Trybunał inkwizycji w Como

W dzisiejszym świecie Trybunał inkwizycji w Como jest bardzo istotnym tematem i bardzo interesującym dla społeczeństwa. Wraz z postępem technologii i globalizacją Trybunał inkwizycji w Como stał się tematem dyskusji w różnych obszarach, od polityki po naukę. W tym artykule zbadamy różne aspekty Trybunał inkwizycji w Como i jego wpływu na dzisiejsze społeczeństwo. Przeanalizujemy jego implikacje, ewolucję w czasie i możliwe rozwiązania problemów, jakie stwarza. Trybunał inkwizycji w Como jest nie tylko kwestią interesu publicznego, ale ma także bezpośrednie konsekwencje dla życia ludzi. Dlatego ważne jest, aby zrozumieć jego znaczenie i wpływ na nasze codzienne życie.

Strona tytułowa podręcznika Lucerna Inquisitorum Haereticae Pravitatis autorstwa pierwszego inkwizytora Como Bernardo Rategno da Como (wydanie rzymskie z 1584)

Trybunał inkwizycji w Como – sąd inkwizycyjny w Como w Księstwie Mediolanu, działający w latach 1505–1782. Był kierowany przez dominikanów i od połowy XVI wieku należał do struktur inkwizycji rzymskiej.

Historia

Średniowiecze

Początki obecności inkwizycji w diecezji Como wiążą się z osobą św. Piotra z Werony, dominikańskiego inkwizytora Lombardii w latach 1251–1252. Będąc inkwizytorem, sprawował on jednocześnie urząd przeora konwentu dominikańskiego S. Giovanni Pedemonte w Como. Został zamordowany na zlecenie mediolańskich katarów podczas podróży z Como do Mediolanu. Papież Innocenty IV kanonizował go w 1253, a w późniejszym czasie został uznany za patrona inkwizytorów. Blisko ćwierć wieku później w Valtellinie w diecezji Como śledztwo przeciwko miejscowym katarom prowadził inny inkwizytor, Pagano da Lecco, który również został z tego powodu zamordowany 26 grudnia 1277, a w zakonie dominikańskim niemal od razu uznano go za błogosławionego męczennika.

Pomimo tak szczytnych tradycji miejscowych dominikanów, konwent S. Giovanni Pedemonte stał się siedzibą samodzielnego trybunału inkwizycyjnego dopiero w 1505. Kiedy na początku XIV wieku w utworzonej w 1252 dominikańskiej prowincji inkwizytorskiej Lombardii i Marchii Genueńskiej (do której należało Como) zaczęły formować się okręgi inkwizytorskie, diecezja Como stała się częścią wielkiego okręgu składającego się jeszcze z trzech innych diecezji (Vercelli, Novary i Ivrei). Inkwizytorzy wyznaczani dla tego okręgu rezydowali przeważnie w Vercelli. Nominacji dokonywał prowincjał dominikańskiej prowincji zakonnej Lombardii Górnej, podczas gdy konwent w Como w XV wieku został wyłączony spod władzy prowincjała i przypisany do zreformowanej, obserwanckiej Kongregacji Lombardzkiej.

Być może już pod koniec XIV wieku, a z pewnością w pierwszej połowie XV wieku diecezja Como stała się jednym z głównych ośrodków procesów o czary, które w drugiej połowie XV wieku i na początku XVI wieku przybrały tam masowy charakter. Procesy w Bormio w połowie lat 80. XV wieku, prowadzone przez wikariuszy inkwizytora Lorenzo Soleriego, stały się znane w Europie dzięki informacji, jaką zamieścił na ich temat niemiecki inkwizytor Heinrich Kramer w swym dziele Malleus Maleficarum.

Czasy nowożytne

Pius V (Michele Ghislieri) przed wyborem na papieża był inkwizytorem Como (1550–1551)

20 maja 1505 generał zakonu dominikanów Vincenzo Bandello dokonał podziału dotychczasowego okręgu inkwizytorskiego ze stolicą w Vercelli na trzy mniejsze (Vercelli z Ivreą, Novara, Como). Pierwszym inkwizytorem trybunału dla diecezji Como został dominikanin Bernardo Rategno da Como. Kontynuował on prześladowania osób podejrzanych o czary. Napisał także podręcznik dla inkwizytorów Lucerna Inquisitorum Haereticae Pravitatis oraz traktat teologiczny o czarownicach (Tractatus de Strigibus). Oba te dzieła zostały wydane drukiem w 1566 w Mediolanie, w 1584 w Rzymie i w 1596 w Wenecji.

Po rezygnacji Bernardo Rategno (1512) procesy o czary w diecezji Como osiągnęły apogeum. W ciągu dekady (do 1523) co najmniej trzysta osób zostało spalonych na stosie. Działalność inkwizytorów zaczęła wzbudzać protesty ludności i władz świeckich, jednak w 1523 inkwizytor Modesto Scrofa zyskał pełne poparcie papieża Adriana VI. Procesy odbywały się jednak głównie w alpejskich dolinach, które po 1512 przeszły pod władzę szwajcarskiej Unii Trzech Lig (przekształconej później w kanton Gryzonia). Pod wpływem doniesień o nadużyciach inkwizytora Modesto Scrofy władze szwajcarskie w listopadzie 1523 odebrały sądom kościelnym jurysdykcję nad sprawami o czary.

Wkrótce potem głównym problemem inkwizycji w Como stało się przenikanie idei reformacji ze Szwajcarii. Nowe idee cieszyły się pewną sympatią w kapitule katedralnej, która w 1549 oprotestowała działania inkwizytora Antonio Vaccani da Lenno i doprowadziła do jego wygnania. Mianowany w 1550 nowy inkwizytor Michele Ghislieri nie tylko nie zdołał załagodzić sytuacji, ale swą bezkompromisową postawą doprowadził do jej zaostrzenia.

Gorliwość Ghislieriego bardzo szybko zwróciła uwagę kardynałów zasiadających w utworzonej w 1542 Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji (Świętego Oficjum), organu mającego za zadanie nadzorowanie i koordynację działań inkwizycji w Italii. Jeszcze jako inkwizytor Como był on wysyłany w charakterze komisarza Kongregacji do Bergamo i Ferrary, aż w końcu 3 czerwca 1551 został mianowany komisarzem generalnym Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji. W 1557 został on kardynałem, a w 1566 papieżem Piusem V (1566–1572).

W drugiej połowie XVI wieku w diecezji Como nadal odbywały się procesy o czary, jednak zachowana dokumentacja wskazuje, że inkwizytorzy Como obrali łagodniejszy sposób podejścia do osób podejrzanych o czary, zgodnie zresztą z nowymi wytycznymi Kongregacji Świętego Oficjum. W XVII i XVIII wieku kilkakrotnie zdarzało się, że inkwizycja w Como interweniowała (z różnym rezultatem) na rzecz osób oskarżonych o czary w regionach diecezji Como należących do Szwajcarii.

W 1714 Księstwo Mediolanu przeszło pod władzę Habsburgów austriackich. Początkowo nie miało to większego wpływu na działalność inkwizycji. Zmieniło się to dopiero za panowania cesarzowej Marii Teresy (1740–1780). W 1771 zlikwidowała ona świeckie konfraternie wspomagające inkwizycję (tzw. crocesignati) i odebrała inkwizycji kontrolę publikacji. Cztery lata później, 9 marca 1775 wydała dekret, zgodnie z którym inkwizytorzy Księstwa Mediolanu i ich wikariusze, w przypadku śmierci lub rezygnacji, nie mogą być zastępowani nowymi nominatami, co w praktyce oznaczało, że trybunały inkwizycyjne mogą istnieć jedynie do końca życia aktualnie urzędujących inkwizytorów. W ten sposób, w chwili jej śmierci pięć lat później, jedynym trybunałem w księstwie pozostał trybunał Como. Jednak jej syn i następca Józef II Habsburg nie zamierzał czekać na śmierć inkwizytora Gaspare Benedetto Caldary (zm. 1793). 9 maja 1782 trybunał w Como został oficjalnie rozwiązany, a jego archiwum spalono.

Organizacja

Siedzibą trybunału był konwent S. Giovanni Pedemonte w Como, należący do prowincji lombardzkiej zakonu dominikanów. Inkwizytorem był zawsze dominikanin z tej prowincji zakonnej. Podlegało mu 29 wikariatów: Fino, Uggiate, Balerna, Riva San Vitale, Lugano, Agno, Bellinzona, Locarno, Cuvio, Nesso, Intelvi, Isola, Lenno, Bellagio, Mandello, Menaggio, Dongo, Gravedona, Olonio, Salmolaco, Chiavenna, Ardenno, Berbenno, Sondrio, Tresivio, Villa, Poschiavo, Mazzo, Bormio.

Lista inkwizytorów

Przypisy

  1. ↑ Pio, s. 44, 278; Fontana, s. 565.
  2. ↑ Tavuzzi, s. 21, 24.
  3. ↑ Del Col, s. 197-198; Tavuzzi, s. 149-150, 155-174, 255; Decker, s. 54-55; Giorgetta, s. 2-8.
  4. ↑ Tavuzzi, s. 22, 24, 193, 220-221, 256; por. Giorgetta, s. 7-8; Del Col, s. 209, 289; Decker, s. 75.
  5. ↑ Zob. Del Col, s. 199, 209-210; Tavuzzi, s. 193-195, 213-214, 256-258; Decker, s. 75-77; Giorgetta, s. 1-2.
  6. ↑ Del Col, s. 329.
  7. ↑ Del Col, s. 311, 316, 324.
  8. ↑ Decker, s. 100, s. 145-155, 195-196, 199-200.
  9. ↑ Del Col, s. 732-733; Decker, s. 76.

Bibliografia

  • Giovanni Giorgetta: I processi dell'Inquisizione in Valtellina e Valchiavenna nel XV secolo: dalla "buona societa" alla stregoneria. 1983. . (wł.).
  • Rainer Decker: Witchcraft & The Papacy. An account drawning on the formerly secret records of the Roman Inquisition. Charlottesville & Londyn: University of Virginia Press, 2010. ISBN 978-0-8139-2748-0.
  • Andrea Del Col: L’Inquisizione in Italia. Mediolan: Oscar Mondadori, 2010. ISBN 978-88-04-53433-4.
  • Vincenzo Maria Fontana: Sacrum theatrum dominicanum. Rzym: 1666.
  • Giovanni Michele Pio: Della Nobile et generosa progenie del P. S. Domenico in Italia libri due. Bolonia: 1615.
  • Michael Tavuzzi: Renaissance Inquisitors. Dominican Inquisitors and Inquisitorial Districts in Northern Italy, 1474–1527. Leiden – Boston: BRILL, 2007. ISBN 978-90-04-16094-1.
Inkwizycja rzymska
Instytucje i
urzędy centralne
Inkwizycja rzymska
w państwach włoskich
Trybunały lokalne
Inne
Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot