oznacza, że singel nie był notowany na danej liście.

Inne

Rok	Album	Utwór	Źródło
1999	Jedna rasa – ludzka rasa: Muzyka przeciwko rasizmowi II (kompilacja)	Liroy – „Artur – Epilog”
	Janusz Stokłosa – Ekstradycja 3 (ścieżka dźwiękowa)	Liroy, Grzegorz Markowski – „Twoje miasto”
2000	Chłopaki nie płaczą (ścieżka dźwiękowa)	Liroy – „Zaskakująca zmiana sytuacji”
	Kukiz i Piersi – Pieśni Ojczyźniane	gościnnie rap w utworze „Policja”
2004	Monika Brodka – Album	gościnnie rap w utworze „Cosmo”
2005	Art of Beatbox – ARTcore.EP	gościnnie rap w utworze „Intro (L-Niño vol. 1)”
	Katarzyna Skrzynecka – Koa	gościnnie rap w utworze „W sieci kłamstw”
	Road Hip Hop 2005 (kompilacja)	Liroy, WYP 3 – „My robimy to tak!”
2006	Mieczysław Szcześniak – Zwykły cud	gościnnie rap w utworze „Ciemność oślepia (cel-a)”
	Ewa Sonnet – Nielegalna	remiks utworu „Nie zatrzymasz mnie”
	Borixon – Zacieram ręce dzieciak	gościnnie rap w utworze „Napiłbym się z Tobą wódki dziś”
2009	Rap Propaganja Vol.2 – Diss Na Rząd (kompilacja)	Liroy, WYP 3 – „Co w trawie piszczy”
2010	Buczer – Podejrzany o rap: Mixtape vol. 2	gościnnie rap w utworze „Nie wkurwiaj mnie”
2011	Art of Beatbox – ARTcore	gościnnie rap w utworze „Cicha noc? cz. 1”
2013	Zawodnik, Kesz i ToudDogg – Bękarty Rap Gry	gościnnie rap w utworze „SWUWD”
	Wojtas – 23	gościnnie rap w utworze „OlDirtyDancing”
2018	Zipera – Meritum	gościnnie rap w utworze „Polaryzacja”

Teledyski

Rok	Tytuł	Album	Źródło
1995	„Scyzoryk” (oraz Wzgórze Ya-Pa 3)	Alboom
	„Scoobiedoo Ya”
	„Korrba”
1996	„...I co dalej?!”	Bafangoo! część 1
1997	„Skaczcie do góry”	L
	„Impreza” (oraz Yaro, Onil, George, Zoya)	Dzień Szaka-L’a (Bafangoo, część 2.)
2000	„L2K”	10
2001	„Hello – Czy Ty czujesz to?” (oraz Lionel Richie)	–
2002	„World Is a Ghetto” (oraz Ice-T)	Bestseller
2004	„Kiedyś przyjdzie taki dzień”	L Niño vol. 1
2005	„My robimy to tak” (oraz Wzgórze Ya-Pa 3)
2007	„Ta noc jest za krótka na sen” (oraz Radoskór)
2009	„Wariatka z miasta Wariatkowa”	Nie dla dzieci / Wojna polsko-ruska (ścieżka dźwiękowa)
2011	„Kampania” (oraz Metrowy, Skorup, Rufijok)	Przerwa
Gościnnie
2009	Art of Beatbox – „Cicha noc? cz. 1” (oraz Liroy)	ARTcore
2021	Belmondawg – „Kto by pomyślał?” (oraz Liroy)	–
2021	Dizkret, schafter, VNM – „Co u Ciebie?” (oraz Liroy)	De Nekst Best Mixtape 2

Filmografia

Tytuł	Rok	Uwagi	Źródło
Kielce – Czyli Polski Bronx	1995	film dokumentalny, jako on sam
Bajland	2000	film fabularny, jako psychiatra
Miss mokrego podkoszulka	2002	film fabularny, jako aresztant
Niania	2006	serial telewizyjny, odc. 24, jako hydraulik/gwiazda

Nagrody i wyróżnienia

Rok	Kategoria	Nagroda	Uwagi	Źródło
1995	Wokalista roku	Fryderyk	Nominacja
	Album roku – muzyka taneczna (Alboom)		Laur
	Album roku – muzyka alternatywna (Alboom)		Laur
1997	Album roku – rap & hip-hop (L)		Laur
1999	Album roku – rap / hip-hop (Dzień Szaka-L’a (Bafangoo, część 2.))		Laur
2001	Scenariusz („L2K”)	Yach Film	Nominacja
	Kreacja Aktorska Wykonawcy Utworu Muzycznego („L2K”)		Nominacja
	Grand Prix („L2K”)		Nominacja
	Album roku – hip-hop (Bestseller)	Fryderyk	Nominacja
2002	Reżyseria („Hello, czy ty czujesz to?”)	Yach Film	Nominacja
	Kreacja aktorska wykonawcy utworu muzycznego („Hello, czy ty czujesz to?”)		Nominacja
	Wideoklipy reprezentujące Polskę w 2. Konkursie Krajów Skandynawskich i Nadbałtyckich „Bursztynowe Oko” („Hello, czy ty czujesz to?”)		Nominacja

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jakub Wątor: Kielecki Bronx po latach. Byliśmy stolicą hip-hopu. wyborcza.pl, 21 września 2012. .