W tym artykule zbadamy wpływ PZL P.24 na współczesne społeczeństwo i to, jak ukształtował on nasze życie w sposób, jakiego wcześniej nie mogliśmy sobie wyobrazić. Od momentu pojawienia się PZL P.24 był przedmiotem debaty i kontrowersji, wywołując w równym stopniu ekscytację, jak i niepokój. Przez lata PZL P.24 okazał się potężną siłą, która zmieniła sposób, w jaki współdziałamy, komunikujemy się i odnosimy do otaczającego nas świata. Poprzez wszechstronną analizę sprawdzimy, jak PZL P.24 wpłynął na różne aspekty naszego codziennego życia, od sposobu, w jaki konsumujemy informacje, po sposób, w jaki odnosimy się do innych. Przygotuj się na fascynującą podróż, aby odkryć wpływ PZL P.24 i to, jak będzie on nadal kształtował naszą przyszłość.
PZL P.24 (prototyp) | |
Dane podstawowe | |
Państwo | |
---|---|
Producent | |
Typ | |
Konstrukcja |
metalowa, górnopłat zastrzałowy z płatem Puławskiego |
Załoga |
pilot |
Historia | |
Data oblotu |
maj 1933 |
Lata produkcji |
sierpień 1936–1939 |
Wycofanie ze służby |
1945 |
Liczba egz. |
199 (w tym licencje) |
Dane techniczne | |
Napęd |
14-cylindrowy silnik gwiazdowy |
Moc |
723 kW (970 KM) |
Wymiary | |
Rozpiętość |
10,68 m |
Długość |
7,81 m |
Wysokość |
2,70 m |
Powierzchnia nośna |
17,90 m² |
Masa | |
Własna |
1329 kg |
Startowa |
2000 kg |
Osiągi | |
Prędkość maks. |
na wysokości 4250 m: 430 km/h |
Prędkość wznoszenia |
11,1 m/s |
Pułap |
10 500 m |
Zasięg |
700 km |
Dane operacyjne | |
Uzbrojenie | |
- 2 × działko Oerlikon FF kal. 20 mm (z zapasem 45 pocisków) pod skrzydłem - 2 × karabin maszynowy Colt Browning M40 kal. 7,9 mm z zapasem 300 naboi (P.24F) - 4 × karabin maszynowy Colt Browning MG 40 (z zapasem po 300 naboi) w płacie - 40 kg bomb | |
Użytkownicy | |
PZL P.24 – polski myśliwiec konstrukcji inżyniera Wsiewołoda Jakimiuka z rodziny myśliwców z płatem polskim, opracowany i produkowany w Państwowych Zakładach Lotniczych.
W 1928 roku utworzone zostało przedsiębiorstwo Państwowe Zakłady Lotnicze (PZL) celem stworzenia konstrukcji zaawansowanego całkowicie metalowego samolotu myśliwskiego. Konstrukcja pierwszego samolotu – PZL P.1 – powierzono inż. Zygmunt Puławskiemu, który niedługo wcześniej ukończył Politechnikę Warszawską. Jego konstrukcje tego czasu stały w awangardzie światowej techniki lotniczej na następne 10 lat. Powstałe następnie projekty samolotów myśliwskich PZL P.7 i P.11 stanowiły trzon ówczesnych polskich sił powietrznych. Najbardziej rozwiniętą konstrukcją samolotów tej rodziny był PZL P.24.
PZL P.24 był przeznaczonym na eksport rozwinięciem konstrukcji samolotu PZL P.7 przystosowanym do nieużywanych w Polsce silników Gnome-Rhone. Oblatał go w maju 1933 pilot doświadczalny PZL Bolesław Orliński. W 1934 Orliński ustanowił na nim rekord prędkości dla samolotów myśliwskich z silnikiem gwiazdowym, wynoszący 416 km/h. W tym samym roku trzeci prototyp P.24/III, nazwany Super P-24bis wystawiono na paryskim salonie lotniczym, gdzie został wysoko oceniony i spotkał się z dużym zainteresowaniem. Samolot demonstrowano ponadto misjom wojskowym licznych państw.
Ponieważ prototypy P.24 były oparte na konstrukcji samolotu PZL P.7, a w tym czasie wdrożono do produkcji w Polsce ulepszoną i zmienioną konstrukcyjnie wersję P.11c, podobne zmiany wprowadzono we wzorcu wersji seryjnej P.24, oblatanym wiosną 1936. Zaadaptowano w nim między innymi nowy tył kadłuba i usterzenie z P.11c oraz obniżono oś silnika w celu uzyskania lepszej widoczności. Samolot ten wdrożono do produkcji pod oznaczeniem PZL P.24A.
W następnych latach opracowano nowe wersje B, C, E różniące się uzbrojeniem, oraz wersje F i G z mocniejszym silnikiem. Samolot został zakupiony przez takie kraje jak Turcja (14 P.24A i 26 P.24C), Bułgaria (14 P.24B i 26 P.24F), Grecja (30 P.24F i 6 P.24G) i Rumunia (5 P.24E). Ponadto Rumunia i Turcja nabyły licencję na produkcję P.24. W Turcji w zakładach TFK Kayseri wyprodukowano łącznie 20 samolotów P.24C i 30 P.24F. Część tych samolotów następnie przebudowano na wersję P.24G. Jeden z takich samolotów znajduje się w tureckim muzeum lotnictwa (tur. Havacilik Müzesi) w miejscowości Yesilköy koło Stambułu.
W Rumunii w zakładach IAR wyprodukowano 25 samolotów w wersji P.24E. Licencyjny IAR P.24E stał się podstawą opracowania oryginalnej rumuńskiej konstrukcji myśliwca IAR-80. Nowy myśliwiec zbudowano w układzie dolnopłata, natomiast z PZL P.24E zachowano kadłub z całością wyposażenia wewnętrznego i silnik. W 1937 opracowano wersję PZL P.24H, ewentualnie dla lotnictwa polskiego. Natomiast w 1939 opracowano wersję PZL P.24J dla lotnictwa bułgarskiego. Prawdopodobnie prototyp PZL P.24/III przerobiono na wersję PZL P.11g Kobuz, wmontowując inny silnik i kilka elementów z PZL P.11c. We wrześniu 1939 w Polsce na Okęciu znajdował się kadłub prototypu PZL P.24J. 3 września rozpoczęto prace nad jego ukończeniem, jednak zdołano tylko przynitować jeden element. Poza tym pomalowano usterzenie.
Samolot służył w siłach lotniczych Turcji, Rumunii, Bułgarii i Grecji. Lotnictwo greckie skutecznie i z wysoką oceną użyło go w walkach z włoskim agresorem w latach 1940–1941, mimo stosunku sił samolotów myśliwskich stron 36:179.
Całkowicie metalowy górnopłat zastrzałowy z płatem Puławskiego (lub „płatem polskim”). Podwozie samolotu klasyczne dwukołowe stałe z płozą ogonową. Kabina pilota jednomiejscowa, zamknięta. Uzbrojenie stanowiły dwa działka kaliber 20 mm i 2 karabiny maszynowe kal. 7,9 mm lub 4 km-y oraz 50 kilogramów bomb. Silnik gwiazdowy w P.24A, B, C i E Gnome-Rhône 14K (930 KM), w P.24F i G Gnome-Rhône 14N o mocy 970 KM.
Dane techniczne | P.24/I,II | P.24/III | P.24A | P.24B, C | P.24E | P.24F, G |
---|---|---|---|---|---|---|
Masa własna kg | 1230 | 1262 | 1327 | 1327 | 1340 | 1329 |
Masa całkowita kg | 1680 | 1724 | 1902 | 1870 | 1900 | 2000 |
Paliwo l | 336 | 336 | 336 | 336 | 336 | 360 |
Rozpiętość m | 10,57 | 10,57 | 10,71 | 10,71 | 10,71 | 10,68 |
Długość m | 7,50 | 7,50 | 7,50 | 7,50 | 7,50 | 7,81 |
Wysokość m | 2,68 | 2,70 | 2,69 | 2,69 | 2,69 | 2,69 |
Powierzchnia nośna m² | 17,90 | 17,90 | 17,90 | 17,90 | 17,90 | 17,90 |
Silnik | Gnome-Rhône 14Kds | Gnome-Rhône 14Kfs | Gnome-Rhône 14Kfs | Gnome-Rhône 14Kfs | Gnome-Rhône 14KIIc32 | Gnome-Rhône 14N-07 |
Moc kW/KM | 559/760 | 661/900 | 661/900 | 661/900 | 661/900 | 700/970 |
Prędkość maksymalna km/h | 388 | 416 | 410 | 410 | 408 | 430 |
Pułap m | 9800 | 10500 | 9000 | 9000 | 10000 | 10500 |
Wznoszenie m/s | 10 | 11,5 | 11 | 11 | 11 | 11,1 |
Zasięg km | 600 | 600 | 700 | 700 | 700 | 700 |
W muzeum w Stambule eksponowany jest jeden egzemplarz PZL P.24G. Według niepotwierdzonej informacji, zamieszczonej w LAI, w Turcji miałyby znajdować się jeszcze trzy inne myśliwce tego typu.