Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie chemii

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie chemii – laureaci nagrody przyznawanej corocznie osobom, które dokonały odkrycia naukowego lub wynalazku w dziedzinie chemii (jednej z pięciu, w których tę nagrodę ustanowiono), wyświadczając tym największe dobrodziejstwo ludzkości. Na początku nagradzano zwykle jedną osobę w danym roku, potem coraz częściej były to dwie lub trzy osoby.

Alfred Nobel – wynalazca i przedsiębiorca (autor 355 patentów) – był człowiekiem o wszechstronnych zainteresowaniach, jednak wielki majątek zgromadził głównie dzięki studiom w zakresie inżynierii chemicznej i kontaktom z wieloma znanymi wówczas chemikami. Najbardziej znany z jego wynalazków – dynamit – przyczynił się do przełomu w górnictwie i budowie tuneli. Zgromadzony majątek postanowił przeznaczyć na wspieranie nauki i wynalazczości. Zadysponował, że fundacja, dobrze zarządzająca jego majątkiem, powinna dzielić swoje roczne zyski na pięć równych części i przeznaczać je na nagrody pieniężne, między innymi^[1]:

Podział obszaru działalności naukowców i wynalazców z czasów Alfreda Nobla szybko stracił aktualność. Na pograniczach między fizyką, chemią i medycyną powstały i rozwinęły się nowe dyscypliny naukowe: chemia fizyczna, termodynamika chemiczna, astrochemia, biochemia, medycyna molekularna, fizyka medyczna i wiele innych. Już pierwsza z nagrodzonych prac z dziedziny chemii dotyczyła zagadnień fizykochemicznych (Jacobus Henricus van 't Hoff^[2], za odkrycie praw dynamiki chemicznej i ciśnienia osmotycznego). Z upływem lat coraz bardziej dominowały osiągnięcia dotyczące różnych aspektów „chemii życia” (biochemia, biotechnologia). Coraz częściej zdarzały się równoczesne zgłoszenia osiągnięć poszczególnych naukowców do różnych komisji (do nagrody w dziedzinie chemii, fizyki i medycyny). Lista laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, podobnie jak analogiczne listy laureatów w innych dziedzinach, stała się zapisem ponad stuletniej historii rozwoju nowych dziedzin nauki oraz rosnącej roli badań zespołowych (współpracy naukowców reprezentujących różne dyscypliny i różne ośrodki naukowe na świecie^[3][4]).

W latach 1901–2025 w gronie laureatów 117 przyznanych Nagród Nobla w dziedzinie chemii znalazło się 200 osób, z których 63 otrzymały wyróżnienie indywidualne. Dwukrotnie wyróżnionymi byli: Frederick Sanger, specjalista w dziedzinie biologii molekularnej (lata 1958 i 1980) i Barry Sharpless (2001 i 2022). Najmłodszy z laureatów to Frédéric Joliot-Curie, 35 lat, a najstarszy to John B. Goodenough, 97 lat. Nagrodę otrzymało 8 kobiet: Maria Skłodowska-Curie (1911), Irene Joliot-Curie (1935), Dorothy Crowfoot Hodgkin (1964), Ada Jonath (2009), Frances Arnold (2018), Emmanuelle Charpentier, Jennifer Doudna (2020) oraz Carolyn Bertozzi (2022)^[5][6].

Rok	Wyróżniony[7]		Afiliacja	Uzasadnienie
1901		Hoff, Jacobus van ’tJacobus van ’t Hoff	Uniwersytet Humboldtów w Berlinie	za odkrycie praw dynamiki chemicznej i ciśnienia osmotycznego[2]
1902		Fischer, Hermann EmilHermann Emil Fischer	Uniwersytet Humboldtów w Berlinie	za syntezy związków z grupy cukrów i puryn[8]
1903		Arrhenius, Svante AugustSvante August Arrhenius	Uniwersytet Sztokholmski	za teorię dysocjacji elektrolitycznej[9]
1904		Ramsay, WilliamWilliam Ramsay	University College London	za odkrycie gazów szlachetnych w powietrzu oraz określenie ich miejsca w układzie okresowym pierwiastków[10]
1905		Baeyer, Adolf vonAdolf von Baeyer	Uniwersytet Ludwika i Maksymiliana w Monachium	za badania barwników organicznych oraz związków hydroaromatycznych[11]
1906		Moissan, HenriHenri Moissan	Uniwersytet Paryski	za prace nad wyodrębnieniem fluoru pierwiastkowego oraz jego zaistnienie w służbie nauki dzięki piecowi elektrycznemu, który nosi jego imię[12]
1907		Buchner, EduardEduard Buchner	Uniwersytet Humboldtów w Berlinie	za badania biochemiczne i odkrycie fermentacji zachodzącej poza żywą komórką[13]
1908		Rutherford, ErnestErnest Rutherford	Victoria University of Manchester(inne języki)	za badania rozpadu promieniotwórczego pierwiastków i właściwości chemicznych substancji promieniotwórczych[14]
1909		Ostwald, WilhelmWilhelm Ostwald	Uniwersytet Lipski	za pracę nad katalizą i warunkami równowagi chemicznej oraz szybkością reakcji chemicznych[15]
1910		Wallach, OttoOtto Wallach	Uniwersytet Jerzego Augusta w Getyndze	za jego wkład do chemii organicznej i chemii przemysłowej przez pionierskie badania na polu związków alicyklicznych[16]
1911		Skłodowska-Curie, MariaMaria Skłodowska-Curie	Uniwersytet Paryski	za wydzielenie czystego radu i uzyskanie radu w postaci krystalicznej[17]
1912		Grignard, VictorVictor Grignard	Uniwersytet w Nancy(inne języki)	za odkrycie tzw. związku Grignarda, który okazał się wielce pomocny w rozwoju chemii organicznej[18]
		Sabatier, PaulPaul Sabatier	Uniwersytet w Tuluzie	za metodę hydrogenacji związków organicznych w obecności subtelnie rozdrobnionych metali[18]
1913		Werner, AlfredAlfred Werner	Uniwersytet Zuryski	za pracę nad wiązaniami atomów w cząsteczkach, które rzuciły nowe światło na wcześniejsze badania i otworzyły nowe pola badań naukowych, szczególnie w chemii nieorganicznej[19]
1914		Richards, Theodore WilliamTheodore William Richards	Uniwersytet Harvarda	za dokładne określenie mas atomowych dużej liczby pierwiastków chemicznych[20]
1915		Willstätter, Richard MartinRichard Martin Willstätter	Uniwersytet Ludwika i Maksymiliana w Monachium	za badania barwników roślinnych, szczególnie chlorofilu[21]
1916	nagrody nie przyznano[22]
1917	nagrody nie przyznano[23]
1918		Haber, FritzFritz Haber	Kaiser-Wilhelm-Institut w Berlinie	za syntezę amoniaku z pierwiastków składowych: azotu i wodoru[24]
1919	nagrody nie przyznano[25]
1920		Nernst, Walther HermannWalther Hermann Nernst	Uniwersytet Humboldtów w Berlinie	za pracę w zakresie termochemii[26]
1921		Soddy, FrederickFrederick Soddy	Uniwersytet Oksfordzki	za wkład do chemii związków radioaktywnych, oraz badania pochodzenia i charakteru izotopów[27]
1922		Aston, Francis WilliamFrancis William Aston	Uniwersytet w Cambridge	za odkrycie izotopów wielu pierwiastków niepromieniotwórczych[28]
1923		Pregl, FritzFritz Pregl	Uniwersytet w Grazu	za opracowanie metody mikroanalizy substancji organicznych[29]
1924	nagrody nie przyznano[30]
1925		Zsigmondy, Richard AdolfRichard Adolf Zsigmondy	Uniwersytet Jerzego Augusta w Getyndze	za wykazanie heterogenicznej natury roztworów koloidalnych oraz stosowane metody, które stały się podstawą współczesnej chemii koloidów[31]
1926		Svedberg, TheodorTheodor Svedberg	Uniwersytet w Uppsali	za prace związane z systemami dyspersyjnymi[32]
1927		Wieland, Heinrich OttoHeinrich Otto Wieland	Uniwersytet Ludwika i Maksymiliana w Monachium	za badania nad konstytucją kwasów żółciowych i podobnych substancji[33]
1928		Windaus, Adolf Otto ReinholdAdolf Otto Reinhold Windaus	Uniwersytet Jerzego Augusta w Getyndze	za osiągnięcia w badaniach nad konstytucją steroli i ich związku z witaminami[34]
1929		Harden, ArthurArthur Harden	Uniwersytet Londyński	za badania nad fermentacją cukru i enzymów fermentacyjnych[35]
		Euler-Chelpin, Hans Karl August Simon vonHans Karl August Simon von Euler-Chelpin	Uniwersytet Sztokholmski
1930		Fischer, HansHans Fischer	Uniwersytet Techniczny w Monachium	za badania nad konstytucją hemu i chlorofilu oraz w szczególności nad syntezą hemu[36]
1931		Bosch, CarlCarl Bosch	Uniwersytet Ruprechta i Karola w Heidelbergu IG Farbenindustrie AG	za wkład w opracowanie i rozwój chemicznych metod wysokociśnieniowych[37]
		Bergius, FriedrichFriedrich Bergius
1932		Langmuir, IrvingIrving Langmuir	General Electric	za odkrycia i badania w dziedzinie chemii powierzchni[38]
1933	nagrody nie przyznano[39]
1934		Urey, Harold ClaytonHarold Clayton Urey	Uniwersytet Columbia	za odkrycie deuteru[40]
1935		Joliot, FrédéricFrédéric Joliot	Instytut Radowy w Paryżu	za syntezę nowych pierwiastków promieniotwórczych[41]
		Joliot-Curie, IreneIrene Joliot-Curie
1936		Debye, Petrus (Peter) Josephus WilhelmusPetrus (Peter) Josephus Wilhelmus Debye	Uniwersytet Humboldtów w Berlinie Kaiser-Wilhelm-Institut	za wkład w poznanie struktury molekularnej dzięki badaniom nad momentem dipolowym i dyfrakcją promieniowania rentgenowskiego i elektronów w gazach[42]
1937		Haworth, Walter NormanWalter Norman Haworth	Uniwersytet w Birmingham	za badania węglowodanów i witaminy C[43]
		Karrer, PaulPaul Karrer	Uniwersytet Zuryski	za badania karotenoidów, flawin oraz witaminy A i B2[43]
1938		Kuhn, RichardRichard Kuhn	Uniwersytet Ruprechta i Karola w Heidelbergu Kaiser-Wilhelm-Institut	za badania karotenoidów i witamin[44]
1939		Butenandt, Adolf Friedrich JohannAdolf Friedrich Johann Butenandt	Uniwersytet Humboldtów w Berlinie Kaiser-Wilhelm-Institut	za badania hormonów płciowych[45]
		Ružička, LeopoldLeopold Ružička	Politechnika Federalna w Zurychu	za badania polimetylenów i wyższych terpenów[45]
1940	nagrody nie przyznano[46]
1941	nagrody nie przyznano[47]
1942	nagrody nie przyznano[48]
1943		Hevesy, George deGeorge de Hevesy	Uniwersytet Sztokholmski	za pracę nad wykorzystaniem izotopów jako wskaźników w badaniach procesów chemicznych[49]
1944		Hahn, OttoOtto Hahn	Kaiser-Wilhelm-Institut	za odkrycie zjawiska rozszczepienia jądra atomowego[50]
1945		Virtanen, Artturi IlmariArtturi Ilmari Virtanen	Uniwersytet Helsiński	za badania i wynalazki w dziedzinie chemii rolniczej i chemii żywności, w szczególności za metodę konserwacji paszy[51]
1946		Sumner, James BatchellerJames Batcheller Sumner	Uniwersytet Cornella	za odkrycie, że enzymy można krystalizować[52]
		Northrop, John HowardJohn Howard Northrop	Instytut Badań Medycznych Rockefellera	za preparację enzymów i białek wirusowych w czystej postaci[52]
		Stanley, Wendell MeredithWendell Meredith Stanley
1947		Robinson, RobertRobert Robinson	Uniwersytet Oksfordzki	za badania produktów pochodzenia roślinnego o znaczeniu biologicznym, w szczególności alkaloidów[53]
1948		Tiselius, Arne Wilhelm KaurinArne Wilhelm Kaurin Tiselius	Uniwersytet w Uppsali	za badania nad metodami analitycznymi elektroforezy i adsorpcji, w szczególności za odkrycia dotyczące złożonej natury białek surowicy[54]
1949		Giauque, William FrancisWilliam Francis Giauque	Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley	za wkład w dziedzinie termodynamiki chemicznej, w szczególności dotyczący zachowania substancji w bardzo niskich temperaturach[55]
1950		Diels, OttoOtto Diels	Uniwersytet Chrystiana Albrechta w Kilonii	za odkrycie i rozwój syntezy dienowej[56]
		Alder, KurtKurt Alder	Uniwersytet Koloński
1951		McMillan, Edwin MattisonEdwin Mattison McMillan	Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley	za odkrycia w dziedzinie chemii transuranowców[57]
		Seaborg, Glenn TheodoreGlenn Theodore Seaborg
1952		Martin, Archer JohnArcher John Martin	National Institute for Medical Research(inne języki)	za opracowanie chromatografii podziałowej[58]
		Synge, Richard LaurenceRichard Laurence Synge	Rowett Research Institute(inne języki)
1953		Staudinger, HermannHermann Staudinger	Uniwersytet Albrechta i Ludwika we Fryburgu	za odkrycia w dziedzinie chemii supramolekularnej[59]
1954		Pauling, LinusLinus Pauling	Kalifornijski Instytut Techniczny	za prace nad wiązaniami chemicznymi i ich zastosowanie w wyjaśnieniu budowy związków kompleksowych[60]
1955		Vigneaud, Vincent duVincent du Vigneaud	Uniwersytet Cornella	za prace nad ważnymi biochemicznie związkami siarki, w szczególności za pierwszą syntezę hormonu polipeptydowego[61]
1956		Hinshelwood, Cyril NormanCyril Norman Hinshelwood	Uniwersytet Oksfordzki	za badania nad mechanizmem reakcji chemicznych[62]
		Siemionow, NikołajNikołaj Siemionow	Akademia Nauk ZSRR
1957		Todd, Lord Alexander R.Lord Alexander R. Todd	Uniwersytet w Cambridge	za badania nukleotydów i koenzymów nukleotydowych[63]
1958		Sanger, FrederickFrederick Sanger	Uniwersytet w Cambridge	za badania struktury białek, w szczególności insuliny[64]
1959		Heyrovský, JaroslavJaroslav Heyrovský	Czechosłowacka Akademia Naukowa	za odkrycie i rozwój metod analizy polarograficznej[65]
1960		Libby, Willard FrankWillard Frank Libby	Uniwersytet Kalifornijski w Los Angeles	za metodę wykorzystującą węgiel 14C do określania wieku w archeologii, geologii, geofizyce i w innych gałęziach nauki[66]
1961		Calvin, MelvinMelvin Calvin	Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley	za badania nad asymilacją dwutlenku węgla w roślinach[67]
1962		Perutz, Max FerdinandMax Ferdinand Perutz	Medical Research Council(inne języki)	za badania struktur białek globularnych[68]
		Kendrew, JohnJohn Kendrew
1963		Ziegler, KarlKarl Ziegler	Towarzystwo Maxa Plancka	za odkrycia w dziedzinie chemii i technologii polimerów wielkocząsteczkowych[69]
		Natta, GiulioGiulio Natta	Politechnika Mediolańska
1964		Hodgkin, Dorothy CrowfootDorothy Crowfoot Hodgkin	Uniwersytet Oksfordzki	za ustalenie technikami rentgenowskimi struktury ważnych substancji biochemicznych[70]
1965		Woodward, Robert BurnsRobert Burns Woodward	Uniwersytet Harvarda	za wybitne osiągnięcia w dziedzinie syntezy organicznej[71]
1966		Mulliken, Robert S.Robert S. Mulliken	Uniwersytet Chicagowski	za fundamentalną pracę dotyczącą wiązań chemicznych i struktury elektronowej cząsteczek metodą orbitali molekularnych[72]
1967		Eigen, ManfredManfred Eigen	Towarzystwo Maxa Plancka	za badania nad bardzo szybkimi reakcjami chemicznymi wywołanymi zaburzeniem równowagi za pomocą bardzo krótkich impulsów energii[73]
		Norrish, RonaldRonald Norrish	Instytut Chemii Fizycznej w Cambridge
		Porter, GeorgeGeorge Porter	Royal Institution of Great Britain
1968		Onsager, LarsLars Onsager	Uniwersytet Yale	za odkrycie relacji wzajemności noszącej jego imię, fundamentalnej dla termodynamiki procesów nieodwracalnych[74]
1969		Barton, Derek H. R.Derek H. R. Barton	Imperial College London	za wkład w rozwój koncepcji konformacji i jej wykorzystanie w chemii[75]
		Hassel, OddOdd Hassel	Uniwersytet w Oslo
1970		Leloir, Luis FedericoLuis Federico Leloir	Instytut Badań Biochemicznych w Buenos Aires	za odkrycie nukleotydów cukrowych i ich roli w biosyntezie węglowodanów[76]
1971		Herzberg, GerhardGerhard Herzberg	National Research Council of Canada	za wkład w poznanie struktury elektronowej i geometrii molekularnej, zwłaszcza wolnych rodników[77]
1972		Anfinsen, Christian B.Christian B. Anfinsen	National Institutes of Health	za pracę nad rybonukleazą, zwłaszcza dotyczącą związku między sekwencją aminokwasów a aktywną biologicznie konformacją[78]
		Moore, StanfordStanford Moore	Uniwersytet Rockefellera	za wkład w zrozumienie związku między strukturą chemiczną a aktywnością katalityczną centrum aktywnego cząsteczki rybonukleazy[78]
		Stein, William H.William H. Stein
1973		Ernst Otto Fischer	Uniwersytet Techniczny w Monachium	za wykonywane niezależnie pionierskie prace w zakresie badań związków metaloorganicznych, tzw. związków sandwiczowych[79]
		Wilkinson, GeoffreyGeoffrey Wilkinson	Imperial College London
1974		Flory, Paul J.Paul J. Flory	Uniwersytet Stanforda	za osiągnięcia, zarówno teoretyczne, jak i eksperymentalne, w dziedzinie chemii fizycznej makromolekuł[80]
1975		Cornforth, JohnJohn Cornforth	Uniwersytet Sussex	za prace dotyczące stereochemii reakcji katalizy enzymatycznej[81]
		Prelog, VladimirVladimir Prelog	Politechnika Federalna w Zurychu	za badania dotyczące stereochemii związków organicznych i reakcji organicznych[81]
1976		Lipscomb, William N.William N. Lipscomb	Uniwersytet Harvarda	za badania nad strukturą boranów wyjaśniające problemy z wiązaniami chemicznymi[82]
1977		Prigogine, IliaIlia Prigogine	Wolny Uniwersytet w Brukseli Uniwersytet Teksański w Austin	za wkład do termodynamiki nierównowagowej, w szczególności za teorię struktur dyssypatywnych[83]
1978		Mitchell, Peter D.Peter D. Mitchell	Glynn Research Laboratories(inne języki)	za wkład dla zrozumienia biologicznego transferu energii dzięki sformułowaniu modelu chemiosmotycznego[84]
1979		Brown, Herbert C.Herbert C. Brown	Uniwersytet Purdue	za rozwój zastosowania związków boru i fosforu w ważnych reagentach w syntezie organicznej[85]
		Wittig, GeorgGeorg Wittig	Uniwersytet w Heidelbergu
1980		Berg, PaulPaul Berg	Uniwersytet Stanforda	za podstawowe badania biochemii kwasów nukleinowych ze szczególnym uwzględnieniem rekombinacji DNA[86]
		Gilbert, WalterWalter Gilbert	Uniwersytet Harvarda	za wkład związany z określeniem sekwencji zasad w kwasach nukleinowych[86]
		Sanger, FrederickFrederick Sanger	Medical Research Council(inne języki)
1981		Fukui, Ken’ichiKen’ichi Fukui	Uniwersytet Kiotyjski	za teorie, rozwijane niezależnie od siebie, związane z przebiegiem reakcji chemicznych[87]
		Hoffmann, RoaldRoald Hoffmann	Uniwersytet Cornella
1982		Klug, AaronAaron Klug	Medical Research Council(inne języki)	za rozwinięcie krystalograficznej mikroskopii elektronowej oraz za określenie struktury biologicznie ważnych kompleksów białek z kwasami nukleinowymi[88]
1983		Taube, HenryHenry Taube	Uniwersytet Stanforda	za prace nad mechanizmem reakcji związanych z przeniesieniem elektronu, szczególnie w kompleksach metali[89]
1984		Merrifield, Robert BruceRobert Bruce Merrifield	Uniwersytet Rockefellera	za rozwinięcie metodologii związanej z syntezą chemiczną na podłożu stałym[90]
1985		Hauptman, Herbert A.Herbert A. Hauptman	Medical Foundation of Buffalo	za niezwykłe osiągnięcia w rozwoju bezpośrednich metod określania struktury krystalicznej[91]
		Karle, JeromeJerome Karle	United States Naval Research Laboratory
1986		Herschbach, Dudley R.Dudley R. Herschbach	Uniwersytet Harvarda	za pionierską pracę w zastosowaniu chemiluminescencji podczerwonej do badań dynamiki reakcji chemicznych za wkład związany z dynamiką elementarnych procesów chemicznych[92]
		Lee, Yuan T.Yuan T. Lee	Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley
		Polanyi, John C.John C. Polanyi	Uniwersytet w Toronto
1987		Cram, Donald J.Donald J. Cram	Uniwersytet Kalifornijski w Los Angeles	za rozwinięcie i zastosowanie cząsteczek o szczególnie selektywnych oddziaływaniach zależnych od struktury[93]
		Lehn, Jean-MarieJean-Marie Lehn	Uniwersytet Louis Pasteura
		Pedersen, Charles J.Charles J. Pedersen	DuPont
1988		Deisenhofer, JohannJohann Deisenhofer	University of Texas Southwestern Medical Center(inne języki)	za określenie struktury centrum reakcji fotosyntetycznej bakterii[94]
		Huber, RobertRobert Huber	Towarzystwo Maxa Plancka
		Michel, HartmutHartmut Michel
1989		Altman, SidneySidney Altman	Uniwersytet Yale	za odkrycie katalitycznych właściwości RNA[95]
		Cech, Thomas R.Thomas R. Cech	Uniwersytet Kolorado w Boulder
1990		Corey, Elias JamesElias James Corey	Uniwersytet Harvarda	za rozwinięcie teorii metodologii syntezy organicznej[96]
1991		Ernst, RichardRichard Ernst	Politechnika Federalna w Zurychu	za wkład w rozwój metodologii wysokorozdzielczej spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego[97]
1992		Marcus, RudolphRudolph Marcus	Kalifornijski Instytut Techniczny	za wkład do teorii reakcji przeniesienia elektronu w układach chemicznych[98]
1993		Mullis, KaryKary Mullis		za metody ukierunkowanej mutagenezy i reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR)[99]
		Smith, MichaelMichael Smith	Uniwersytet Kolumbii Brytyjskiej
1994		Olah, GeorgeGeorge Olah	Uniwersytet Południowej Kalifornii	za pionierskie badania karbokationów oraz ich roli w reakcjach chemicznych węglowodorów[100]
1995		Crutzen, PaulPaul Crutzen	Towarzystwo Maxa Plancka	za badania reakcji zachodzących w atmosferze (m.in. procesy destrukcji warstwy ozonowej)[101]
		Molina, MarioMario Molina	Instytut Techniczny Massachusetts
		Rowland, F. SherwoodF. Sherwood Rowland	Uniwersytet Kalifornijski w Irvine
1996		Curl, RobertRobert Curl	Uniwersytet Rice’a	za odkrycie fulerenów nowej odmiany węgla (obok grafitu i diamentu) w 1985[102]
		Kroto, sir Haroldsir Harold Kroto	Uniwersytet Sussex
		Smalley, RichardRichard Smalley	Uniwersytet Rice’a
1997		Boyer, PaulPaul Boyer	Uniwersytet Kalifornijski w Los Angeles	za wyjaśnienie mechanizmu enzymatycznego syntezy kwasu adenozynotrifosforowego (ATP)[103]
		Walker, JohnJohn Walker	Medical Research Council(inne języki)
		Skou, JensJens Skou	Uniwersytet Aarhus	za odkrycie pierwszego enzymu przenoszącego jony[103]
1998		Kohn, WalterWalter Kohn	Uniwersytet Kalifornijski w Santa Barbara	za rozwój teorii funkcjonału gęstości (Walter Kohn) i metod obliczeniowych w chemii kwantowej (John Pople)[104]
		Pople, JohnJohn Pople	Uniwersytet Northwestern
1999		Zewail, AhmedAhmed Zewail	Kalifornijski Instytut Techniczny	za badania nad przejściowymi stanami reakcji chemicznych przy użyciu spektroskopii femtosekundowej[105]
2000		Heeger, AlanAlan Heeger	Uniwersytet Kalifornijski w Santa Barbara	za odkrycie i badania nad polimerami przewodzącymi prąd elektryczny[106]
		MacDiarmid, AlanAlan MacDiarmid	Uniwersytet Pensylwanii
		Shirakawa, HidekiHideki Shirakawa	Uniwersytet w Tsukubie
2001		Knowles, WilliamWilliam Knowles		za prace nad chiralnie katalizowanymi reakcjami utleniania[107]
		Noyori, RyōjiRyōji Noyori	Uniwersytet w Nagoi
		Sharpless, BarryBarry Sharpless	The Scripps Research Institute
2002		Wüthrich, KurtKurt Wüthrich		za badania białek[108]
		Fenn, JohnJohn Fenn	Virginia Commonwealth University
		Tanaka, KōichiKōichi Tanaka	Shimadzu Corp.(inne języki)
2003		Agre, PeterPeter Agre	Uniwersytet Johnsa Hopkinsa	za badania kanałów w błonach komórkowych[109]
		MacKinnon, RoderickRoderick MacKinnon	Uniwersytet Rockefellera
2004		Ciechanower, AaronAaron Ciechanower	Technion	za odkrycie roli ubikwityn w degradacji białek w organizmie[110]
		Herszko, AwramAwram Herszko
		Rose, IrwinIrwin Rose	Uniwersytet Kalifornijski w Irvine
2005		Chauvin, YvesYves Chauvin	Institut Français du Pétrole(inne języki)	za badania mechanizmu reakcji metatezy olefin[111]
		Grubbs, RobertRobert Grubbs	Kalifornijski Instytut Techniczny
		Schrock, RichardRichard Schrock	Instytut Techniczny Massachusetts
2006		Kornberg, RogerRoger Kornberg	Uniwersytet Stanforda	za badania molekularnego mechanizmu transkrypcji w komórkach eukariotycznych[112]
2007		Ertl, GerhardGerhard Ertl	Towarzystwo Maxa Plancka	za badania procesów chemicznych zachodzących na powierzchni ciał stałych[113]
2008		Shimomura, OsamuOsamu Shimomura	Marine Biological Laboratory(inne języki), Boston University School of Medicine(inne języki)	za odkrycie i rozwój białek zielonej fluorescencji[114]
		Chalfie, MartinMartin Chalfie	Uniwersytet Columbia
		Tsien, Roger Y.Roger Y. Tsien	Uniwersytet Kalifornijski w San Diego Instytut Medyczny Howarda Hughesa
2009		Ramakrishnan, VenkatramanVenkatraman Ramakrishnan	Medical Research Council(inne języki)	za badania nad strukturą i funkcją rybosomu[115]
		Steitz, ThomasThomas Steitz	Uniwersytet Yale Instytut Medyczny Howarda Hughesa
		Jonath, AdaAda Jonath	Instytut Naukowy Weizmana
2010		Heck, RichardRichard Heck	Uniwersytet Delaware(inne języki)	za katalizowane palladem reakcje sprzęgania krzyżowego w syntezie organicznej[116]
		Negishi, Ei’ichiEi’ichi Negishi	Uniwersytet Purdue
		Suzuki, AkiraAkira Suzuki	Uniwersytet Hokkaido
2011		Szechtman, DanDan Szechtman	Technion	za odkrycie kwazikryształów[117]
2012		Lefkowitz, RobertRobert Lefkowitz	Instytut Medyczny Howarda Hughesa Duke University	za badania nad receptorami sprzężonymi z białkami G[118]
		Kobilka, BrianBrian Kobilka	Uniwersytet Stanforda
2013		Karplus, MartinMartin Karplus	Uniwersytet Strasburski Uniwersytet Harvarda	za rozwój wieloskalowych modeli dla złożonych układów chemicznych[119]
		Levitt, MichaelMichael Levitt	Uniwersytet Stanforda
		Warshel, AriehArieh Warshel	Uniwersytet Południowej Kalifornii
2014		Betzig, EricEric Betzig	Janelia Research Campus(inne języki) Instytut Medyczny Howarda Hughesa	za wkład w rozwój mikroskopii fluorescencyjnej wysokiej rozdzielczości[120]
		Hell, StefanStefan Hell	Towarzystwo Maxa Plancka Deutsches Krebsforschungszentrum(inne języki)
		Moerner, WilliamWilliam Moerner	Uniwersytet Stanforda
2015		Lindahl, TomasTomas Lindahl	Francis Crick Institute Clare Hall Laboratory	za badania mechanistyczne nad naprawą DNA[121]
		Modrich, PaulPaul Modrich	Instytut Medyczny Howarda Hughesa Duke University
		Sancar, AzizAziz Sancar	Uniwersytet Karoliny Północnej
2016		Feringa, BenBen Feringa	Uniwersytet w Groningen	za zaprojektowanie i syntezę maszyn molekularnych[122]
		Sauvage, Jean-PierreJean-Pierre Sauvage	Université de Strasbourg I
		Stoddart, FraserFraser Stoddart	Uniwersytet Północno-Zachodni
2017		Dubochet, JacquesJacques Dubochet	Uniwersytet w Lozannie	za opracowanie kriomikroskopii elektronowej wysokiej rozdzielczości do ustalania struktury biocząsteczek w roztworze[123]
		Frank, JoachimJoachim Frank	Uniwersytet Columbia
		Henderson, RichardRichard Henderson	Uniwersytet w Cambridge
2018		Arnold, FrancesFrances Arnold	Kalifornijski Instytut Techniczny	za sterowaną ewolucję enzymów[124]
		Smith, George P.George P. Smith	University of Missouri	za zastosowanie metody prezentacji fagowej do peptydów i przeciwciał[124]
		Winter, Gregory P.Gregory P. Winter	MRC Laboratory of Molecular Biology(inne języki)
2019		Goodenough, John B.John B. Goodenough	Uniwersytet Teksański w Austin	za rozwój akumulatorów litowo-jonowych[125]
		Whittingham, M. StanleyM. Stanley Whittingham	University of Missouri
		Yoshino, AkiraAkira Yoshino	Asahi Kasei(inne języki), Meijo University(inne języki)
2020		Charpentier, EmmanuelleEmmanuelle Charpentier	Max-Planck-Institut für Infektionsbiologie	za rozwój metody edycji genomu[126]
		Doudna, JenniferJennifer Doudna	Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley
2021		List, BenjaminBenjamin List	Max-Planck-Institut für Kohlenforschung	za rozwój asymetrycznej organokatalizy[127]
		MacMillan, DavidDavid MacMillan	Uniwersytet Princeton
2022		Bertozzi, CarolynCarolyn Bertozzi	Uniwersytet Stanforda	za rozwój chemii „click” i chemii bioortogonalnej[128]
		Meldal, MortenMorten Meldal	Uniwersytet Kopenhaski
		Sharpless, BarryBarry Sharpless	Scripps Research
2023		Bawendi, MoungiMoungi Bawendi	Massachusetts Institute of Technology	za odkrycie i syntezę kropek kwantowych[129]
		Brus, LouisLouis Brus	Uniwersytet Columbia
		Jekimow, AleksiejAleksiej Jekimow	Nanocrystals Technology Inc.
2024		Baker, DavidDavid Baker	University of Washington	za obliczeniowe projektowanie białek[130]
		Hassabis, DemisDemis Hassabis	Google DeepMind	za przewidywanie struktury białek[130]
		Jumper, JohnJohn Jumper
2025		Kitagawa, SusumuSusumu Kitagawa	Uniwersytet w Kioto	za rozwój szkieletów metalo-organicznych[131]
		Robson, RichardRichard Robson	Uniwersytet w Melbourne
		Yaghi, Omar M.Omar M. Yaghi	Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley