Abuztuaren 5a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hamazazpigarren eguna da, 218.a bisurteetan. 148 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
Gertaerak
|
|
Egutegia
|
|
Aurreko eta hurrengo urteetan
|
Izendegia
|
Seaska egutegia:
Edur/Edurne, Zuria/Zurine/Zuriñe eta Gasteiz/Gasteiza.
|
|
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
Mundua
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1859 – Piarres Broussain, lapurtar medikua, Euskaltzaindiaren sortzaileetakoa eta politikaria (h. 1920).
- 1864 – Resurreccion Maria Azkue, euskal idazle, abade, hizkuntzalari eta folklore ikertzailea (h. 1951).
- 1900 – Justo Garate, gipuzkoar sendagilea, euskal gaietan aditua eta gaztelaniazko idazlea (h. 1994).
- 1907 – Fernando Muñagorri, euskal atleta (h. 1959).
- 1912 – Salbador Zapirain, Ataño, gipuzkoar idazlea eta eleberrigilea (h. 2000).
- 1918 – Olivier Lefèvre d'Ormesson, frantziar politikaria, Biarritzen (h. 2012).
- 1927 – Vicente Luis Lapatza, bizkaitar futbolaria, atezaina (h. 2008).
- 1932 – Andoni Elizondo, gipuzkoar futbol jokalari eta entrenatzailea (h. 1986).
- 1945 – Ariane Lopez-Huici, lapurtar argazkilaria.
- 1947 – Iñaki Pikabea, Piti, gipuzkoar ETAkide ohia.
- 1952 – Paco Obregón, bizkaitar antzezlea eta antzerki-zuzendaria.
- 1961 – Iñaki Altzelai, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1966 – Luis Martín Núñez, bizkaitar futbolari ohia.
- 1967 – Joxe Mendizabal, gipuzkoar musikari, konpositore eta musika-ekoizlea.
- 1968 – Iñaki Laskurain, gipuzkoar errugbilari ohi eta entrenatzailea eta Euskadiko Errugbi Federazioko presidentea.
- 1970 – Jose Antonio Sasiain, gipuzkoar bertsolaria.
- 1974 – Javier Dominguez-Ledo, arabar atleta, mendi lasterketetan aditua.
- 1981 – Xabier Landabidea, Deustuko Unibertsitateko irakasle eta ikertzaile bizkaitarra, ikus-entzunezko komunikazioan aditua.
- 1987 – Diana Urrea, bizkaitar militante feminista eta internazionalista eta politikaria, Kolonbian.
- 1988 – Iraitz Arrospide, gipuzkoar atleta, distantzia luzetan aditua.
- 1994 – Yasin Iribarren, nafar futbolaria.
- 1995 – Ziortza Isasi, bizkaitar txirrindularia.
Mundua
- 1103 – Gilen Adelin, Normandiako dukea (h. 1120).
- 1199 – Fernando III.a Gaztelakoa, Gaztela, Galizia eta Leongo erregea (h. 1252).
- 1461 – Alexandro Jagiellon, Poloniako erregea eta Lituaniako duke handia (h. 1506).
- 1595 – Fernando Álvarez de Toledo Mendoza, espainiar aristokrata, Leringo VII. kondea eta Nafarroako kondestablea izandakoa (h. 1667).
- 1681 – Vitus Bering, daniar itsasgizon eta esploratzailea (h. 1741).
- 1694 – Leonardo Leo, italiar musikagile eta biolontxelo-jotzailea (h. 1744).
- 1789 – Robert Batty, Britainiar Armadako teniente-koronela, baita marrazkilaria (h. 1848).
- 1800 – Ramón Narváez, Valentziako duke, politikari eta espainiar militarra (h. 1868).
- 1802 – Niels Henrik Abel, norvegiar matematikaria (h. 1829).
- 1811 – Ambroise Thomas, frantziar musikagilea (h. 1896).
- 1815 – Edward John Eyre, ingeles esploratzailea eta Britainia Handiaren kolonietako administratzailea (h. 1901).
- 1827 – Deodoro da Fonseca, Brasilgo lehenbiziko presidentea (h. 1892).
- 1844 – Ilia Repin, errusiar pintorea (h. 1930).
- 1850 – Guy de Maupassant, frantziar idazlea (h. 1893).
- 1860 – Henri-Jean Guillaume Martin, frantziar margolaria (h. 1943).
- 1861 – Mary Richmond, Gizarte-langintzaren aintzindaria eta soziologo estatubatuarra (h. 1928).
- 1862 – Joseph Merrick, Elefante gizona, ingeles hiritarra, jasan zuen gorputz desitxuraketatik famatua (h. 1890).
- 1868 – Marie Adelaide Belloc Lowndes, ingeles nobelagilea (h. 1947).
- 1886 – Óscar Esplá, espainiar musikagilea (h. 1976).
- 1889 – Conrad Aiken, estatubatuar idazlea (h. 1973).
- 1890 – Naum Gabo, errusiar eskultorea (h. 1977).
- 1898 – Piero Sraffa, italiar ekonomialaria (h. 1983).
- 1901 – Claude Autant-Lara, frantziar zinemagilea (h. 2000).
- 1903 – Rensis Likert, estatubatuar psikologo eta kudeaketa-aditua, Likert eskalaren sortzailea (h. 1981).
- 1905 – Wassily Leontief, errusiar-estatubatuar ekonomialaria, 1973ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 1999).
- 1906 – John Huston, estatubatuar zinema gidoilaria eta zuzendaria (h. 1987).
- 1907 – Eugène Guillevic, bretainiar poeta (h. 1997).
- 1908 – Harold Holt, Australiako lehen ministroa (1967an desagertua).
- 1911 – Robert Taylor, estatubatuar aktorea (h. 1969).
- 1912 –
- 1923 – Devan Nair, Singapurreko 3. presidentea (h. 2005).
- 1924 – Ben Jones, Grenadako lehen ministroa (h. 2005).
- 1926 – Per Wahlöö, suediar eleberrigile eta kazetaria (h. 1975).
- 1928 – Chung Won-shik, Hego Koreako lehen ministroa (h. 2020).
- 1930 –
- 1931 – Alec Reid, irlandar apaiza, Ipar Irlandako eta Euskal Herriko bake prozesuen bultzatzailea (h. 2013).
- 1932 –
- 1936 –
- 1937 –
- 1940 – Suzana de Moraes, brasildar aktore, zinemagile eta zuzendaria (h. 2015).
- 1942 – Sergio Ramírez Mercado, nikaraguar politikaria eta idazlea.
- 1946 –
- 1947 – Sef Vergoossen, herbeheretar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- 1948 –
- 1950 – Rosi Mittermaier, alemaniar alpetar eskiatzailea (h. 2023).
- 1952 – Hun Sen, Kanbodiako lehen ministroa.
- 1957 – Shigeru Ban, japoniar arkitektoa.
- 1962 –
- Patrick Ewing, NBAko jamaikar jatorriko estatubatuar saskibaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
- Ana Romani, galiziar poeta, kazetari kulturala, irrati esataria, ahots aktorea eta Real Academia Gallegako akademiko osoa.
- 1963 – Mark Strong, ingeles aktorea.
- 1964 – Adam "MCA" Yauch, estatubatuar rap abeslaria eta baxu-jotzailea, Beastie Boys taldearen sortzailea (h. 2012).
- 1968 –
- 1970 – Xeni Jardin, estatubatuar blogari eta kazetaria, IKT gaietan aditua.
- 1972 – Christian Olde Wolbers, belgikar musikaria, Fear Factory taldeko kide ohia.
- 1974 –
- 1977 – Raúl Roa, espainiar doma klasikoko zaldizkoa eta ekitazio irakaslea.
- 1980 – Salvador Cabañas, paraguaitar futbolari ohia.
- 1981 - Laura Baena, espainiar publizitate-sortzailea, ekintzailea eta influencerra.
- 1982 – Lolo Jones, estatubatuar hesi lasterkari eta bobsleigh-laria.
- 1984 – Jordan Lotiès, frantziar futbolaria.
- 1989 –
- 1998 – João Almeida, portugaldar txirrindularia.
- 2001 – Josie Totah, estatubatuar aktorea.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1914 – Pedro Hilarion Sarrionandia, bizkaitar abade frantziskotarra, amazigera hizkuntzaren lehen gramatika idatzi zuen (j. 1865).
- 1936 – Gabino Olaso, bizkaitar agustindar apaiza, La Font de la Figueran eraila (j. 1869).
- 1937 – Juanita Mir, nafar kazetaria eta idazlea, fusilatua (j. 1893).
- 1940 – Manuel Antonio Leunda, gipuzkoar bertsolaria (j. 1846).
- 1949 – Ernest Fourneau, Euskal Herri nahiz frantses estatu mailan kimioterapiaren sortzailea (j. 1872).
- 1955 – Jesus Olasagasti, gipuzkoar margolaria (j. 1907).
- 1971 – Angel Martínez Baigorri, nafar apaiza, idazlea eta poeta, Managuan (j. 1899).
- 1978 – Ramon de la Sota Aburto, euskal finantzagizon eta politikari abertzale eta jeltzalea (j. 1887).
- 1992 – Juan David García Bacca, euskal venezuelar filosofo eta irakaslea, Quiton (j. 1901).
- 2023 – José María Zuluaga, bizkaitar futbolaria (j. 1951).
Mundua
- 824 – Heizei Enperadorea, Japoniako Enperadorea.
- 890 – Ranulfo II.a Poitierskoa, Poitiersko konde eta Akitaniako dukea.
- 1630 – Antonio Tempesta, italiar margolari eta grabatzailea (j. 1555).
- 1638 – Peter Minuit, Herbeherea Berriak kolonia nederlandarren zuzendari nagusia.
- 1661ean lurperatua – Cornelis Janssens van Ceulen, ingeles margolari erretratugilea (j. 1593).
- 1675 – Brynjólfur Sveinsson, islandiar gotzain luteranoa (j. 1605).
- 1729 – Thomas Newcomen, ingeles mekanikari eta asmatzailea (j. 1663).
- 1754 – James Gibbs, eskoziar arkitektoa (j. 1682).
- 1757 – Antoine Pesne, frantziar margolaria (j. 1683).
- 1792 – Frederick North, Britainia Handiko lehen ministroa (j. 1732).
- 1807 – Jeanne Baret, frantziar botanikaria eta esploratzailea (j. 1740).
- 1862 – Felix de Muelenaere, Belgikako lehen ministroa (j. 1793).
- 1888 –
- 1895 –
- 1905 – Anton Ažbe, esloveniar margolari errealista (j. 1862).
- 1924 – Teodor Teodorov, Bulgariako lehen ministroa (j. 1859).
- 1929 – Millicent Garrett Fawcett, ingeles politikaria, idazlea eta ekonomialaria, emakumeen aldeko eskubideak bultatzailea (j. 1847).
- 1939an, Espainiako Gerra Zibila amaitu ostean, 13 arrosak deitutako taldea, erregimen frankistak Madrilen fusilatuak:
- 1946 – Wilhelm Marx, Alemaniako kantzilerra (j. 1863).
- 1947 – Vladimir Golenistxov, errusiar egiptologoa, egiptologiaren aitzindarietako bat (j. 1856).
- 1952 – Sameera Moussa, egiptoar fisikari nuklearra, erradiazio ionizatzailean aditua (j. 1917).
- 1955 – Carmen Miranda, luso-brasildar sanba-abeslaria eta aktorea (j. 1909).
- 1957 – Heinrich Otto Wieland, alemaniar kimikaria, 1927ko Kimikako Nobel Saria (j. 1877).
- 1960 – Arthur Meighen, Kanadako lehen ministroa (j. 1874).
- 1961 – Sidney Holland, Zeelanda Berriko 25. lehen ministroa (j. 1893).
- 1962 –
- 1981 – Jerzy Neyman, poloniar-estatubatuar matematikari eta estatistikaria (j. 1894).
- 1983 – Joan Violet Robinson, ingeles ekonomialaria (j. 1903).
- 1984 – Richard Burton, galestar aktorea (j. 1925).
- 1991 – Soichiro Honda, japoniar enpresaburua, Honda motor-enpresaren sortzailea (j. 1906).
- 1992 – Robert Muldoon, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1921).
- 1998 – Todor Zhivkov, Bulgariako lehen ministroa (j. 1911).
- 2000 – Alec Guinness, ingeles aktorea (j. 1914).
- 2003 – Manuel Mur, galiziar zinema-zuzendaria eta idazlea (j. 1908).
- 2005 – Polina Astakhova, sobietar gimnasta (j. 1936).
- 2010 – Godfrey Binaisa, Ugandako presidentea (j. 1920).
- 2012 – Chavela Vargas, kostarikar-mexikar abeslaria, rantxera musikaren interprete nabarmenenetakoa (j. 1919).
- 2014 –
- 2019 –
- 2020 – Dick Tooth, australiar errugbilaria (j. 1929).
- 2021 –
- 2022 –
- 2023 –
Jaiak eta urteurrenak
Kanpo estekak
Abuztuaren 4 | Urteko egutegi | Abuztuaren 6