Jadwiga Jędrzejowska

W tym artykule zbadamy wpływ Jadwiga Jędrzejowska na współczesne społeczeństwo. Od momentu pojawienia się Jadwiga Jędrzejowska przyciąga uwagę naukowców, ekspertów i obywateli, wywołując debaty i refleksje na temat jego znaczenia i wpływu w różnych obszarach życia codziennego. Poprzez głęboką i rygorystyczną analizę zagłębimy się w różne wymiary, które oferuje Jadwiga Jędrzejowska, od jego historii i ewolucji po prognozy w przyszłości. Przyjmując podejście interdyscyplinarne, zbadamy, jak Jadwiga Jędrzejowska zmienił i ukształtował sposób, w jaki postrzegamy i doświadczamy otaczającego nas świata.

Jadwiga Jędrzejowska
Ilustracja
Jadwiga Jędrzejowska podczas Międzynarodowego Turnieju na kortach Chiswick w Londynie w 1938
Państwo

 Polska

Data i miejsce urodzenia

15 października 1912
Kraków

Data i miejsce śmierci

28 lutego 1980
Katowice

Gra pojedyncza
Roland Garros

F (1939)

Wimbledon

F (1937)

US Open

F (1937)

Gra podwójna
Roland Garros

W (1939)

US Open

F (1938)

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons

Jadwiga Jędrzejowska, po mężu Galert (ur. 15 października 1912 w Krakowie, zm. 28 lutego 1980 w Katowicach) – polska tenisistka, finalistka Wimbledonu w grze pojedynczej z 1937, finalistka mistrzostw USA w grze pojedynczej z 1937 roku, finalistka mistrzostw Francji w grze pojedynczej z 1939, zwyciężczyni mistrzostw Francji w grze podwójnej z 1939, wielokrotna mistrzyni Polski.

Życiorys

Grób Jadwigi Jędrzejowskiej Gellert na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Urodziła się 15 października 1912 w Krakowie przy ulicy Parkowej 3. Pochodziła z ubogiej rodziny robotniczej. Uprawianie tenisa rozpoczęła w wieku 10 lat na kortach tenisowych w Parku Krakowskim. Głównymi jej sparingpartnerami byli mężczyźni, najczęściej studenci i profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego. W okresie międzywojennym jako jedna z nielicznych startowała pod własnym nazwiskiem. W 1931 zdała maturę w trybie eksternistycznym.

Kariera

W wieku 13 lat mimo sprzeciwu Wandy Dubieńskiej i Marii Bonieckiej została członkiem sekcji tenisowej AZS Kraków. W wieku szesnastu lat zdobyła mistrzostwo w deblu ze Stanisławą Groblewską pokonując Wierę Richterównę. W 1931 na turnieju w Paryżu przegrała z mistrzynią świata Elizabeth Ryan. W lutym 1932 Polski Związek Tenisowy sfinansował jej pobyt na Riwierze francuskiej, gdzie panowały warunki umożliwiające trening przed sezonem letnim. W 1934 otrzymała od Legii Warszawa ofertę zmiany barw i przeprowadziła się do stolicy. Oprócz treningów objęła posadę przedstawicielki firmy Dunlop, której rakiet używała. W 1935 pokonała m.in. Simonne Mathieu i Helen Jacobs. W 1936 doszła do półfinału Wimbledonu pokonując Kay Stammers. W 1937 na tym samym turnieju dotarła do finału. Pierwszego seta pojedynku finałowego przegrała 2:6, zaś drugiego wygrała w takim samym stosunku. W decydującym 3 secie przy stanie 5:5 przegrała 5:7. W 1938 na zaproszenie Amerykańskiego Związku Tenisa wzięła udział w US Open, także dochodząc do finału. W tym samym roku Polski Związek Tenisowy przyznał jej tytuł mistrzyni Polski bez urządzania turnieju z uwagi na to, że nie mogła wystartować. W 1939 ponownie dotarła do finału turnieju Rollanda Garrosa w grze pojedynczej oraz wygrała debla.

Jadwiga Jędrzejowska (1933)
Gwiazda Jadwigi Jędrzejowskiej na Alei Gwiazd Tenisa w Krakowie

Lata wojenne

Podczas okupacji zaangażowała się działalność konspiracyjną prowadzoną w gospodzie „Pod Kogutem” przy ul Jasnej, którą prowadziła wspólnie między innymi z Januszem Kusocińskim Marią Kwaśniewską siostrą Zofią Jędrzejowską i Ignacym Tłoczyńskim. Po zamknięciu gospody w 1940 otrzymała pracę w warszawskiej fabryce butów Leo przy ulicy Rakowieckiej 34. Pomimo wielu propozycji wyjazdu m.in. od ambasady amerykańskiej i króla Szwecji Gustawa V pozostała w Polsce. Na propozycję Niemiec, by rozgrywała mecze na terenie III Rzeszy oświadczyła, że skończyła karierę tenisową. Po wybuchu Powstania Warszawskiego przedostała się do Żyrardowa.

Lata powojenne

Po zakończeniu wojny przeprowadziła się do Bydgoszczy. Kontynuowała karierę zawodniczą rozpoczynając również karierę trenerską. Wyszła za mąż za Alfreda Galerta i przeprowadziła na Śląsk do Katowic na Brynów.

W latach 1927–1966 zdobyła 62 tytuły mistrzyni kraju (23 w singlu, 14 w deblu i 25 w mikście), ponadto 27 razy triumfowała w międzynarodowych mistrzostwach Polski.

Sławę zdobyła jednak przede wszystkim na kortach światowych, co było największym sukcesem w historii polskiego tenisa aż do 2020 roku, kiedy to Iga Świątek zdobyła tytuł wielkoszlemowy. W półfinale Jędrzejowska pokonała Alice Marble (mistrzynię Wimbledonu dwa lata później), w finale prowadziła z Brytyjką Dorothy Round 4:1 i 30:15 w decydującym secie, by ostatecznie przegrać 2:6, 6:2, 5:7. Polka była również w finale mistrzostw USA we wrześniu 1937, w którym uległa Anicie Lizanie z Chile 4:6, 2:6. Trzeci finał wielkoszlemowy w singlu osiągnęła w 1939 na kortach im. Rolanda Garrosa, przegrywając z Francuzką Simonne Mathieu 3:6, 6:8.

Jedyny tytuł wielkoszlemowy zdobyła w 1939 na mistrzostwach Francji. Wygrała debla w parze z Mathieu, tą samą, której uległa w finale gry pojedynczej; para polsko-francuska okazała się w decydującym meczu lepsza od duetu Alice Florian i Hella Kovac 7:5, 7:5. Na tym samym turnieju w 1936 Jędrzejowska osiągnęła finał debla w parze z Susan Noel, przegrywając z Mathieu i Billie Yorke w trzech setach (6:2, 4:6, 4:6). Jedyny raz w okresie powojennym Jadwiga Jędrzejowska była w finale turnieju wielkoszlemowego w 1947 – również na mistrzostwach Francji, ale tym razem w grze mieszanej; w parze z Rumunem Cristeą Caralulisem uległa jednak aż 0:6, 0:6 duetowi Eric Sturgess i Sheila Piercey Summers.

Poza turniejami wielkoszlemowymi odnosiła sukcesy także w imprezach nieco niższej rangi. W grze pojedynczej wygrywała m.in. mistrzostwa Londynu, międzynarodowe mistrzostwa Węgier, Austrii, Irlandii Północnej, Walii. Wygrała również prestiżowe międzynarodowe mistrzostwa Włoch w Rzymie w grze mieszanej, występując w parze ze słynnym australijskim tenisistą i trenerem Harry Hopmanem. W 1937 nie przyjęła propozycji przejścia na status zawodowy (do tzw. cyrku Tildena). W rankingu światowym była klasyfikowana w 1936 na 6. miejscu, w latach 1937–1939 na 5. miejscu. Jej kariera międzynarodowa została przerwana przez wojnę światową; okres okupacji spędziła w Polsce, nie grając w tenisa. Zarabiała na życie, pracując w jadłodajni. Jak sama wspominała, odrzuciła propozycję gry w Niemczech, stwierdzając, że zakończyła już karierę sportową. W rzeczywistości kontynuowała jednak występy po 1945, odnosząc dalsze sukcesy, zarówno w kraju, jak i zagranicą. We wrześniu 1950 zwyciężyła w międzynarodowych mistrzostwach Rumunii, pokonując Irminę Popławską 6:1, 6:0. W 1953 została trenerką w Stali katowickiej. Zdobywając kolejne tytuły mistrzyni Polski w latach 60. stała się przykładem wyjątkowej długowieczności sportowej. W 1956 przegrała finał mistrzostw Polski w grze pojedynczej z Zuzanną Ryczkówną. W 1968 roku zakończyła karierę sportową.

W 1955 ukazały się jej wspomnienia Urodziłam się na korcie (w opracowaniu Kazimierza Gryżewskiego).

Zmarła 28 lutego 1980 w Katowicach na raka krtani. Została pochowana na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera LXXIII-19-14).

Ordery i odznaczenia

Wyróżnienia

W 1936 i 1937 Jadwiga Jędrzejowska triumfowała w Plebiscycie „Przeglądu Sportowego”. Była laureatką Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej (1937). 14 lutego 1938 otrzymała Państwową Nagrodę Sportową za rok 1937. Otrzymała jako pierwsza w PRL tytuł „Zasłużonej Mistrzyni Sportu”. W 1977 została trzecią po Stanisławie Marusarzu i Waldemarze Baszanowskim laureatką Nagrody im. Janusza Kusocińskiego, przyznawanej za postawę sportową i obywatelską.

Osiągnięcia w turniejach wielkoszlemowych

Gra pojedyncza
Turniej Rok Osiągnięcie Przeciwniczka Wynik
Wimbledon 1937 finał Dorothy Round 2:6, 6:2, 5:7
mistrzostwa USA 1937 finał Anita Lizana 4:6, 2:6
mistrzostwa Francji 1939 finał Simonne Mathieu 3:6, 6:8
Gra podwójna
Turniej Rok Osiągnięcie Partnerka Przeciwniczki Wynik
mistrzostwa Francji 1936 finał Susan Noel Simonne Mathieu i Billie Yorke 2:6, 6:4, 6:4
mistrzostwa USA 1938 finał Simonne Mathieu Alice Marble i Sarah Palfrey Cooke 6:8, 6:4, 6:3
mistrzostwa Francji 1939 wygrana Simonne Mathieu Alice Florian i Hella Kovac 7:5, 7:5
Gra mieszana
Turniej Rok Osiągnięcie Partner Przeciwnicy Wynik
mistrzostwa Francji 1947 finał Cristea Caralulis Eric Sturgess i Sheila Summers 0:6, 0:6

Występy w turniejach wielkoszlemowych

Turniej 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941–1944 1945 1946 1947 1948 Kariera (SR)
Australia Australia A A A A A A A A A A – – A A A 0 / 0
Francja Francja 2R A 1R 3R A 3R SF A F – R A 3R 3R 1R 0 / 9
Wielka Brytania Wimbledon 1R 3R 3R 4R QF SF F QF QF – – – A 2R A 0 / 10
Stany Zjednoczone USA A A A A A A F QF A A A A A A A 0 / 2
SR 0 / 2 0 / 1 0 / 2 0 / 2 0 / 1 0 / 2 0 / 3 0 / 2 0 / 2 0 / 0 0 / 0 0 / 0 0 / 1 0 / 2 0 / 1 0 / 21
Legenda

     W, wygrany turniej

     F, przegrana w finale

     SF, przegrana w półfinale

     QF, przegrana w ćwierćfinale

     xR, przegrana w x rundzie

     Qx, przegrana w x rundzie kwalifikacji

     A, brak startu

     –, turniej nie odbył się

     R, turniej ograniczony do francuskich graczy i przeprowadzony pod okupacją niemiecką

     SR, stosunek liczby zwycięstw w turniejach Wielkiego Szlema do liczby rozegranych turniejów

Przypisy

  1. ↑ Walczyk-Brzezińska Magdalena: Jadwiga Jędrzejowska. Muzeum Sportu i Turystyki. . (pol.).
  2. ↑ Krzysztof Straszak: Mija 30 lat od śmierci Jędrzejowskiej. Sportowe Fakty, 2010-02-28. . (pol.).
  3. ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 260–261.
  4. ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 262.
  5. ↑ a b c Szujecki 2020 ↓, s. 268.
  6. ↑ a b c Szujecki 2020 ↓, s. 264.
  7. ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 274.
  8. ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 283.
  9. ↑ a b Szujecki 2020 ↓, s. 284.
  10. ↑ a b Szujecki 2020 ↓, s. 288.
  11. ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 289.
  12. ↑ a b Jatkowska 2017 ↓, s. 225.
  13. ↑ a b c d Szujecki 2020 ↓, s. 294.
  14. ↑ a b c d e Michał Laszczkowski: Kobiety niepodległej. Warszawa: Biuro Programu „Niepodległa”, 2021, s. 67. ISBN 978-83-956053-2-1. (pol.).
  15. ↑ Jędrzejowska w finale Wimbledonu. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 145 z 2 lipca 1937. 
  16. ↑ Jatkowska 2017 ↓, s. 223.
  17. ↑ Sport. Jędrzejowska mistrzyni Rumunii. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 266, s. 6, 27 września 1950. 
  18. ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 296.
  19. ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 297.
  20. ↑ Szujecki 2020 ↓, s. 299.
  21. ↑ Karolina Grodziska Zaduszne ścieżki-przewodnik po Cmentarzu Rakowickim wyd.Kraków 2003 s. 157.
  22. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi na polu rozwoju sportu”.
  23. ↑ a b Jatkowska 2017 ↓, s. 229.
  24. ↑ Mała encyklopedia sport. T. 2. Warszawa: Sport i Turystyka, 1987, s. 604. ISBN 83-217-2564-3.
  25. ↑ Jędrzejowska otrzymała Państw. Nagrodę Sportową. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 36 z 16 lutego 1938. 

Bibliografia

  • Zbigniew Dutkowski, T – jak tenis, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1979.
  • Jadwiga Jędrzejowska, Kazimierz Gryżewski, Urodziłam się na korcie, Wydannictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa 1971.
  • Mała encyklopedia sportu, tom I: A-K, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa 1984.
  • Dżadża, Marcin Bojanowski, „Polityka” 3/2007.
  • Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice – Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 62. ISBN 83-85831-35-5.
  • Krzysztof Szujecki: Spotsmenki. Warszawa: Muza Sport i Turystyka, 2020. ISBN 978-83-287-1441-0.
  • Gabriela Jatkowska: Przerwane Igrzyska. Warszawa: 2017. ISBN 978-83-01-19517-5.

Linki zewnętrzne

Zwycięzcy plebiscytu „Przeglądu Sportowego” na najlepszego polskiego sportowca roku
Triumfatorki French Open w grze podwójnej (XX wiek)
1907–1910
1911–1920
1921–1930
1931–1939
1940–1950
1951–1960
1961–1970
1971–1980
1981–1990
1991–2000
Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot