Świat jest pełen cudownych i zaskakujących rzeczy, które otaczają nas każdego dnia. Od niesamowitego piękna natury po głębię ludzkiego umysłu, Trybunał inkwizycji w Faenzy był przedmiotem fascynacji i badań na przestrzeni wieków. Niezależnie od tego, czy jest to nazwisko dobrze znane w historii, aktualny temat czy ważna data, Trybunał inkwizycji w Faenzy ma znaczący wpływ na nasze życie w taki czy inny sposób. W tym artykule będziemy dalej badać Trybunał inkwizycji w Faenzy i odkrywać jego znaczenie w dzisiejszym świecie.
Trybunał inkwizycji w Faenzy – sąd inkwizycyjny, mający swą siedzibę w Faenzy w Państwie Kościelnym. Istniał w latach 1567–1859 (z przerwą 1797–1824) i był częścią struktur inkwizycji rzymskiej.
Region Romanii od 1254 objęty był działalnością inkwizytorów z zakonu franciszkanów, mianowanych przez władze tego zakonu. Nie mieli oni z góry ustalonej siedziby, ale z pewnością konwent franciszkański w Faenzy był jednym z ich głównych ośrodków. Jednak kiedy w latach 40. XVI wieku w Faenzy władze kościelne stwierdziły wzrost popularności idei reformacji, franciszkańscy inkwizytorzy okazali się niezdolni do adekwatnej reakcji. Z tego względu papież Paweł III, który w 1542 utworzył w Rzymie Kongregację Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, w 1547 zdecydował o wysłaniu do Faenzy dwóch dominikańskich komisarzy Gregorio Boldriniego (późniejszego biskupa Mantui 1567–1574) i Antonio Vaccani da Lenno (późniejszego inkwizytora Como 1548–1550 i 1558–1564). Dwa lata później kolejnym komisarzem Kongregacji został inny dominikanin Reginaldo Nerli (późniejszy inkwizytor Bolonii 1552–1554). Na początku lat 50. XVI wieku cała Romania została podporządkowana jurysdykcji dominikańskich inkwizytorów Bolonii, których reprezentowali tam komisarze rezydujący w Faenzy i Imoli. Ostatecznie w 1567 papież Pius V zdecydował o całkowitym odebraniu franciszkanom uprawnień inkwizytorskich i powierzeniu ich na stałe dominikanom. W tym samym roku w Faenzy został utworzony stały trybunał inkwizycji rzymskiej pod kierownictwem dominikanów, który obejmował swą jurysdykcją całą prowincję Romanię, oprócz diecezji Rimini i Pesaro. Pierwszym inkwizytorem został Angelo Gazini da Lugo. Trybunał w Faenzy zaliczany był w zakonie dominikańskim do trybunałów pierwszej (czyli najwyższej) klasy.
Nowy trybunał energicznie zabrał się za zwalczanie herezji w Faenzy. W latach 1567–1569 aresztowano około 150 osób, z czego 42 skazano na galery, 27 na więzienie, a 9 skazano na śmierć, z tym, że tylko dwie egzekucje wykonano w Faenzy, a pozostałe siedem w Rzymie.
W latach 1600–1607 na obszarze podległym inkwizytorowi Faenzy utworzono tzw. wikariaty rejonowe, czyli niewielkie okręgi na prowincji nadzorowane przez zastępców inkwizytora tytułowanych jako wikariusze rejonowi. W 1755 inkwizytor Faenzy Dionigi Bellingeri sporządził wykaz podległych mu wikariuszy i innych funkcjonariuszy, który zachował się do tej pory.
W wyniku inwazji rewolucyjnej Francji na Włochy w 1796 w wielu okręgach Państwa Kościelnego zaczęły wybuchać rewolty przeciwko rządom papieskim. Rewolta taka wybuchła także w Faenzy, a wyłonione w jej wyniku władze w lipcu 1797 zlikwidowały miejscowy trybunał inkwizycyjny wraz z konwentem dominikańskim.
Po zakończeniu epoki napoleońskiej i przywróceniu Państwa Kościelnego przez Kongres wiedeński w 1815 Faenza powróciła pod władzę papieską. W grudniu 1824 papież Leon XII zadecydował o wznowieniu działalności inkwizycji. Krok ten spotkał się z oporem mieszkańców. W 1838 Kongregacja Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, obawiając się rewolty, nakazała inkwizytorowi zniszczenie akt procesowych, aby nie wpadły w ręce rewolucjonistów.
W 1859 Faenza wraz z całą Romanią została zajęta i anektowana przez Królestwo Sardynii. Nowe władze w listopadzie 1859 ostatecznie zniosły inkwizycję.
Na czele trybunału stał inkwizytor z lombardzkiej prowincji zakonu dominikanów, który tytułowany był oficjalnie jako inkwizytor generalny Romanii i rezydował w konwencie S. Andrea w Faenzy. Podlegały mu diecezje Faenzy, Forlì, Ceseny, Rawenny, Imoli, Cervii, Bertinoro i Sarsiny. W stolicy każdej z tych diecezji inkwizytor zastępowany był przez wikariusza generalnego, nadto podlegało mu dwudziestu wikariuszy rejonowych, którym podlegały następujące wikariaty rejonowe: Brisighella, Castelbolognese, Solarolo, Fognano (utworzone w 1600), Tossignano, Riolo, Lugo, Russi, Bagnacavollo, Cotignola, Sant'Agata, Fusignano, Porto Cesenatico, Marradi i Modigliana (utworzone w 1601), Mordano, Bagnara, Casola, Meldola i Pozzolo (utworzone w 1607).
Główne archiwum trybunału w Faenzy zostało niemal całkowicie zniszczone, oprócz części dokumentów o charakterze administracyjnym. Do czasów współczesnych zachowało się jednak archiwum wikariatu generalnego w diecezji Imoli, dokumentujące 986 procesów z lat 1551–1771, oraz niewielka część archiwum wikariatu w diecezji Forlì, zawierająca osiem fascykułów z dokumentacją procesową (w tym jeden z 1566/67 i siedem z XVII wieku).