Zadole (Katowice)
W dzisiejszym świecie Zadole (Katowice) to kwestia, która zyskała na znaczeniu w społeczeństwie. Wraz z postępem technologii i globalizacją Zadole (Katowice) stał się przedmiotem zainteresowania wielu osób, wywołując debatę i refleksję w różnych obszarach. Niezależnie od tego, czy chodzi o środowisko akademickie, pracę czy życie codzienne, Zadole (Katowice) na różne sposoby wpływa na ludzi na całym świecie. W tym artykule będziemy dalej badać wpływ Zadole (Katowice) i jego wpływ na różne aspekty współczesnego życia.
| Część Katowic | |
 Fragment Zadola w rejonie ulicy Zadole | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Dzielnica | |
| Data założenia |
XIX wiek |
| W granicach Katowic |
1 kwietnia 1951 |
| SIMC |
0937847 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Tablice rejestracyjne |
SK |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°13′03″N 18°58′17″E/50,217606 18,971389
| |
Zadole – część Katowic, położona w zachodnim obszarze miasta, na terenie dwóch dzielnic: Ligoty-Panewnik i Piotrowic-Ochojca, w rejonie ulicy Armii Krajowej i ulicy Zadole.
Początki Zadola sięgają XIX wieku jako przysiółka Piotrowic, a w 1951 roku został włączony Katowic. Część ta składa się głównie z zabudowy powstałej w czasach Polski Ludowej, w tym wielokondygnacyjnych bloków mieszkalnych przy ulicy Gdańskiej i ulicy Zadole, osiedla Młodych oraz osiedla Akademickiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Położony w miejscowości park Zadole był stałym miejscem zjazdów śpiewaczych oraz koncertów chórów i orkiestr, a współcześnie jest miejscem organizacji różnego typu wydarzeń. Znajduje się tam też ośrodek sportowo-rekreacyjny.
Historia
Zadole powstało w XIX wieku nad Ślepiotką jako przysiółek Piotrowic, a w jego rejonie na Ślepiotce już od połowy XVIII wieku czynny był młyn wodny, działający do lat 20. XX wieku. Pierwsze nieliczne gospodarstwa chłopskie zlokalizowane były na terenach leśnych, wzdłuż linii kolejowej łączącej Ligotę z Piotrowicami. Zabudowa Zadola rozwijała się powoli, zwłaszcza od II połowy XIX wieku wraz z rozwojem przemysłu. Na początku XX wieku powstała główna część miejscowości.
W 1900 roku z lasów fideikomisu pszczyńskiego został wyodrębniony teren w rejonie późniejszego parku Zadole. W historii miejsce to odegrało szczególne miejsce w górnośląskim ruchu śpiewaczy. W 1909 roku został wybrany na miejsce pierwszego spotkania śląskich zespołów śpiewaczy, które odbyło się 19 kwietnia bądź 19 września 1909 roku. Wystąpiło w nim osiem polskich chórów z Górnego Śląska. Dnia 8 października 1911 roku odbył się tutaj I Zjazd Chórów Związku Śląskich Kół Śpiewaczych, a od tego czasu do ostatnich lat XX wieku Zadole było stałym miejscem zjazdów śpiewaczych oraz koncertów chórów i orkiestr.
W 1912 roku w Zadolu rozpoczął działalność ośrodek katowickiego i górnośląskiego sokolstwa. Przed wybuchem I wojny światowej odbyły się tutaj trzy okręgowe zloty Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
W dniu 10 listopada 1918 r. ks. Paweł Pośpiech, reprezentujący Narodową Demokrację, po raz pierwszy od wybuchu I wojny światowej zorganizował na Zadolu legalną polską manifestację.
Tereny Zadola wraz z całą gminą Piotrowice zostały 1 kwietnia 1951 roku włączone do Katowic i od tego czasu nastąpiła dalsza rozbudowa zabudowy tej części miasta. W latach 60. pomiędzy ulicami Wczasową i Armii Krajowej a linią kolejową powstało osiedle domów jednorodzinnych – osiedle Młodych, a także osiedle Akademickie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach składające się z trzech domów studenckich. W latach 70. XX wieku wybudowano przy ulicy Bieszczadzkiej osiedle domów jednorodzinnych, a 1976 roku przy ulicach Zadole i Gdańskiej rozpoczęto budowę osiedle jedenastokondygnacyjnych bloków mieszkalnych dla 4 tysięcy osób zaprojektowane przez Henryka Trzcionkowskiego z katowickiego „Miastoprojektu”.
W dniu 19 sierpnia 1984 roku erygowano rzymskokatolicką parafię Matki Bożej Różańcowej. Rok później roku przy ulicy Zadole zaczęto budowę kościoła parafialnego. Został on poświęcony 25 marca 1992 roku przez arcybiskupa katowickiego Damiana Zimonia.
W Zadolu mieszkało kilka znanych osób, w tym m.in. Adam Otręba, Krzysztof Głuch i Jerzy Chromik, a przy ulicy Gdańskiej 16 Jerzy Kukuczka – jeden z najwybitniejszych polskich himalaistów.
Charakterystyka
Zadole położone jest w zachodniej części Katowic, w granicach dwóch dzielnic rozdzielonych przez Ślepiotkę: Ligoty-Panewnik (północna część miejscowości) i Piotrowic-Ochojca (południowa część), w rejonie ulic: Zadole, Śląskiej, Studenckiej, Traktorzystów, A. Asnyka, Armii Krajowej i Polarnej. Tereny tej części Katowic geograficznie położone są na Płaskowyżu Katowickim zbudowanym głównie ze skał karbońskich, w dorzeczu Odry.
Zadole składa się z zabudowy powstałej głównie po 1945 roku. Najstarsze obiekty powstały w latach 30. i 40. XX wieku – koncentrują się one w rejonie ulic: Zadole Gajowej, Chełmskiej, Armii Krajowej, Kosynierów i Traktorzystów. Na jednorodzinnym domu przy ulicy Zadole 36 widnieje płaskorzeźba przedstawiająca Matkę Bożą Różańcową. Rejon ulicy Gdańskiej zabudowany jest wysokimi blokami mieszkalnymi, a w sąsiedztwie parku Zadole znajduje się osiedle składające się z trzech domów akademickich Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W jednym z nich siedzibę ma Radio Egida.
Lokalny ośrodek handlowo-usługowy Zadola koncentruje się w rejonie ulic: Zadole, Zielonogórskiej, Kołobrzeskiej i Gorzowskiej. Siedzibę w tym rejonie ma kilka placówek oświatowo-wychowawczych, w tym m.in. Szkoła Podstawowa nr 61 im. Polskich Kawalerów Maltańskich Specjalna w Katowicach (ul. Kołobrzeska 8). Przy ulicy Zadole 2 znajduje się Auchan Supermarket, przy ulicy Zadole 24 sklep Lewiatan, a przy ulicy Armii Krajowej 3 sklep sieci Biedronka.
Pomiędzy ulicami Poziomkową, Wczasowa i Traktorzystów znajduje się ośrodek sportowo-rekreacyjny „Zadole”, zarządzany przez katowicki MOSiR. Składają się na niego: korty tenisowe, tory deskorolkowe, basen ze zjeżdżalnią i stoły do tenisa stołowego. W jego obrębie znajduje się park Zadole o powierzchni 12 ha. Park ten jest miejscem organizacji zawodów rekreacyjno-sportowych dla okolicznych mieszkańców, a także corocznej imprezy pn. Święto Kwitnących Głogów.
W 2007 roku w Zadolu mieszkało około 3,9 tys. osób.
Przypisy
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. . (pol.).
- ↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 48.
- ↑ a b c d e f Szaraniec 1996 ↓, s. 253.
- ↑ a b c Steuer 2023 ↓, Z.
- ↑ a b c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 189.
- ↑ a b Gierlotka 2005 ↓, s. 77.
- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 737.
- ↑ Marek Białokur, Nie było miejsca na kompromis. Uwagi w związku z książką: Ryszard Kaczmarek, Powstania śląskie 1919–1920–1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2019, „Studia Podlaskie” (28), 2020, s. 251, ISSN 0867-1370 .
- ↑ a b c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 680.
- ↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 84.
- ↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 167.
- ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 255.
- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 611.
- ↑ a b c d e Płonka 2015 ↓, s. 10.
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. . (pol.).
- ↑ Studium... 2012 ↓, s. 25.
- ↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 9.
- ↑ Katowickie budynki. katowickiebudynki.eu. . (pol.).
- ↑ Płonka 2015 ↓, s. 11.
- ↑ Studium... 2012 ↓, s. 63.
- ↑ Szkoła Podstawowa Nr 61 im. Polskich Kawalerów Maltańskich Specjalna, Kontakt , zss12.edupage.org .
- ↑ OpenStreetMap, Mapa podstawowa , www.openstreetmap.org (pol.).
- ↑ Studium... 2012 ↓, s. 18.
Bibliografia
- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012a, ISBN 978-83-87727-24-6.
- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012b, ISBN 978-83-87727-29-1.
- Marta Chmielewska, Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, ISBN 978-83-8012-837-8 (pol.).
- Stefan Gierlotka, Uniczowy. Kalendarium Historii południowych dzielnic Katowic: Kostuchna, Ochojec, Piotrowice, Podlesie, Zarzecze, Katowice: „Śląsk”. Wydawnictwo Naukowe, 2005, ISBN 83-7164-471-X (pol.).
- Grzegorz Płonka (red.), Przewodnik po Ligocie i Panewnikach, Katowice: Rada Jednostki Pomocniczej nr 6 Ligota-Panewniki, 2015 (pol.).
- Antoni Steuer, Leksykon struktur katowickiego sportu i turystyki. , www.mhk.katowice.pl, 2023 (pol.).
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012 (pol.).
- Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9.
