Turystyka w Rosji

W dzisiejszym świecie Turystyka w Rosji stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu szerokiego spektrum społeczeństwa. Zarówno na poziomie osobistym, jak i zawodowym, Turystyka w Rosji wywołał liczne debaty i dyskusje na temat jego implikacji i konsekwencji. Od swoich początków po dzień dzisiejszy Turystyka w Rosji wywarł znaczący wpływ na sposób, w jaki postrzegamy otaczający nas świat. Przez lata Turystyka w Rosji ewoluował i dostosowywał się do zmian i wyzwań otoczenia, demonstrując swoją zdolność do pozostania istotnym i aktualnym w świecie podlegającym ciągłej transformacji. W tym artykule szczegółowo zbadamy wiele aspektów i wymiarów Turystyka w Rosji, analizując jego wpływ w różnych obszarach życia oraz jego rolę w kształtowaniu teraźniejszości i przyszłości.

Sobór Wasyla Błogosławionego w Moskwie

Turystyka w Rosji jest dynamicznie rozwijającym się działem gospodarki Rosji, liczącym ponad 500 tysięcy zatrudnionych. Według danych Światowej Organizacji Turystyki Narodów Zjednoczonych (UN WTO) Rosja znajduje się w światowej czołówce międzynarodowej turystyki: w 2017 roku przyjęła 24 390 000 zagranicznych gości (9 miejsce w Europie). UNWTO podkreśla szybki powrót popytu na podróże turystyczne po Rosji (+27% w 2017 r.).

Działalność w dziedzinie turystyki jest w Rosji regulowana prawnie, w tym przez prawo federalne nr 132-FZ „O zasadach działalności turystycznej”.

Federację Rosyjską (FR) zamieszkuje ponad sto narodowości o bogatym dziedzictwie kulturowym i historycznym. Zdaniem UNWTO właśnie to stanowi o wysokim potencjale rozwoju turystyki w kraju. Na terenie państwa znajduje się 29 obiektów z Listy światowego dziedzictwa UNESCO.

26 uzdrowiskom, regionom uzdrowiskowym i miejscowościom sanatoryjno-rekreacyjnym FR przyznano znaczenie federalne (wszechrosyjskie). W państwowym rejestrze obiektów dziedzictwa kulturowego(inne języki) znajduje się ponad 140 tysięcy metryk zabytków, w tym 148 obiektów szczególnie cennych.

W Rosji sfera usług i infrastruktura turystyczna rozwijają się aktywnie zgodnie z federalnym programem celowym „Rozwój turystyki wewnętrznej i przyjazdowej w Federacji Rosyjskiej (lata 2011–2018)”. W malowniczych i popularnych wśród turystów regionach Rosji utworzono i tworzy się turystyczne specjalne strefy ekonomiczne(inne języki), które zapewniają sprzyjające warunki organizacji biznesu. Obecnie w budowie znajduje się 45 klastrów turystyczno-rekreacyjnych i klastrów dla turystów zmotoryzowanych w 35 podmiotach FR. Zgodnie z programem rozwoju każdy okręg federalny FR posiada swoje charakterystyczne rodzaje turystyki. Dla przykładu, w uralskim okręgu federalnym aktywnie rozwija się turystyka przemysłowa.

Zgodnie z dorocznym raportem Światowego Forum Ekonomicznego (ang. The Travel & Tourism Competitiveness Report) w 2017 roku wskaźnik konkurencyjności Rosji w dziedzinie podróży i turystyki osiągnął 4,2 pkt z 7 możliwych lub 43 miejsce wśród 136 gospodarek (45 miejsce w 2015 roku). Pod względem infrastruktury dla turystyki (ang. Tourist service infrastructure) Rosja zajmuje 55 miejsce (4,5 pkt z 7). W łącznej klasyfikacji „Globalnego Raportu Konkurencyjności 2017–2018” Rosja zajęła 38 miejsce (53 miejsce w 2015 roku).

Historia

Na mapie przedstawione są szlaki przestrzeni kulturowej paleolitu na półkuli wschodniej

Wędrowanie znane jest ludzkości od czasów prehistorycznych. W epoce kamienia łupanego ludzie przez cały rok wędrowali po lądzie, ale też szlakami wodnymi i po lodzie – o tym świadczy wspólna przestrzeń kulturowa paleolitu. Najdłuższe na wschodniej półkuli planety szlaki lądowe miały niezrównane znaczenie dla łączności nie tylko między różnymi krańcami jednego kontynentu, ale i dla komunikacji międzykontynentalnej. Przebieg tych szlaków zależał od warunków geologicznych, geograficznych, zoologicznych i botanicznych Ziemi.

W przeszłości dokumentami chroniącymi podróżnych były glejty, pokwitowania opłat portowych, opłat celnych i inne pisemne zezwolenia. W średniowieczu już za Karolingów glejt łac. littera tractoriae stał się uznanym dokumentem, świadczącym o uczciwości pielgrzyma. W epoce wielkich odkryć geograficznych XV–XVII w. tacy zagraniczni podróżnicy jak Siegmund von Herberstein, Adam Olearius(inne języki), Augustin Meyerberg(inne języki) sporządzali szczegółowe opisy i podawali materiały statystyczne o państwie moskiewskim.

Dla następnych wieków badacze historii turystyki w Rosji wyróżniają sześć głównych okresów jej rozwoju:

  • Poznawczy (XVIII w. do początków lat 90. XIX w.);
  • Gospodarczy (związany z rozwojem kapitalizmu w Rosji w drugiej połowie XIX w.);
  • Scentralizowany organizacyjnie (od lat 1920. do 1960.) albo turystyka radziecka (na świecie początek epoki turystyki masowej);
  • Administracyjno-normatywny (lata 1962–1991);
  • Przejściowy (lata 90. XX wieku);
  • Współczesny, gospodarczy.

Obecny stan turystyki

Uralska cywilizacja górniczo-przemysłowa (XVIII–XIX ww.) jako obiekt turystyki nakierowanej na obiekty przemysłowe i techniczne

Dla zapewnienia turystom pożytecznej informacji w wielu miejscowościach stworzono ośrodki informacji turystycznej (IT), praktycznie we wszystkich podmiotach FR. IT informuje gości i mieszkańców o muzealnych, hotelowych, wycieczkowych i innych kompleksowych usługach; prowadzi badania i ankiety; rozprowadza materiały drukowane; akredytuje pilotów i przewodników – tłumaczy; współdziała z zagranicznymi firmami turystycznymi; świadczy usługi w szerokim zakresie tematycznym na zasadach odpłatnych i nieodpłatnych.

W Rosji wprowadza się nowe usługi dla turystów zagranicznych, na przykład ułatwienia wizowe (wprowadzenie wiz elektronicznych(inne języki) od 1 sierpnia 2017 roku), a także podnosi bezpieczeństwa podróżowania (policja turystyczna).

Władze państwowe wspomagają rozwój branży przez ponad 40 federalnych celowych i innych programów państwowych, wśród nich:

  • „Kultura Rosji (lata 2012–2018)”;
  • „Rozwój kultury i turystyki” na lata 2013–2020;
  • „Rozwój turystyki wewnętrznej i przyjazdowej (lata 2011–2018)”;
  • „Kultura Rosyjskiej Północy (lata 2013–2020)”;
  • „Południowa Rosja” (perspektywiczny turystyczny kierunek federalnego programu celowego na lata 2014–2020).

Programy te są realizowane w ramach „Strategii rozwoju turystyki w Federacji Rosyjskiej na okres do 2020 roku”.

Liczba przyjazdów turystycznych (ilość przyjazdów obcokrajowców w celach turystycznych na teren FR):

Miejsce Państwo 2014 %
Zmiana
względem
2013
2015 %
Zmiana
względem
2014
2016 %
Zmiana
względem
2015
2017 (~) %
Zmiana
względem
2016
1  Ukraina 8 435 654 8 911 705 8 569 264 –4 8 723 000 1,79
2  Kazachstan 3 733 319 4 711 082 3 564 152 –24 3 485 000 –2,22
3  Finlandia 1 380 179 1 415 853 1 319 030 –7 1 017 000 –22,90
4  Chiny 873 792 1 121 536 1 288 720 15 1 478 000 14,69
5  Polska 1 772 336 1 725 157 1 017 462 –41 714 000 –29,83
6  Azerbejdżan 818 467 856 349 898 426 5 876 000 –2,50
7  Uzbekistan 874 437 797 484 596 520 –25 425 000 –28,75
8  Niemcy 583 824 553 493 566 434 2 580 000 2,39
9  Armenia 601 409 552 142 596 041 8 584 000 –2,02
10  Mongolia 157 663 378 196 522 026 38 396 000 –24,14
11  Estonia 330 814 357 377 414 147 16 415 000 0,21
12  Abchazja 357 271 416 673 410 566 –1 432 000 5,22
13  Tadżykistan 481 733 458 021 410 013 –10 360 000 –12,20
14  Mołdawia 618 453 491 196 409 194 –17 519 000 26,89
15  Kirgistan 339 254 373 616 397 842 7 421 000 5,82
16  Łotwa 295 081 278 265 288 682 4 261 000 –9,59
17  Litwa 425 132 ~237 000 249,095 226 000 –9,27
18  Stany Zjednoczone 245 184 233 379 238 633 2 282 000 17,99
19  Włochy 206 807 191 071 192 140 1 189 000 –1,63
20  Izrael 149 575 162 046 178 633 10 182 000 1,88
21  Wielka Brytania 214 909 179 674 177 080 –1 178 000 0,56
22  Francja 198 644 171 436 176 855 3 185 000 4,61
23  Korea Południowa 114 320 136 039 161 267 19 254 000 57,76
24  Białoruś 318 958 ~249 000 133 740 152 000 13,65
25  Osetia Południowa 49 170 117 707 111 370 –5 134 000 20,32
26  Hiszpania 90 851 103 756 108 900 5 110 000 1,01
27  Japonia 97 779 86 173 84 631 –5 102 000 20,52
28  Indie 48 920 50 853 70 375 38 71 000 20,34
29  Iran 25 810 41 431 67 166 62 80 000 14,29
30  Gruzja 42 960 47 216 65 336 38 79 000 20,91
31  Holandia 69 888 54 808 57 408 5 60 000 4,52
32  Serbia 66 550 58 070 50 498 –13 55 000 8,92
33  Austria 59 557 50 587 49 026 –3 52 000 6,07
34  Szwajcaria 44 997 41 998 48 485 15 49 000 1,06
35  Norwegia 54 573 48 248 45 135 –6 51 000 12,99
36  Turcja 262 549 238 541 42 658 –82 80 000 87,54
37  Australia 44 182 38 044 41 882 10 47 000 12,22
38  Kanada 50 944 41 569 40 410 –3 51 000 26,21
39 bezpaństwowiec 243 419
świat
(wszyscy obcokrajowcy)
25 437 893 26 851 658 24 551 444 –9 24 391 000 –0,74

Cele turystyki w Rosji

Turystyka kulturowo-poznawcza

Do regionów ważnych dla rozwoju turystyki kulturowej zaliczają się: miasta Moskwa i Sankt Petersburg, obwód leningradzki, Jarosław, obwód włodzimierski, a także szlaki Złotego Pierścienia Rosji oraz Srebrnego Pierścienia Rosji(inne języki), szlaki wodne „Wielka Wołga” (wszystkie regiony położone wzdłuż Wołgi) i „Moskiewskie Dookoła Świata(inne języki)” („Rzeczny Złoty Pierścień” na trasie Moskwa – Niżny Nowogród – Moskwa). Perspektywicznym regionem jest:

Duże potencjalne możliwości rozwoju turystyki kulturowo-poznawczej istnieją w niektórych regionach południowego, nadwołżańskiego, syberyjskiego i dalekowschodniego okręgów federalnych. Według danych urzędu statystycznego Rosji Rosstat w końcu 2016 roku w Rosji działały 2742 muzea, które odwiedziło 123,5 mln osób; łączna ilość obiektów dziedzictwa kulturowego wynosiła 98,2 tys. (w tym 5,8 tys. zespołów i 2,3 tys. obiektów zabytkowych); stanowisk archeologicznych 69,8 tys.

Warto podkreślić wysoką frekwencję w miejscach związanych z życiem i twórczością Aleksandra Puszkina (Puszkinskije Gory, Bołdino(inne języki)Muzeum A. Puszkina „Bołdino”(inne języki), Wyra(inne języki) – miejscowość w rejonie gatczyńskim w pobliżu Sankt Petersburga); Lwa Tołstoja (Jasna Polana) i innych. Wśród popularnych szlaków znajdują się wycieczki do ojczyzny Dziadka Mroza (Wielki Ustiug, obwód wołogodzki), rejsy Wołgą (zapoznanie się z pejzażami i dziedzictwem kulturowym miast Niżnego Nowogrodu, Kazania, Samary, Saratówa, Wołgogradu, Astrachania i in.). Na Uralu i Syberii otwarto szlaki historyczno-kulturowe traktu syberyjskiego.

Pomniki przyrody

 Osobne artykuły: Geografia RosjiParki narodowe w Rosji.

Obecnie rosyjski system szczególnie chronionych obszarów natury o znaczeniu wszechrosyjskim obejmuje ponad 240 szczególnie chronionych obiektów. W 2017 roku parki narodowe odwiedziło około 9 mln rosyjskich i zagranicznych turystów, a 2 mln osób – rezerwaty. Jest to o 50% więcej w porównaniu z rokiem 2011. Obecnie do najpopularniejszych parków zaliczają się Soczijski Park Narodowy, Park Narodowy „Łosinyj ostrow”, Mierzeja Kurońska, Nadbajkalski Park Narodowy, Park Narodowy „Rosyjska Arktyka”, Kaukaski Rezerwat Biosfery i Rezerwat Bajkalsko-Leńsk(inne języki).

W 2017 roku rozpoczęto realizację państwowego projektu „Dzika przyroda Rosji: zachować i zobaczyć” w celu rozwoju ekoturystyki, zachowania lub przywrócenia populacji rzadkich zwierząt w 22 szczególnie chronionych obszarach natury. Tryb zwiedzania tych obszarów przez turystów reguluje prawo federalne „O szczególnie chronionych terenach przyrodniczych”.

Zabytki kulturowe

 Osobny artykuł: Miasta w Rosji.

Ponad pięciuset miastom Rosji nadano status „miasta historycznego”, w tym około trzysta to małe i średnie miasta prowincjonalne z setkami starych dworów XVI–XIX ww. Taka rozmaitość wyraża wielkie zróżnicowanie przyrodniczych, historycznych i gospodarczych uwarunkowań rozwoju regionów i w szczególności miast Rosji.

Dla przykładu – Jarosław, Twer, Kaługa, Kostroma, Riazań, Tuła, Włodzimierz, Wołogda, Smoleńsk i inne miasta można zaliczyć do kategorii starych gubernialnych stolic z regularnym rozplanowaniem, budynkami rządowymi(inne języki), rynkiem, halami targowymi, katedrami, domami szlachty i kupców, z monasterami położonymi zazwyczaj na peryferiach.

Miasta Briańsk, Iwanowo, Lipieck, Biełgorod, Kurhan, Wołgograd, Rostów nad Donem i inne zaliczają się do grupy miast, które nabrały znaczenia już w czasach radzieckich dzięki rozwojowi przemysłu.

W szeregu obwodów i republik powstały „wice-stolice” – ośrodki wielofunkcyjne, na przykład Orsk (obwód orenburski), Jelec (obwód lipiecki), Wielkie Łuki (obwód pskowski), Stary Oskoł (obwód biełgorodzki), Arzamas (obwód niżnonowogrodzki), Brack (obwód irkucki), Komsomolsk nad Amurem (Kraj Chabarowski), Nabierieżnyje Czełny (Republika Tatarstanu) i inne.

Oryginalne są też stare uralskie miasta-fabryki, w których zawsze znajduje się stara fabryka przy zaporze na fabrycznym stawie, domy zarządcy i zarządu fabryki. Takie zjawisko swoistej regionalnej kultury obejmującej ponad 250 miast-fabryk przemysłu solnego, metalurgicznego i innych gałęzi produkcji, powstałe w XVIII wieku, otrzymało w literaturze naukowej określenie „uralskiej cywilizacji górniczo-przemysłowej” (ros. уральская горнозаводская цивилизация).

Stolice republik narodowych Władykaukaz (Republika Osetii Północnej – Alania), Grozny (Republika Czeczeńska), Kazań (Republika Tatarstanu), Pietrozawodsk (Republika Karelii), Ufa (Republika Baszkortostanu) były stolicami guberni lub obwodów. Elista (Republika Kałmucji) i Birobidżan (Daleki Wschód) to nowe miasta. Inne miasta wyrosły z miasteczek ujezdnych (powiatowych).

Małe miasta Rosji (ośrodki regionalnej kultury i ekonomiki) otrzymują bezpośrednią pomoc państwa.

Turystyka wodna pasażerska i jachtowa

W latach 2015–2016 najbardziej popularnym rodzajem turystyki w Rosji stała się żegluga pasażerska (od maja do października). Obecnie turyści przybywający przez wielkie porty morskie Sankt Petersburg, Władywostok i inne mogą przebywać bez wizy na terytorium Rosji do 72 godzin. W 2016 roku w Rosji na liniach żeglugi pasażerskiej pływało 90 jednostek. Spośród nich 30 jednostek przyjmuje turystów zagranicznych na linii Moskwa – Sankt Petersburg, 60 pływa na trasach o czasie trwania od 3 do 20 dni. Do trójki największych firm żeglugowych należą Vodohod(inne języki), Mosturflot(inne języki) i Infoflot(inne języki).

Przywrócono regularną linię żeglugową w regionie czarnomorskim: otwarto pierwszą morską linię pasażerską z Soczi do miast położonych nad Morzem Czarnym na statku liniowymKniaź Włodzimierz(inne języki).

W całej Rosji corocznie przeprowadzane są regaty dla jednostek różnych klas. W obwodzie moskiewskim skupia się 80% jachtingu.

Turystyka pielgrzymkowa

 Osobny artykuł: Religie w Rosji.

W Rosji aktywnie rozwija się turystyka religijna lub pielgrzymkowa. Turystyka pielgrzymkowa jest rozwinięta w centralnym okręgu federalnym, północnokaukaskim i nadwołżańskim okręgach federalnych, obwodzie irkuckim i Przybajkalu. Zrzeszenie specjalistów ds. tras kulturowych realizuje projekt „Święte miejsca Rosji” dotyczący pomników historii religijnej i obiektów dziedzictwa duchowego kraju wzdłuż szlaków kulturowych „Sanktuaria niepodzielonego chrześcijaństwa”.

Turystyka rekreacyjna (plażowa)

Turystyka rekreacyjna jest w Rosji jednym z najpopularniejszych rodzajów wypoczynku. Dotyczy to wybrzeży mórz Czarnego, Azowskiego, Bałtyckiego oraz plaż Morza Japońskiego. Najbardziej perspektywicznymi z punktu widzenia rozwoju tego rodzaju turystyki regionami są Kraj Krasnodarski, Republika Krymu, obwód rostowski, obwód królewiecki, Kraj Nadmorski i Kraj Chabarowski oraz Republika Dagestanu. Z ponad dwóch tysięcy km ciepłych wybrzeży morskich w Rosji w ich 1/3 znajduje się infrastruktura dla wypoczynku plażowego.

Międzynarodowy znak „Błękitnej Flagi”, świadczący o tym, że ogólnodostępna plaża odpowiada normom jakości i czystości ekologicznej (czystość wody morskiej itp.) otrzymały: odcinek plaży osiedla Jantarnyj (obwód królewiecki), plaża „Masandrowski” (Massandra, Jałta), a od 2018 roku sześć plaż w Soczi: „Primorskij-1” w dzielnicy centralnej, plaża im. Maurice’a Thoreza (ang. Pullman Sochi Centre, Mercure и Brevis), „Czajka” w dzielnicy łazarewskiej, „Imeretynka-1” ośrodka narciarstwa alpejskiego Roza Chutor, „Barchatnyje sezony” na Nizinie Imeretyńskiej (Adler(inne języki)) oraz ang. Radisson Blu Paradise Resort and Spa.

Turystyka sportowa (aktywna)

Park narodowy ros. «Приэльбрусье», Wielki Kaukaz, Kabardo-Bałkaria

Sportowa turystyka jako dziedzina sportu i jako amatorska dziedzina kultury fizycznej i sportu otrzymała w Rosji opracowaną podstawę naukowo-metodologiczną. Wysoki potencjał rozwoju różnorodnych rodzajów aktywnej turystyki mają narciarstwo alpejskie, turystyka piesza, wodna, górska, żeglarstwo, turystyka konna, rowerowa, ekstremalna i inne.

 Zobacz też: Turystyka kwalifikowana.

Sfera usług (kultura, wypoczynek i turystyka)

Do sfery usług należą:

  • organizacje turystyczne (4376 firm wpisanych do wszechrosyjskiego rejestru operatorów turystycznych);
  • działalność hotelarska (88 miejsce w świecie);
  • działalność restauracyjna (na koniec 2016 roku liczyła 80 tys. placówek żywienia zbiorowego);
  • system transportowy (drugie miejsce w świecie pod względem długości kolei żelaznych i żeglownych dróg rzecznych, rozwinięta sieć dróg samochodowych i tras lotniczych).

Wydarzenia

Międzynarodowe wystawy turystyczne:

  • MITT (ros. Московская международная туристическая выставка), Moskwa
  • ITM (ros. Интурмаркет), Moskwa
  • INWETEX – CIS Travel Market (ros. Международная туристская выставка на Северо-Западе России), Sankt Petersburg

Zobacz też

Przypisy

  1. Власова Т. И. 2009 ↓, s. 264.
  2. Rosturyzm 2017 ↓, s. 19.
  3. UN WTO Tourism Highlights 2018 ↓, s. 15.
  4. Russian Federation.. Country-specific: Basic indicators (Compendium) 2013–2017 . UN WTO, 2018-09-18. . (ang.).
  5. Southern and Mediterranean Europe, North Africa and the Middle East drive tourism growth through October 2017. UNWTO World Tourism Barometer . UN WTO, 2017-12-14. . . (ang.).
  6. Федеральный закон от 24.11.1996 г. № 132-ФЗ «Об основах туристской деятельности в Российской Федерации». Правительство Российской Федерации, 1996-11-24. . (ros.).
  7. Кряжимская  Н. Б. : Планета Земля. Умеренный пояс. Москва: Вече, 2017, s. 307. ISBN 5-7838-1004-5. (ros.).
  8. О федеральной целевой программе «Развитие курортов федерального значения». Постановление Правительства Российской Федерации от 02.02.1996 г. № 101 в редакции Постановления Правительства Российской Федерации от 30.12.2000 г. N 1034. Правительство Российской Федерации, 2000-12-30. . (ros.).
  9. Сведения из Единого государственного реестра объектов культурного наследия (памятников истории и культуры) народов Российской Федерации. Особо ценные объекты. Министерство культуры Российской Федерации. . (ros.).
  10. a b c d e f Постановление Правительства Российской Федерации от 02.08.2011 г. № 644 «О федеральной целевой программе „Развитие внутреннего и въездного туризма в Российской Федерации (2011-2018 годы)”». Правительство Российской Федерации, 2011-08-02. . (ros.).
  11. Rosturyzm 2017 ↓, s. 21.
  12. a b Постановление Правительства Российской Федерации от 31.01.2017 г. № 118 «О внесении изменений в федеральную целевую программу „Развитие внутреннего и въездного туризма в Российской Федерации (2011 – 2018 годы)”». Правительство Российской Федерации, 2017-01-31. . (ros.).
  13. a b c d e f g Распоряжение Правительства Российской Федерации от 31.05.2014 г. № 941-р «Об утверждении Стратегии развития туризма в Российской Федерации на период до 2020 года». Правительство Российской Федерации, 2014-05-31. . (ros.).
  14. The Travel & Tourism Competitiveness Report 2017. Russian Federation (Country profiles) with Index Component. Światowe Forum Ekonomiczne, 2017. . (ang.).
  15. The Global Competitiveness Report 2017–2018. The Global Competitiveness Index 2017–2018 for 137 economies. Światowe Forum Ekonomiczne, 2017. . (ang.).
  16. a b Баньковский Л. В.: Собрание сочинений. T. 9: Статьи. Очерки. Документы. 1995–1997. Березники: Российская государственная библиотека, 2013, s. 1581–1582. . (ros.).
  17. a b Берёзовая Л. Г. 2014 ↓, s. 166.
  18. Власова Т. И. 2009 ↓, s. 8–9.
  19. Historia i ekologia 2008 ↓, s. 208–209.
  20. Органы исполнительной власти в сфере туризма субъектов РФ. Ростуризм, 2014-05-31. . . (ros.).
  21. Власова Т. И. 2009 ↓, s. 317.
  22. Электронные визы после ДФО распространятся на другие регионы. Ростуризм, 2017-09-21. . . (ros.).
  23. Подписан закон о расширении действия электронных виз на Дальнем Востоке. Президент РФ, 2018-07-19. . (ros.).
  24. Глава Ростуризма ожидает распространения электронных виз по всей стране. ТАСС, 2018-05-25. . . (ros.).
  25. Туристическая полиция появится в городах проведения матчей ЧМ-2018. Интерфакс, 2018-04-02. . (ros.).
  26. Туристическая полиция. 1-й оперативный полк полиции. Министерство внутренних дел Российской Федерации. . (ros.).
  27. Власова Т. И. 2009 ↓, s. 243.
  28. Власова Т. И. 2009 ↓, s. 266.
  29. Федеральная целевая программа «Культура России (2012–2018 годы)». Министерство культуры Российской Федерации, 2012-03-03. . . (ros.).
  30. Государственная программа Российской Федерации «Развитие культуры и туризма» на 2013–2020 годы. Ростуризм. . (ros.).
  31. Государственная программа «Культура Русского Севера (2013–2020 годы)». Правительство Архангельской области, 2017-12-05. . . (ros.).
  32. Постановление Правительства Российской Федерации от 26.12.2013 г. № 1297 «О федеральной целевой программе „Юг России (2014-2020 годы)». Правительство Российской Федерации, 2013-12-26. . (ros.).
  33. Выборочная статистическая информация, рассчитанная в соответствии с Официальной статистической методологией оценки числа въездных и выездных туристских поездок. Количество поездок граждан иностранных государств с целью туризма на территорию РФ за 2017 год. Ростуризм, 2016. . (ros.).
  34. Число въездных туристских поездок. Федеральная служба государственной статистики (Росстат), 2018-06-08. . (ros.).
  35. Российский статистический ежегодник. Федеральная служба государственной статистики (Росстат), 2003-2017. . (ros.).
  36. Власова Т. И. 2009 ↓, s. 323.
  37. Власова Т. И. 2009 ↓, s. 324.
  38. Количество экотуристов в России с 2011 года выросло на 50%. Федеральное агентство по туризму (Ростуризм), 2018-02-21. . (ros.).
  39. Утверждён паспорт приоритетного проекта «Дикая природа России: сохранить и увидеть». Паспорт приоритетного проекта «Дикая природа России – сохранить и увидеть» в редакции протокола от 11 апреля 2017 года № 4. Правительство Российской Федерации, 2017-04-22. . (ros.).
  40. Федеральный закон от 14.03.1995 г. № 33-ФЗ «Об особо охраняемых природных территориях». Правительство Российской Федерации, 1995-03-14. . (ros.).
  41. Власова Т. И. 2009 ↓, s. 322.
  42. a b c d e f Лаппо Г. М. (gł. red.) 1994 ↓.
  43. Historia i ekologia 2008 ↓, s. 36.
  44. Поручение Правительству Российской Федерации № Пр-327 (Перечень поручений Президента РФ по итогам встречи с участниками Форума малых городов и исторических поселений). Президент РФ, 2018-02-23. . Cytat: Начиная с 2018 года и в период 2019 – 2021 гг. выделение из федерального бюджета дополнительных бюджетных ассигнований в размере не менее 5 млрд рублей ежегодно на поддержку лучших проектов в сфере создания комфортной городской среды в малых городах и исторических поселениях (ros.).
  45. Постановление Правительства Российской Федерации от 07.03.2018 г. № 237 «Об утверждении Правил предоставления средств государственной поддержки из федерального бюджета бюджетам субъектов Российской Федерации для поощрения муниципальных образований – победителей Всероссийского конкурса лучших проектов создания комфортной городской среды». Правительство Российской Федерации, 2018-03-07. . (ros.).
  46. Постановление Правительства Российской Федерации от 07.05.2009 г. № 397 «О порядке пребывания на территории Российской Федерации иностранных граждан и лиц без гражданства, прибывающих в Российскую Федерацию в туристических целях на паромах, имеющих разрешения на пассажирские перевозки». Правительство Российской Федерации, 2009-05-07. . (ros.).
  47. Развитие круизного туризма в зоне особого внимания. Вопросы реализации туристического потенциала внутренних водных путей России рассмотрены на заседании Госсовета. Федеральное агентство по туризму (Ростуризм), 2016-08-16. . (ros.).
  48. Григорий Владимирович Дунь, Тенденции на рынке речных круизов в России, „Синергия Наук”, 14, Москва, sierpień 2017, s. 186–194, ISSN 2500-0950, 54063 (ros.).
  49. На международном туристическом форуме «Отдых» состоялась презентация новой круизной линии Сочи – Новороссийск – Ялта – Севастополь. Федеральное агентство по туризму (Ростуризм), 2017-09-21. . . Cytat: В первый круизный рейс теплоход «Князь Владимир» отправился 11 июня 2017 года почти с 250 пассажирами (ros.).
  50. За первую навигацию лайнер „Князь Владимир” перевез более 5 тыс пассажиров. Федеральное агентство по туризму (Ростуризм), 2017-10-16. . . Cytat: Оператором проекта выступило ООО «Черноморские круизы», учрежденное ФГУП «Росморпорт» (ros.).
  51. На парусной регате в Калининграде отобрали участников Первенства России в классе «Оптимист». Первенство Калининградской области по парусному спорту среди детских и юношеских классов. Афиша.Клопс.Ru, 2017-07-22. . (ros.).
  52. Blue Flag beaches. Fundację na rzecz Edukacji Ekologicznej(inne języki), Jury 2018. . . (ang.).
  53. Первый в России пляж с «Голубым флагом» открылся в Калининградской области. Федеральное агентство по туризму (Ростуризм), 2016-06-21. . (ros.).
  54. 6 сочинских пляжей получили «Голубой флаг». Московский комсомолец. Сочи, 2018-05-21. . (ros.).
  55. Власова Т. И. 2009 ↓, s. 336–337.
  56. Единый Федеральный реестр туроператоров. Федеральное агентство по туризму (Ростуризм), 2016-06-21. . (ros.).
  57. The Travel & Tourism Competitiveness Report 2017. Hotel rooms (Ranking). Number of hotel rooms per 100 population. Światowe Forum Ekonomiczne, 2017. . (ang.).
  58. Розничная торговля, услуги населению, туризм. Основные показатели деятельности. Федеральная служба государственной статистики (Росстат), 2017-07-25. . . (ros.).
  59. Максаковский В. П.(inne języki): Географическая картина мира. Пособие для вузов. В 2 кн. Кн. I: Общая характеристика мира. Москва: Издательство «Дрофа»(inne języki), 2004, s. 319. ISBN 5-7107-8776-0. (ros.).
  60. География: Научно-популярная энциклопедия. Горкин А. П. (red.). Wyd. Современная иллюстрированная энциклопедия. Москва: РОСМЭН, 2007, s. 431. ISBN 5-7107-8776-0. (ros.).
  61. Берёзовая Л. Г. 2014 ↓, s. 442.

Bibliografia

Linki zewnętrzne