Okopy Świętej Trójcy
W świecie Okopy Świętej Trójcy istnieje wiele aspektów i aspektów, które zasługują na zbadanie i przeanalizowanie. Niezależnie od tego, czy jest to osoba, temat, data czy jakikolwiek inny element, jego znaczenie i znaczenie są niezaprzeczalne. W tym artykule zagłębimy się w fascynujący wszechświat Okopy Świętej Trójcy, aby odkryć jego liczne aspekty i zrozumieć jego wpływ w różnych obszarach. Podczas szczegółowej i wyczerpującej wycieczki zbadamy różne aspekty, które sprawiają, że Okopy Świętej Trójcy jest tematem wartym refleksji i przestudiowania. Od jego powstania po wpływ na dzisiejsze społeczeństwo, zanurzymy się w dogłębnej analizie, która pozwoli nam lepiej zrozumieć znaczenie Okopy Świętej Trójcy w obecnym kontekście.
 Brama Lwowska | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
25 marca 1692 |
| Zniszczono |
1915 |
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 48°32′20″N 26°24′54″E/48,538889 26,415000
| |
Okopy Świętej Trójcy (dawniej Okop Góry Świętej Trójcy) – twierdza bastionowa nad Dniestrem, u ujścia Zbrucza, założona w 1692 roku przez hetmana Stanisława Jana Jabłonowskiego, wzniesiona według projektu Tylmana z Gameren. Okopy miały blokować komunikację położonego w odległości 23 km osmańskiego garnizonu Kamieńca Podolskiego z Mołdawią, skąd wyruszały konwoje z zaopatrzeniem dla Kamieńca. Twierdza Okopy św. Trójcy utraciła znaczenie militarne po zawarciu pokoju w Karłowicach (1699), w wyniku którego Rzeczpospolita Obojga Narodów odzyskała Kamieniec Podolski.
Historia
.jpg)
W 1664 roku generał Marcin Kazimierz Kątski wzniósł w swych dobrach szaniec według projektu francuskiego architekta Guillaume’a Le Vasseur de Beauplana. 25 marca 1692 roku rozpoczęto budowę twierdzy. Jej zadaniem, razem ze znajdującą się 43 kilometry na zachód twierdzą Szaniec Panny Marii, było trzymanie w szachu sił tureckich stacjonujących w odległym o 6,5 km Chocimiu i zdobytym przez nich w 1672 roku Kamieńcu Podolskim (odległym o 18,5 km). Potwierdza ten cel określanie jej jako „blokada kamieniecka na Górze św. Trójcy”. Pomysłodawcą i fundatorem był hetman wielki koronny Stanisław Jan Jabłonowski, który zwrócił uwagę Janowi III Sobieskiemu na dogodne do jej powstania miejsce, w którym Zbrucz uchodzi do Dniestru. Okopy św. Trójcy zostały zaprojektowane przez Tylmana z Gameren, a budową kierował generał artylerii koronnej Marcin Kątski.
Zachodnia linia fortyfikacji składała się z dwóch półbastionów oraz usytuowanej między nimi Bramy Lwowskiej dodatkowo wzmocnionej rawelinem. Wschodnia linia fortyfikacji to bastion i dwa półbastiony, była tam umiejscowiona Brama Kamieniecka, również zabezpieczona rawelinem.
Hetman Jabłonowski w 1692 roku ustalił skład załogi Okopów i mianował komendantów garnizonu. Oddziałami zaciągu cudzoziemskiego dowodził oberszter Michał Brandt z 11 kompaniami arkebuzarskimi, 1500 żołnierzy piechoty i 100 dragonami. Osobnego dowódcę mianowano dla jednostek jazdy autoramentu narodowego, którym został cześnik halicki i były regimentarz Jakub Kalinowski dowodzący 18 chorągwiami (13 pancernymi i 5 wołoskimi). Łącznie w Okopach miano ulokować ok. 4 tys. żołnierzy i 18 dział. We wrześniu 1693 r. Kalinowskiego zastąpił na jakiś czas Chomentowski chorąży chorągwi pancernej cześnika halickiego, a od października 1693 roku Konstanty Zahorowski stolnik nowogrodzki, regimentarz JKM. Zmiany w składzie grupy jazdy stacjonującej w Okopach spowodowała budowa nowej polskiej fortyfikacji na linii Dniestru – Szańca Panny Marii na uroczysku Gródek pod Wasilowem pod koniec sierpnia 1693 r., gdzie odeszły 3 chorągwie pancerne i 1 wołoska pod dowództwem porucznika Mikołaja Tyszkowskiego. Z powodu trudnych warunków służby od początku zakładano, że służba oddelegowanych towarzyszy w fortecy miała trwać około roku, a potem mieli być oni zmienieni przez innych żołnierzy. Zachętą do służby miała być podwójna hiberna (dodatek do żołdu). W 1699 roku twierdza utraciła większe znaczenie militarne na skutek odzyskania Kamieńca Podolskiego.
18 września 1699 r. odprawiono tu mszę dziękczynną, w której uczestniczyły tłumy wygnańców z Podola i Kamieńca, powracających po 27 latach na swoje ziemie.
W 1700 roku król August II nadał prawa miejskie osadzie w pobliżu twierdzy, a także przywilej organizowania jarmarków.
8 marca 1769 roku podczas konfederacji barskiej Kazimierz Pułaski bronił się tam przed atakami Rosjan. Po trzygodzinnej obronie, która kosztowała życie 200 obrońców, Pułaski opuścił twierdzę z niektórymi żołnierzami i przeprawił się przez Dniestr, ratując życie. Część żołnierzy zginęła w gruzach spalonego kościoła, broniąc się do końca, a część dostała się do niewoli.
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała Strażnica KOP „Okopy św. Trójcy”.
Tamtejszy kościół Świętej Trójcy został spalony w 1943 roku przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii i pozostawał w ruinie aż do 2012 roku, kiedy ponownie utworzono parafię i rozpoczęto odbudowę; kościół został rekonsekrowany 14 czerwca 2014 roku.
Okopy Św. Trójcy w literaturze
W Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego nazwa „Okopy Świętej Trójcy” została użyta na określenie ostatniego przyczółka arystokracji.
-
Brama Kamieniecka, XIX w. -
Brama Kamieniecka -
Przedwojenna tablica z nazwą bramy -
Tablica na Bramie Lwowskiej -
Wnętrze Bramy Lwowskiej -
Kościół -
Kościół po restauracji -
Polichromia na ścianach kościoła
Przypisy
- ↑ a b Ryszard Henryk Bochenek: 1000 słów o inżynierii i fortyfikacjach. Warszawa: MON, 1980, s. 182–183. ISBN 83-11-06370-2.
- ↑ a b c d e Stanisław Sławomir Nicieja: Twierdze kresowe Rzeczypospolitej: historia, legendy, biografie. Warszawa: Iskry, 2006, s. 111–117. ISBN 83-244-0024-9.
- ↑ Janusz Wojtasik: Podhajce 1698. Warszawa: Bellona, 1990, s. 56. ISBN 83-11-07813-0.
- ↑ Dyspozycyja chorągwi tak usarskich, pancernych, jako i wołoskich, które idą do blokady na Górze św. Trójcy przeciwko Żwańcowi postawionej, zebranych z komenderowanych kompanii wojska JKMci i Rzeczypospolitej na kampaniej in anno 1693, 31 IX 1693, Biblioteka ks. Czartoryskich w Krakowie, nr 2699, k. 148v.
- ↑ Antoni Urbański, Z czarnego szlaku i tamtych rubieży. Zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie, Gdańsk: Graf, 1991, s. 16.
- ↑ J. Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji i liczebności armii koronnej w latach 1690–1696, SMHW, t. IX, cz. 1 (1963), s. 250–252.
- ↑ a b c Jan Jerzy Sowa, „Ludzie niezwalczeni”: Rejestry chorągwi autoramentu narodowego w Okopach św. Trójcy w latach 1693–1695 (ang.).
- ↑ Okopy Świętej Trójcy. .
- ↑ a b Okopy Trójcy Świętej. 2014-06-07. .
- ↑ Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 315. ISBN 83-88973-58-4.
Bibliografia
- Antoni Józef Rolle, Zameczki podolskie na kresach multańskich, t. III, Warszawa 1880, s. 35. – opis miejscowości
- Grzegorz Rąkowski: Podole Przewodnik krajoznaczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej. Pruszków: Rewasz, 2005, s. 344–347. ISBN 83-89188-46-5.
- Okopy Świętej Trójcy, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 432.
- M. Wagner, Stanisław Jabłonowski (1634–1702): Polityk i dowódca, cz. 2, Siedlce 1997
- J. Sowa, „Ludzie niezwalczeni”: Rejestry chorągwi jazdy zaciągu narodowego w Okopach św. Trójcy 1693–1695, Studia nad staropolską sztuką wojenną, t. II, Oświęcim 2013, s. 259–299
- D. Kołodziejczyk, Podole pod panowaniem tureckim: Ejalet kamieniecki 1672–1699, Warszawa 1994
- B. Dybaś, Fortece Rzeczypospolitej: Studium z dziejów budowy fortyfikacji stałych w państwie polsko-litewskim w XVII wieku, Toruń 1998.