Günümüzde Uygur Latin yazısı dünya çapında çokça tartışılan bir konudur. Uygur Latin yazısı, toplum üzerindeki etkisinden popüler kültür üzerindeki etkisine kadar milyonlarca insanın dikkatini çekti. Tarih boyunca Uygur Latin yazısı çeşitli alanlarda tartışma, araştırma ve analiz konusu olmuştur. İlgisi sınırları aşmış ve bu çalışmaya olan ilginin artmasına neden olmuştur. Bu makalede Uygur Latin yazısı'in farklı yönlerini ve modern dünya üzerindeki etkisini inceleyeceğiz. Bu makale, kökeninden evrimine kadar Uygur Latin yazısı'in çeşitli yönlerini ve günümüz toplumu üzerindeki etkisini ele alacaktır.
Uygur Latin Yazısı, (ULY) (Yeni Uygur Türkçesi: Uygur Latin Yëziqi) Uygur dilinin latin harfleri yardımıyla yazımıdır.
ULY tasarımı Şincan Üniversitesi (XJU) (Çince: basit: 新疆大学; geleneksel: 新疆大學) tarafından Urumçi'de 2000 yılının Kasım ayında başlatılmış, bu amaçla beş toplantı en sonuncusu 2001 yılının Temmuz ayında yapılmış, böylece Uygur Latin Alfabesi oluşturulmuştur.
| A a | B b | D d | E e | Ë ë | F f | G g | H h |
| I i | J j | K k | L l | M m | N n | O o | Ö ö |
| P p | Q q | R r | S s | T t | U u | Ü ü | W w |
| X x | Y y | Z z | Ch ch | Gh gh | ng | Sh sh | Zh zh |
| Arap | Kiril | Pinyin | Latin | OTA | Takribî Türkçe ses değeri | IPA | Arap | Kiril | Pinyin | Latin | OTA | Takribî Türkçe ses değeri | IPA | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ئا | A a | A a | A | [a] | ق | Қ қ | Ⱪ ⱪ | Q q | K (gırtlaktan) | [q] | ||||
| ئە | Ә ә | Ə ə | E e | Ä ä | E (açık) | [æ] | ك | К к | K k | K | [k] | |||
| ب | Б б | B b | B | [b] | ڭ | Ң ң | NG ng | Ñ ñ | nğ (artdamaksıl N) | [ŋ] | ||||
| پ | П п | P p | P | [p] | گ | Г г | G g | G | [ɡ] | |||||
| ت | Т т | T t | T | [t] | ل | Л л | L l | L | [l] | |||||
| ج | Җ җ | J j | J j | C c | C | [ʤ] | م | М м | M m | M | [m] | |||
| Zh zh | ||||||||||||||
| چ | Ч ч | Q q | Ch ch | Ç ç | Ç | [ʧ] | ن | Н н | N n | N | [n] | |||
| Ch ch | ||||||||||||||
| خ | Х х | H h | X x | H (hırıltılı) | [x] | ھ | Һ һ | Ⱨ ⱨ | H h | H | [h] | |||
| د | Д д | D d | D | [d] | ئو | О о | О о | O | [o] | |||||
| ر | Р р | R r | R | [r] | ئۇ | У у | U u | U | [u] | |||||
| ز | З з | Z z | Z | [z] | ئۆ | Ө ө | Ɵ ɵ | Ö ö | Ö | [ø] | ||||
| ژ | Ж ж | Ⱬ ⱬ | Zh zh | J j | J | [ʒ] | ئۈ | Ү ү | Ü ü | Ü | [y] | |||
| س | С с | S s | S | [s] | ۋ | В в | V v | W w | V v | V | [v] | |||
| W w | W w | [w] | ||||||||||||
| ش | Ш ш | X x | Sh sh | Ş ş | Ş | [ʃ] | ئې | Е е | E e | Ë ë | E e | E (kapalı) | [e] | |
| Sh sh | ||||||||||||||
| غ | Ғ ғ | Ƣ ƣ | Gh gh | Ğ ğ | Ğ | [ʁ] | ئى | И и | I i | İ i | İ veya I | [i] | ||
| I ı | [ɨ] | |||||||||||||
| ف | Ф ф | F f | F | [f] | ي | Й й | Y y | Y | [j] | |||||
Uygur Kiril alfabesi ek olarak iki harfe sahiptir, ki bunlar iki sesin birleşimidir. Bunlar aşağıda Arap, Pinyin ve Latin alfabelerindeki eşdeğeriyle gösterilmiştir.
| Kiril | Arap | Pinyin | Latin |
|---|---|---|---|
| Ю ю | يۇ | yu | |
| Я я | يا | ya | |
| Ereb Yëziqi | Latin Yëziqi | Örnekler | Türkçe karşılığı | |
|---|---|---|---|---|
| ئې | Ë ë | ëyiq, ëshek, ëkran, ëriq, ëghir, ëlipbe | ayı, eşek, ekran, erik, ağır, alfabe | |
| ې | E e | enjür, esker, eynek, endüwe, etirgül, ejdiha | incir, asker, ayna, mala, güzel kokulu gül, ejderha | |
| د | D d | dap, dutar, depterler, dolqun, derya, doxtur | tef, dutar, defterler, dalga, nehir, doktor | |
| چ | Ch ch | chapan, chaqpelek, chayan, chay, chöje, chashqanlar | kaban, çarkıfelek (yel değirmeni), çayan, çay, dalga, civci, fareler | |
| ب | B b | bëliq, bir, besh, böre, bowaq, bürküt | balık, bir, beş, kurt, bebek, kartal | |
| ئا | A a | alma, at, achquch, alte, arslan, ara | elma, at, anahtar, altı, kedi, ara (mesafe) | |
| ج | J j | jin, jurnallar, jiger, jadiger, jip, jeynek | cin, dergiler, ciğer, cadı, jip, dirsek | |
| ئې | I i | it, iger, iz, ikki, iskilit, ishik | köpek (it), eğer (at), iz (ayak), iki, iskelet, eşik |
| Kona Yëziq | ھەممە ئادەم تۇغۇلۇشىدىنلا ئەركىن، ئىززەت-ھۆرمەت ۋە ھوقۇقتا بابباراۋەر بولۇپ تۇغۇلغان. ئۇلار ئەقىلگە ۋە ۋىجدانغا ئىگە ھەمدە بىر-بىرىگە قېرىنداشلىق مۇناسىۋىتىگە خاس روھ بىلەن مۇئامىلە قىلىشى كېرەك. |
|---|---|
| Yengi Yeziⱪ | Ⱨəmmə adəm tuƣuluxidinla ərkin, izzət-ⱨɵrmət wə ⱨoⱪuⱪta babbarawər bolup tuƣulƣan. Ular əⱪilgə wə wijdanƣa igə ⱨəmdə bir-birigə ⱪerindaxliⱪ munasiwitigə has roⱨ bilən mu’amilə ⱪilixi kerək. |
| kiril Yëziqi | Һәммә адәм туғулушидинла әркин, иззәт-һөрмәт вә һоқуқта баббаравәр болуп туғулған. Улар әқилгә вә виҗданға игә һәмдә бир-биригә қериндашлиқ мунасивитигә хас роһ билән муамилә қилиши керәк. |
| Latin Yëziqi | Hemme adem tughulushidinla erkin, izzet-hörmet we hoquqta babbarawer bolup tughulghan. Ular eqilge we wijdan'gha ige hem de bir-birige qërindashliq munasiwitige xas roh bilen muamile qilishi kërek. |
| Türkçe Uygur | Hemme adem tuğuluşidinla erkin, izzet-hörmet ve hoquqta babbaraver bolup tuğulğan. Ular eqilge ve vicdanğa ige hem de bir-birige qérindaşliq munasivitige xas roh bilen muamile qilişi kérek. |