Nowa Gwinea Holenderska
W tym artykule zajmiemy się tematem Nowa Gwinea Holenderska, tematem będącym przedmiotem dużego zainteresowania i debaty w ostatnich latach. Nowa Gwinea Holenderska wzbudził mieszane opinie i był przedmiotem badań wielu ekspertów w tej dziedzinie. W tym artykule szczegółowo przeanalizujemy różne aspekty związane z Nowa Gwinea Holenderska, od jego pochodzenia i ewolucji po wpływ na obecne społeczeństwo. Ponadto zbadamy różne perspektywy i podejścia, które istnieją wokół Nowa Gwinea Holenderska, w celu zapewnienia kompleksowej i wzbogacającej wizji na ten temat. Bez wątpienia Nowa Gwinea Holenderska to aktualny temat, który zasługuje na szczegółowe zbadanie i jesteśmy pewni, że ten artykuł zapewni świeże i wnikliwe spojrzenie na ten temat.
| kolonia | |||||
| 1949–1962 | |||||
| |||||
| |||||
| Hymn: Hai Tanahku Papua | |||||
| Dewiza: Setia, djudjur, Mesra | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania | |||||
| Data likwidacji | |||||
| Powierzchnia |
420,540 | ||||
| Populacja (1955) • liczba ludności |
| ||||
Położenie na mapie
| |||||
Nowa Gwinea Holenderska (niderl. Nederlands Nieuw-Guinea) – dawna holenderska posiadłość kolonialna w zachodniej części Nowej Gwinei, od 1963 roku w składzie Indonezji jako Irian Zachodni, a później Papua.
Kolonię wydzielono w 1949 r. z Holenderskich Indii Wschodnich.
Spory o przynależność terytorialną 1949–1961
Po kilkuletniej indonezyjskiej wojnie o niepodległość i uznaniu niepodległości Indonezji przez Holandię 27 grudnia 1949 roku na mocy postanowień konferencji w Hadze, w rękach holenderskich pozostała z dawnych Indii Wschodnich jedynie zachodnia część Nowej Gwinei. Tam też Holendrzy przenieśli część oddziałów wojskowych z Indonezji, zwłaszcza na wyspę Biak. Holenderska Nowa Gwinea była słabo zaludniona, zamieszkana przede wszystkim przez Papuasów, odrębnych etnicznie od większości Indonezyjczyków, a w 1955 roku terytorium to liczyło jedynie ok. 321 tysięcy mieszkańców. Z uwagi na tę odrębność, zgodnie z ustaleniami konferencji jej status miał być uregulowany w drodze rokowań stron w ciągu roku od utworzenia Stanów Zjednoczonych Indonezji, do czego jednak nie doszło. Już w sierpniu 1950 roku Stany Zjednoczone Indonezji przekształciły się w Republikę Indonezji, a w 1954 roku zerwały unię z Holandią. Holendrzy rozpoczęli następnie przygotowania do uzyskania przez Nową Gwineę niepodległości, jednakże Indonezja zgłaszała pretensje również do tej części dawnego imperium kolonialnego.
Indonezja usiłowała infiltrować prowincję, a od 1958 roku, podczas rządów prezydenta Sukarno, objęła wrogi wobec Holandii kurs polityczny. Jednocześnie Indonezja wszczęła intensywne zbrojenia z pomocą komunistycznego bloku wschodniego, między innymi przejmując począwszy od 1959 roku od ZSRR liczne okręty oraz nowoczesne samoloty. W 1960 roku Indonezja otwarcie żądała na forum międzynarodowym przekazania jej jurysdykcji nad wyspą, a 5 października tego roku Sukarno zagroził użyciem środków militarnych. Holandia wzmacniała w tym okresie swoją obecność wojskową w kolonii, w tym na Biaku stacjonowała 321 eskadra lotnicza, a w 1960 roku dodatkowo przebazowano tam 322 eskadrę z 12 myśliwcami Hawker Hunter. Już w toku walk, wiosną 1962 roku przerzucono na wyspę dalszych 14 najnowszych Hunterów Mk 6.
W 1959 r. przeprowadzono wybory lokalne. Nowo wybrany parlament zadeklarował 5 kwietnia 1961 zamiar ogłoszenia pełnej niepodległości do końca dekady. 1 grudnia 1961 wprowadzono oficjalne symbole państwowe.
Konflikt o Nową Gwineę Holenderską 1961–1963
18 grudnia 1961 roku Indonezja zaatakowała po raz pierwszy Nową Gwineę Holenderską desantem z powietrza w rejonie miasta Sorong, lecz desant nie powiódł się i poniósł znaczne straty. 19 grudnia prezydent Suharto ogłosił operację Trikora, mającą na celu udaremnienie utworzenia przez Holandię państwa papuaskiego 3 stycznia 1963 roku Indonezja zażądała przekazania jej spornego terytorium, a 5 stycznia ogłosiła powszechną mobilizację. W braku granicy lądowej z Indonezją, główną drogą przerzucania niewielkich indonezyjskich oddziałów infiltracyjnych stała się droga morska, przy długiej linii brzegowej, czemu starały się przeciwdziałać holenderskie samoloty patrolowe Neptune i okręty. 15 stycznia 1962 roku doszło do jedynego starcia morskiego w rejonie wysp Aru, w toku którego holenderskie fregaty zatopiły kuter torpedowy „Matjan Tutul”. Działania infiltracyjne nasiliły się od kwietnia 1962 roku. Nie dochodziło jednak do walk na dużą skalę, a Indonezja nie używała dużych okrętów ani nowoczesnych samolotów odrzutowych. Ze strony holenderskiej udział w potyczkach brało głównie pięć kompanii piechoty morskiej. Operowały tam też cztery holenderskie niszczyciele (typu Friesland), dwie fregaty, dwa okręty podwodne i 16 jednostek desantowych.
Holandia w lipcu zamierzała skierować w ten rejon większy zespół floty z lotniskowcem „Karel Doorman”, natomiast Indonezja uzyskała radzieckie okręty podwodne projektu 613 oraz bombowce Tu-16KS, przenoszące pociski przeciwokrętowe, przy czym faktycznie okręty podwodne i bombowce operowały początkowo z radzieckimi załogami. W sierpniu 1962 roku siły holenderskie w Nowej Gwinei liczyły 9523 ludzi, wraz z marynarką i lotnictwem, w tym 1425 piechoty morskiej. Na połowę sierpnia Indonezja zamierzała przeprowadzić dużą operację desantową Jayawijaya w celu zdobycia wyspy Biak, siłami 10 tysięcy żołnierzy piechoty morskiej i 7 tysięcy spadochroniarzy, lecz nie doszło już do próby jej realizacji. 15 sierpnia 1962 roku, pod naciskiem ONZ, Holandia przyjęła warunki indonezyjskie i 18 sierpnia podpisano zawieszenie broni. Oba państwa 1 października 1962 przekazały sporny region pod tymczasowy zarząd ONZ (UNTEA).
Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, obywatele byłej Nowej Gwinei Holenderskiej mieli sami zadecydować o przyszłości terytorium. Ponieważ holenderska administracja rozpoczęła emigrację do Holandii, Indonezyjczycy zaczęli wprowadzać do władz lokalnych swoich ludzi na miejsce Holendrów.
1 maja 1963 ONZ zgodnie z porozumieniem oddało władzę rządowi indonezyjskiemu. Dokonała się ostateczna wymiana władz i zdominowany przez Indonezyjczyków lokalny parlament wybrał E. J. Bonaya na gubernatora.
Aneksja przez Indonezję
W 1969 r. władze indonezyjskie postanowiły ostatecznie anektować dawną Nową Gwineę Holenderską. Przeprowadzono referendum – Akt Wolnego Wyboru. Sposób przeprowadzenia referendum oraz jego oficjalne wyniki spowodowały sprzeciw miejscowej ludności. Rząd indonezyjski uznał jednak referendum za wiążące i włączył terytorium do Indonezji jako prowincję Irian Zachodni (Irian Barat).
Pod koniec lat 60. powstała organizacja zbrojna Ruch Wolnej Papui, której celem była niepodległość spod władzy Indonezji.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Indonesia , www.worldstatesmen.org .
- ↑ a b c d e Sobański 2007 ↓, s. 80.
- ↑ a b c d Sobański 2007 ↓, s. 82-83.
- ↑ Sobański 2007 ↓, s. 81.
- ↑ a b c d e f Sobański 2007 ↓, s. 86.
- ↑ a b c d Sobański 2007 ↓, s. 83-84.
- ↑ Sobański 2007 ↓, s. 84-85.
- ↑ a b c d Sobański 2007 ↓, s. 87.
- ↑ Misje pokojowe ONZ / Azja - misje zakończone / UNSF (Zachodnia Nowa Gwinea) , Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie .
- ↑ a b Where we operate / Past operations - Asia and the Pacific / United Nations Security Force in West New Guinea (UNSF) - Background , United Nations Peacekeeping (ang.).
Linki zewnętrzne
- Netherlands New Guinea (1828-1962) , Peter van der Heijden (ang.).
- Maciej Sobański. Dopaść „Doormana”!. „Okręty Wojenne”. Nr 6/2007. XVI (86), listopad – grudzień 2007. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.