Szanghaj

Na tę stronę wskazuje przekierowanie ze „Shanghai”. Zobacz też: Shanghai – szwedzki zespół muzyczny.

Szanghaj

Shanghai
上海

miasto wydzielone
Państwo	Chińska Republika Ludowa
Burmistrz	Gong Zheng
Powierzchnia	6340 km²
Wysokość	4 m n.p.m.
Populacja (2017) • liczba ludności • gęstość	24 237 800 3823 os./km²
Nr kierunkowy	021
Kod pocztowy	200000-202100
Tablice rejestracyjne	沪 A, B, D, E, F, G, H, J, K 沪C (przedmieścia)
Położenie na mapie Chin Szanghaj
31°12′N 121°30′E/31,200000 121,500000
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Szanghaj (Shanghai^ⓘShanghai, chiń. 上海; pinyin Shànghǎi) – miasto we wschodnich Chinach, przy ujściu rzeki Jangcy, jedno z czterech miast wydzielonych Chińskiej Republiki Ludowej. Cała jednostka administracyjna liczyła w 2018 roku 24 237 800 mieszkańców. Port w Szanghaju jest największym na świecie pod względem wielkości przeładunku kontenerowego. Działa tutaj również jedna z największych giełd. W dzielnicy Pudong, leżącej naprzeciwko historycznego Bundu, skupia się jedna z największych na świecie liczba wieżowców. W mieście znajduje się Konsulat Generalny RP.

Nazwa

Nazwa miasta składa się ze znaków „na” i „morze” (nie znaczy jednak „na morzu” – „na morzu” to po chińsku 海上 hǎi shàng), często interpretuje się ją jako „Najdalszy zasięg morza” lub „(Naprzód) w morze”. Skrócone nazwy to 滬 (uproszcz. 沪, Hù) lub 申 (Shēn). Szanghaj miał także liczne przydomki, nadane przez przybyszów z zachodu, m.in. Paryż Wschodu, Królowa Orientu i Azjatycka Prostytutka (chodzi tu o lata upadku Szanghaju – dwudzieste i trzydzieste – kiedy szerzyły się przestępczość i prostytucja).

Geografia i klimat

Szanghaj leży przy ujściu rzeki Jangcy do Morza Wschodniochińskiego (część Oceanu Spokojnego), zaś od południa nad zatoką Hangzhou. Przy wschodniej granicy miasta znajduje się jezioro Dian Shan o powierzchni 62 km². Miasto, które jest przedzielone na dwie części rzeką Huangpu, leży na równinie, której średnia wysokość nad poziomem morza wynosi około czterech metrów, zaś najwyższym punktem jest wzgórze Dajin, które ma 103,4 m wysokości. Ponadto powiat Chongming obejmuje trzy wyspy położone w ujściu rzeki Jangcy – Chongming (pow. 1267 km²), Changxing (pow. 88 km²) i Hengsha (pow. 56 km²).

W Szanghaju występują wszystkie cztery pory roku. Latem temperatury osiągają 37 °C, a niekiedy przekraczają 40 °C. Zimą występuje duże zachmurzenie, a latem jest wilgotno. Jesień i wiosna w mieście są ciepłe, i zwykle są to najlepsze pory do zwiedzania miasta przez turystów. Zima zaczyna się w połowie grudnia, a kończy wraz z lutym. W okresie letnim jest najwięcej opadów deszczu.

Średnia temperatura i opady dla Szanghaju (okres 30 letni)

Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień	7.7	8.6	12.7	18.6	23.5	27.2	31.6	31.5	27.2	22.3	16.7	10.6	19,9
Średnie temperatury w nocy	0.5	1.5	5.1	10.6	15.7	20.3	24.8	24.7	20.5	14.7	8.6	2.4	12,5
Opady	39	59	81	102	115	152	128	133	156	61	51	35	93
Średnia liczba dni z opadami	9	10	13	13	13	14	12	10	12	9	8	7	130
Źródło: Światowa Organizacja Meteorologiczna

Podział administracyjny

Szanghaj dzieli się na 15 dzielnic i 1 powiat (Chongming).

Podział miasta Szanghaj
Huangpu Xuhui Changning Putuo Yangpu Minhang Baoshan Jiading Pudong Jinshan Songjiang Qingpu Fengxian Chongming Jing'an Hongkou
Nazwa dzielnicy Populacja (2018) Powierzchnia (km²) Gęstość zaludnienia (/km²) Baoshan (宝山区) 2 042 300 270,99 7536 Changning (长宁区) 694 000 38,3 18 120 Chongming (崇明区) 688 100 1185,49 580 Fengxian (奉贤区) 1 152 000 687,39 1676 Hongkou (虹口区) 797 000 23,48 33 944 Huangpu (黄浦区) 653 800 20,46 31 955 Jiading (嘉定区) 1 588 900 464,2 3423 Jing’an (静安区) 1 062 800 36,88 28 818 Jinshan (金山区) 805 000 586,05 1374 Minhang (闵行区) 2 543 500 370,75 6860 Pudong (浦东新区) 5 550 200 1210,41 4585 Putuo (普陀区) 1 281 900 54,83 23 380 Qingpu (青浦区) 1 219 000 670,14 1819 Songjiang (松江区) 1 762 200 605,64 2910 Xuhui (徐汇区) 1 084 400 54,76 19 803 Yangpu (杨浦区) 1 312 700 60,73 21 615 Razem 24 237 800 6340,5 3823

Demografia

W 2018 roku w regionie metropolitarnym mieszkało 24 237 800 osób (w tym osoby zameldowane na pobyt czasowy w liczbie 9 762 100). Wśród osób zameldowanych na stałe 49,52% mieszkańców było mężczyznami, a 50,48% kobietami, ponadto 12% ludności było w wieku do 17 lat, 54% pomiędzy 18 a 59 rokiem życia, zaś 34% ludności było w wieku 60 lat i powyżej. Średnia długość życia w 2018 roku wynosiła ponad 83 lata.

Ludność Szanghaju od 1950 roku.
Rok	Populacja	+/-
1950	4 288 000	-
1960	6 865 000	+60%
1970	6 052 000	-12%
1980	5 928 000	-2%
1990	8 606 000	+45%
1995	11 072 000	+29%
2000	14 247 000	+29%
2005	17 056 000	+20%
2010	20 314 000	+19%
2015	23 482 000	+16%
2018	24 237 800	+3%

W 2018 roku w Szanghaju przebywało 164 765 cudzoziemców z pozwoleniem na pobyt, w tym m.in. obywatele poniższych państw:

• Japonia: 29 546 osób;
• Stany Zjednoczone: 22 051 osób;
• Korea Południowa: 21 685 osób;
• Francja: 8 936 osób;
• Niemcy: 7 736 osób;
• Kanada: 7 476 osób;
• Australia: 7 110 osób;
• Wielka Brytania: 6 416 osób;
• Singapur: 6 033 osoby.

Historia

Wczesna historia

Miasto ma długą historię, sięgającą ponad 1000 lat. Za czasów dynastii Han na terenie obecnego Szanghaju istniała już wioska rybacka. W 751 roku, za panowania dynastii Tang, w granicach dzisiejszego dystryktu Songjiang zostało założone hrabstwo Huating. Za czasów panowania dynastii Song (960–1279) u ujścia rzeki zaczął rozwijać się port morski. Początki portu należy wiązać z 991 rokiem, w którym zatkał się górny strumień dzisiejszej rzeki Wusong Jiang, co spowodowało przesunięcie linii brzegowej na wschód, w wyniku czego przypływające statki musiały zakotwiczyć u odnogi powyższej rzeki, na terenie dzisiejszego nadbrzeża Bundu przy rzece Huangpu Jiang. W 1267 roku na zachodnim brzegu rzeki założono miasto Szanghaj. W 1292 roku rząd dynastii Yuan zatwierdził utworzenie hrabstwa Szanghaj, co jest powszechnie uważane za oficjalną datę założenia miasta. W skład hrabstwa o powierzchni 2000 km² weszło 5 miasteczek i 26 wiosek, które zamieszkiwało łącznie 300–350 tysięcy ludzi. Pierwszy mur miejski o obwodzie około 4,5 km i wysokości 8 metrów został zbudowany w 1553 roku, a w jego skład wchodziło sześć bram i trzy wrota wodne. W XVI wieku, w połowie okresu panowania dynastii Ming, Szanghaj stał się centrum wielu rzemiosł, zwłaszcza produkcji tekstylnej. W 1685 roku rząd Qing utworzył w Szanghaju swój urząd celny.

XIX wiek

Podczas I wojny opiumowej, w 1842 roku wojska Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii okupowały Szanghaj. W tym samym roku podpisano traktat w Nankinie, gwarantujący otwarcie portu w Szanghaju dla międzynarodowego handlu. Kolejne traktaty zapewniły Wielkiej Brytanii, Francji, USA i Japonii eksterytorialne koncesje. Brytyjscy misjonarze otworzyli w 1844 roku pierwszy w mieście szpital oparty na medycynie zachodniej. Podczas buntu Towarzystwa Małego Miecza w okresie powstania tajpingów miasto było okupowane przez buntowników. Powstańcy zburzyli wiele budynków, pozostawiając jednak strefy cudzoziemców nietknięte. Poprzednio w strefach obcych państw nie mogli osiedlać się Chińczycy, ale w 1854 roku weszła ustawa, pozwalająca na takie zameldowanie. Jednocześnie wyżej wymienione trzy państwa zachodnie utworzyły Radę Miejską Szanghaju celem zarządzania enklawami zagranicznymi, jak też otwarto pierwszy Komisariat Policji w mieście. W 1862 roku Francja wycofała się z układu, zaś enklawy brytyjska i amerykańska w 1863 roku połączyły się tworząc Szanghajskie Osiedle Międzynarodowe. W 1865 roku powstała Akademia Longmen, pierwsza publiczna średnia szkoła w Szanghaju. Francuski biznesmen Menard w 1873 roku wprowadził do Szanghaju riksze z Japonii i w następnym roku zarejestrował pierwszą firmę rikszową w mieście. Do końca roku otwarto kolejne firmy, zaś liczba riksz zwiększyła się do 1000. Obecny Szanghajski Uniwersytet Jiao Tong został założony w 1896 roku. Po wygraniu przez Japonię wojny z Chinami, obywatele Japonii mogli działać w Szanghaju i zbudowali pierwsze fabryki. Państwa Europy wykorzystały sytuację i również rozbudowały swoje kapitały w mieście.

XX wiek

Pierwsza linia tramwajowa została uruchomiona w 1908 roku, zaś w 1911 roku zarejestrowano pierwszą profesjonalną firmę taksówkarską, Oriental Automobile Company, która korzystała z żółtych samochodów marki Renault. W 1910 roku w Szanghaju znajdowało się 19 szpitali opartych na medycynie zachodniej. Władze w 1912 roku nakazały zniszczenie muru otaczającego miasta, gdyż utrudniał on transport i handel, zostawiając jedynie niewielki odcinek. Do 1914 roku inwestycje zagranicznych firm w Szanghaju wyniosły 291 mln dolarów. W tym samym roku została uruchomiona pierwsza linia obsługiwana przez trolejbusy, zaś w 1922 roku została uruchomiona pierwsza linia autobusowa. Lotnisko Longhua które otwarto w 1917 roku, było do 1935 roku największym portem lotniczym w Azji. W lipcu 1921 roku w Szanghaju odbył się Krajowy Kongres Założycielski Komunistycznej Partii Chin. W tym samym roku otwarto Port lotniczy Szanghaj-Hongqiao. Wraz z rozwojem miasta w pierwszych dekadach XX wieku, gwałtownej przebudowie uległa nadbrzeżna promenada Bund. W 1927 roku miasto zostało uznane specjalną, osobną prowincją. W tym samym roku ludność miasta wyniosła 2,64 mln osób, przez co Szanghaj stał się największym miastem w Chinach. Na początku 1932 roku doszło do Incydentu szanghajskiego w wyniku czego wojska japońskie wkroczyły do miasta, gdzie pozostawały przez kilka miesięcy. W 1936 roku w Szanghaju prosperowało 561 firm z 28 państw zachodnich i 114 firm z Japonii. Pod koniec lat trzydziestych w mieście było zarejestrowanych ponad 23 tysiące riksz. Od 1937 roku do 1945 roku miasto znajdowało się pod okupacją Cesarstwa Wielkiej Japonii. W tym okresie miasto stało się celem podróży wielu uchodźców z Europy, w tym dużą część przyjezdnych stanowili Żydzi. 27 maja 1949 roku miasto zajęły wojska Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Po 1949 roku, zainspirowany „modelem Związku Radzieckiego”, chiński rząd skupił się na industrializacji jako głównym celu rozwoju gospodarczego. W latach 50. i 60. XX wieku Szanghaj stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. W rezultacie liczba pracowników fabryk w Szanghaju gwałtownie wzrosła, w związku z czym część terenów wiejskich została przeznaczona na zabudowę, jak też przebudowano niektóre z istniejących dzielnic. Wybudowane w 1955 roku w stylu socrealistycznym Szanghajskie Centrum Wystawowe, liczące 110,4 m do szczytu iglicy, aż do oddania do użytku Jin Jiang Tower w 1988 roku, nosiło tytuł najwyższego budynku w mieście. W 1984 roku rząd chiński otworzył Szanghaj (wraz z 13 innymi nadmorskimi miastami) dla zagranicznych inwestycji. 26 listopada 1990 roku rozpoczęła swoją działalność Szanghajska Giełda Papierów Wartościowych. Rozwój Pudong rozpoczął się w 1990 roku, kiedy rząd centralny ogłosił, że utworzy i rozwinie specjalną strefę ekonomiczną. Na początku ostatniej dekady XX wieku oddano w centrum do użytku dwa mosty na rzece Huangpu Jiang: Nanpu i Yangpu. Pierwsza linia metra została uruchomiona w 1993 roku. W 1999 roku otwarto Port lotniczy Pudong. Dzięki m.in. działaniom rządu jak i władz lokalnych mającym na celu zachęcić inwestorów zagranicznych, jak i inwestorów z wnętrza Chin do inwestycji w mieście, PKB dzielnicy Pudong wzrósł z 6 mld CNY w 1990 roku do 80 mld CNY w 1999 roku, średnio o 21 procent rocznie.

XXI wiek

Szanghajska Giełda Złota rozpoczęła swoją działalność w 2002 roku. W 2003 roku otwarto most Lupu, drugi co do wielkości most łukowy na świecie. Południową część dzielnicy Pudong połączono w 2005 roku mostem Donghai o długości 30 km z portem Yangshan (od 2017 roku największy na świecie zautomatyzowany port kontenerowy) wchodzącym w skład Portu Szanghaj, jednakże znajdującym się na wyspach należących do sąsiedniej prefektury miejskiej Zhoushan. 12 Światowe Igrzyska Olimpiad Specjalnych odbyły się w mieście w 2007 roku, wzięło w nich udział ponad 7200 zawodników. W 2009 roku otwarto połączenie z położonym na wyspach powiatem Chongming. Składa się ono z tunelu o długości 8,9 km łączącego dzielnicę Pudong z wyspą Changxing oraz z mostu o długości 16,5 km łączącego wyspę Changxing z główną wyspą Chongming. W 2010 roku liczba mieszkańców Szanghaju przekroczyła 20 mln osób. Od maja do października 2010 roku w mieście odbywała się wystawa światowa Expo 2010. Od 2010 roku do końca 2019 roku Metro w Szanghaju było najdłuższą tego typu siecią na świecie. W 2011 roku kompleksem mostów i wiaduktów Chongming-Qidong o długości 52 km połączono powiat Chongming z sąsiednią prefekturą miejską Nantong. W tym samym roku uruchomiono szybką linię kolejową Szanghaj-Pekin, na której kursują pociągi kolei dużej prędkości. Szanghajską strefę wolnego handlu, która obejmuje obecnie część dzielnicy Pudong, utworzono w 2013 roku. Oddany do użytku w 2017 roku wieżowiec Shanghai Tower jest drugim najwyższym budynkiem na świecie. Od 2018 roku w mieście odbywają się targi China International Import Expo. W 2019 roku PKB dzielnicy Pudong wyniósł 1,27 biliona CNY, co stanowiło prawie 212-krotny wzrost w stosunku do 6 miliardów CNY osiągniętych w 1990 roku, tj. w roku, w którym ustanowiono specjalną strefę ekonomiczną.

Gospodarka

Według rankingu konkurencyjności globalnych centrów finansowych (GFCI) ogłoszonego 26 marca 2020 roku Szanghaj zajmował 4. miejsce na świecie. W 2019 roku przychód PKB Szanghaju wyniósł ponad 3,82 biliona CNY, co było najwyższym wynikiem w kontynentalnych Chinach. W 2019 roku sektor usług odpowiadał za ponad 70% przychodu PKB miasta, zaś całkowity wzrost PKB wyniósł 6% w skali roku. Oficjalne statystyki podają, że w Szanghaju w 2019 roku dokonano 6800 nowych inwestycji zagranicznych, zaś łączna wartość kapitału zagranicznego objętego umowami wyniosła 50,25 miliardów USD.

W 1990 roku ogłoszono projekt dotyczący utworzenia dzielnicy finansowej Pudong. Gwałtowny rozwój specjalnej strefy ekonomicznej spowodował, iż w XXI wieku podjęto kolejne działania zwiększające potencjał dzielnicy m.in. w 2005 r. ogłoszono, że obszar Lujiazui jest jedyną strefą finansów i handlu spośród 185 stref rozwoju państwowego w Chinach kontynentalnych, zaś w 2013 roku utworzono szanghajską strefę wolnego handlu, która docelowo ma być rozciągnięta na całą dzielnicę Pudong. W 2017 roku strefa wolnego handlu odpowiadała za 39% eksportu Szanghaju. W 2019 roku PKB dzielnicy wyniósł 1,27 biliona CNY, co stanowiło 33% przychodu całej aglomeracji. W pierwszym kwartale 2020 roku w Pudong miało siedziby ponad 1000 instytucji finansowych, ponad 300 regionalnych siedzib międzynarodowych koncernów oraz ponad 240 centrów badawczo-rozwojowych z inwestycjami zagranicznymi.

Łączne obroty ładunkowe portu w Szanghaju w 2019 roku wyniosły 43,3 milionów TEU, co stawiało go dziesiąty rok z rzędu na pierwszym miejscu na świecie pod względem wielkości przeładunku kontenerowego. Ponadto w 2019 roku po raz pierwszy znalazł się on w pierwszej trójce międzynarodowych centrów wysyłkowych.

Całkowita wartość Szanghajskiej Giełdy Papierów Wartościowych w 2019 roku osiągnęła wartość 35,5 biliona CNY, zaś liczba spółek notowanych na giełdzie wyniosła 1572. W Szanghaju na początku 2020 roku siedziby miało 460 spółek notowanych na giełdzie, o całkowitej wartości rynkowej 7,9 biliona CNY, co stanowiło trzeci wynik w kraju. Na opublikowanej w 2019 roku liście największych firm na świecie "Fortune Global 500" znajdowało się dziewięć firm, które miały siedziby w Szanghaju, w tym SAIC Motor, największy producent samochodów w Chinach oraz China Baowu Steel Group, drugi producent stali na świecie. W 2019 roku otwarto w mieście największą poza Stanami Zjednoczonymi fabrykę samochodów Tesla.

W 2018 roku Szanghaj był na drugim miejscu w kraju pod względem liczby zamożnych rodzin, w mieście było około 602 000 gospodarstw domowych posiadających aktywa powyżej 6 milionów CNY.

Transport

Transport kolejowy

Największym dworcem w Szanghaju jest Hongqiao. Pozostałe ważniejsze dworce to: Główny, Południowy i Zachodni. Rekordowa liczba pasażerów jednego dnia została obsłużona 1 października 2019 roku podczas Święta Narodowego, w tym dniu z kolei skorzystało 596 tysięcy osób. Z powyższych dworców kursują pociągi kolei dużej prędkości, które obsługują m.in. linię kolejową Szanghaj-Pekin, z której w 2019 roku skorzystało 215 milionów pasażerów, co stanowiło 6 procent całkowitej liczby pasażerów przewożonych koleją w kraju. Na początku listopada 2020 roku Szanghaj miało obsługiwać dziennie 588 składów pociągów (zwiększona liczba o 53 od standardowej z uwagi na odbywające się targi China International Import Expo), które łącznie miały 469 tysięcy miejsc dla pasażerów.

Transport lotniczy

Miasto obsługują dwa lotniska:

• Szanghaj-Pudong, z którego w 2019 roku skorzystało ponad 76 mln pasażerów co stawiało je na drugim miejscu w kraju pod względem liczby obsłużonych osób;
• Szanghaj-Hongqiao, z którego w 2019 roku skorzystało ponad 45 mln pasażerów co stawiało je na ósmym miejscu w kraju pod względem liczby obsłużonych osób.

Oba lotniska obsłużyły w 2018 roku ponad 117 milionów pasażerów, dzięki czemu Szanghaj stał się piątym co do wielkości węzłem lotniczym na świecie po Londynie, Nowym Jorku, Tokio i Atlancie.

Transport drogowy

W 2019 roku w Szanghaju liczba zarejestrowanych samochodów wyniosła 5,4 mln. Miasto posiadało w 2018 roku 13106 km dróg publicznych, w tym 836 km dróg szybkiego ruchu. Najważniejsze drogi w Szanghaju:

• autostrada G2 – biegnąca do Pekinu;
• autostrada G15 – biegnąca z Shenyang do Haikou;
• autostrada G40 – biegnąca do Xi’an (biegnąca tunelem na wyspę Changxing, a następnie mostem na wyspę Chongming i przez kolejny most do prefektury miejskiej Nantong);
• autostrada G42 – biegnąca do Chengdu (początkowa część wspólna z G2);
• autostrada G50 – biegnąca do Chongqing;
• autostrada G60 – biegnąca do Kunming;
• autostrada G92– pętla łącząca Jiaxing z Hangzhou i Ningbo (której trasa przechodzi przez most przez zatokę Hangzhou o długości 36 km) z odnogami do Szanghaju (poprzez autostrady G15 i G60);
• autostrada G1501 – pętla wokół Szanghaju.

Transport publiczny

 Osobny artykuł: Metro w Szanghaju.

W 2019 roku z transportu publicznego w Szanghaju korzystało dziennie średnio 16,47 mln pasażerów, w tym:

• autobusy i tramwaje: 5,71 mln
• metro: 10,64 mln
• tramwaje wodne: 118 tysięcy.

Za przejazd wszystkimi wyżej wymienionymi środkami transportu można płacić przy pomocy karty bezstykowej Shanghai Public Transportation Card – pełni ona rolę elektronicznej portmonetki, którą doładowywać można w licznych punktach rozmieszczonych w mieście (w niektórych sklepach, bankach oraz na wszystkich stacjach metra).

Od 2003 roku do Portu lotniczego Szanghaj-Pudong, można dotrzeć linią kolei magnetycznej Transrapid Szanghaj, zbudowaną przez niemiecką firmę Transrapid International, która osiąga prędkość 431 km/h.

W marcu 2020 roku system metra w Szanghaju miał długość 673 km i w 2019 roku był drugą, po Pekinie najdłuższą tego typu siecią, zaś z 16 linii metra korzystało dziennie średnio 10,06 mln pasażerów.

W 2019 roku miasto posiadało 1575 linii transportu publicznego, które były obsługiwane przez około 17,9 tysiąca pojazdów (w tym około 11 tysięcy autobusów bezemisyjnych). 14 linii obsługiwanych jest przez trolejbusy, w tym otwarta w 2017 roku szybka linia 71 łącząca dworzec autobusowy Shenkun Road, przy Porcie lotniczym Szanghaj-Hongqiao z okolicami promenady Bund.

W Szanghaju działają 3 linie tramwajowe o łącznej długości 41 km i obsługujące 57 przystanków (w tym 11 współdzielą linie T1 i T2). W mieście na koniec 2019 było zarejestrowanych ponad 40 tysięcy taksówek.

W Szanghaju na 19 liniach obejmujących 40 przystani kursują tramwaje wodne.

Transport wodny

Port w Szanghaju w 2019 roku był czwartym na świecie pod względem ruchu wycieczkowców, ponadto 63% chińskiego rynku wycieczkowego pochodziło z Szanghaju.

Miasto posiada 3 terminale dla wycieczkowców:

• Międzynarodowy Terminal Wycieczkowy Wusongkou;
• Międzynarodowy Terminal Wycieczkowy Waigaoqiao;
• Szanghajski Międzynarodowy Terminal Wycieczkowy.

Najwyższe budynki

 Osobny artykuł: Lista najwyższych budynków w Szanghaju.

W Szanghaju pod koniec października 2020 roku znajdowało się 166 budynków których wysokość przekraczała 150 metrów. Shanghai Tower jest drugim najwyższym budynkiem na świecie, ustępuje jedynie Burdż Chalifa w Dubaju.

Miejsce	Nazwy najwyższych budynków	Wysokość (m)	Rok ukończenia
1	Shanghai Tower	632	2015
2	Shanghai World Financial Center	492	2008
3	Jin Mao Tower	421	1999
4	Shimao International Plaza	333	2006
5	Sinar Mas Center 1	320	2017
6	Plaza 66	288	2001
7	Tomorrow Square	285	2003
8	Qiantan Center	280	2020
9	Hong Kong New World Tower	278	2002
10	Shanghai SK Group Tower	275	2019

Ludzie i kultura

W mieście da się często słyszeć dialekt chińskiego języka Wu zwany szanghajskim, mimo iż urzędowym językiem jest mandaryński. Jednak rozwój miasta spowodował, że obecnie ponad 40% mieszkańców pochodzi z innych rejonów kraju, w wyniku czego lokalny dialekt jest skutecznie wypierany przez język urzędowy. W związku z powyższym prawie wszyscy mieszkańcy miasta poniżej 50 roku życia umieją płynnie posługiwać się językiem mandaryńskim, zaś największą grupą posługującą się dialektem szanghajskim, stanowią ludzie w wieku powyżej 50 roku życia. Przeprowadzone w 2017 roku badania wykazały, że w Szanghaju wśród osób w wieku od 6 do 20 lat jedynie 22,4% mieszkańców posługuje się lokalnym dialektem, w odróżnieniu od Kantonu, gdzie ponad 71% osób używa własnego dialektu. Ponadto wg raportu EF EPI w 2018 roku Szanghaj zajmował pierwsze miejsce w kraju pod względem znajomości przez mieszkańców języka angielskiego.

Charakterystyczne dla miasta były tradycyjne domy, zwane shikumen, które były budowane tu już od bardzo dawna. Wykonane są one głównie z czarnej albo szarej cegły. W mieszkaniach tych pełno jest przejść do innych pokoi o charakterystycznych łukach. Tak jak wszystkie tradycyjne domy w Chinach i shikumen miały dziedzińce. Jednak z powodu braku miejsca były one, podobnie jak pokoje, bardzo małe. Przed II wojną światową ponad 80% ludności miasta mieszkało w takich domach. Obecnie władze lokalne przeprowadzają programy odnowy budynków w celu uratowania charakterystycznej dla miasta zabudowy.

Szanghaj posiada wiele obiektów kulturalnych na czele z Wielkim Teatrem i Centrum Sztuki Orientalnej (w skład którego wchodzą sale koncertowa, operowa i teatralna), a także Muzeum Szanghaju, posiadającym jedną z największych kolekcji chińskich zabytków na świecie oraz Muzeum Chińskiej Sztuki, mieszczącym się w charakterystycznym pawilonie z Expo 2010.

Szanghaj jest uważany za miejsce narodzenia nowoczesnych Chin; był także przez pierwszą połowę XX wieku centrum kulturalnym Chin. W pierwszych dekadach XX wieku w związku z licznie przebywającymi w mieście obcokrajowcami ukształtowała się tzw. kultura Haipai (styl szanghajski), charakteryzująca się różnorodnością wynikającą z przenikającymi się kulturami wschodu i zachodu. Miała tu miejsce bitwa między pisarzami socjalistycznymi (żyli tu pionierzy tej sztuki: Lu Xun i Mao Dun), a liczniejszymi pisarzami romantyzmu (m.in. Shi Zhecun, Shao Xunmei, Ye Lingfeng, Eileen Chang). Jedno z najbardziej znanych chińskich dzieł, Oblężona Forteca (autorstwa Qian Zhongshu) częściowo dzieje się w mieście. Oprócz literatury, Szanghaj był także miejscem narodzin chińskiej kinematografii. Kino pojawiło się w mieście w 1896 roku. Pierwsze chińskie filmy, takie jak Niełatwy Odcinek (Nanfu Nanqi, 1913) czy Osierocony Dziadek (Gu’er Jiuzu Ji, 1923) były pierwszy raz wyświetlane właśnie w Szanghaju. Te dwa filmy przyczyniły się do dalszego rozwoju szanghajskiej kinematografii. Tutejsze filmy wykreowały chińską Marilyn Monroe – Zhou Xuan. Jednak wybuch II wojny światowej oraz rządy komunistów przyczyniły się do zahamowania produkcji filmowej w Szanghaju, oraz wzrostu znaczenia kinematografii z Hongkongu.

Kuchnia szanghajska należy do czterech głównych nurtów kulinarnych Chin.

Edukacja

W 2018 roku w Szanghaju znajdowały się 64 wyższe uczelnie na których studiowało ponad 517 tysięcy osób. Ponadto w mieście funkcjonowało 925 szkół średnich, 721 szkół podstawowych i 30 szkół specjalnych.

W Szanghaju znajdują się czołowe w kraju wyższe uczelnie:

• Uniwersytet Jiao Tong w Szanghaju (上海交通大学) (zał. 1896, w 2019 roku na 4. miejscu w rankingu najlepszych uniwersytetów w kraju),
  • w tym Szkoła Medyczna (上海交通大学医学院, 原上海第二医科大学),
• Uniwersytet Fudan (复旦大学) (zał. 1905, w 2019 roku na 5. miejscu w rankingu),
  • w tym Szkoła Medyczna (复旦大学上海医学院, 原上海医科大学医学院),
• Uniwersytet Tongji (同济大学) (zał. 1907, w 2019 roku na 13. miejscu w rankingu),

Ponadto w 2019 roku w pierwszej setce najlepszych uniwersytetów w Chinach znajdowały się także:

• Wschodniochiński Uniwersytet Pedagogiczny (华东师范大学),
• Wschodniochiński Uniwersytet Nauki i Technologii (华东理工大学),
• Uniwersytet Szanghajski (上海大学),
• Szanghajski Uniwersytet Finansów i Ekonomii (上海财经大学),
• Uniwersytet Donghua (东华大学),
• Szanghajski Uniwersytet Studiów Międzynarodowych (上海外国语大学),

Pozostałe notowane wyższe uczelnie:

• Szanghajski Uniwersytet Nauki i Technologii (上海理工大学),
• Wschodniochiński Uniwersytet Polityki i Prawa (华东政法学院),
• Szanghajski Uniwersytet Pedagogiczny (上海师范大学),
• Szanghajski Uniwersytet Międzynarodowego Biznesu i Ekonomii (上海对外经贸大学),
• Szanghajski Uniwersytet Morski (上海海事大学),
• Szanghajski Uniwersytet Energii Elektrycznej (上海电力学院),
• Szanghajski Uniwersytet Handlu Lixin (上海立信会计学院),
• Szanghajski Uniwersytet Oceaniczny (上海海洋大学),
• Szanghajski Instytut Technologiczny (上海应用技术学院),
• Politechnika Szanghajska (上海第二工业大学),
• Szanghajski Uniwersytet Nauk Inżynieryjnych (上海工程技术大学),
• Szanghajski Uniwersytet Dianji (上海电机学院),
• Szanghajska Akademia Wychowania Fizycznego (上海体育学院),

Ponadto w mieście funkcjonują m.in. następujące wyższe uczelnie:

• Szanghajska Akademia Teatralna (上海戏剧学院),
• Szanghajskie Konserwatorium Muzyczne (上海音乐学院),
• Chińsko-Europejska Szkoła Międzynarodowego Biznesu (中欧国际工商学院),
• Chińska Akademia Kadr Kierowniczych w Pudong (中国浦东干部学院) (zał. w 2005, jedna z uczelni KPCh),
• Uniwersytet Badawczy ShanghaiTech (上海科技大学) (wspierany przez Chińską Akademię Nauk),
• prywatny Uniwersytet Sanda (上海杉达学院).

Atrakcje

Lista miejsc wartych zwiedzenia:

• Bund,
• Plac Ludowy,
• świątynia Longhua (zbudowana w okresie Trzech Królestw),
• świątynia Nefrytowego Buddy,
• świątynia Jing’an,
• świątynia boga miasta,
• świątynia Konfucjusza,
• świątynia Donglin,
• świątynia Zhenhru,
• ogród Yuyuan,
• Qibao (dzielnica z tradycyjną zabudową),
• Nanxiang (miasteczko z tradycyjną zabudową),
• Zhujiajiao (miasteczko z tradycyjną zabudową),
• Ulica Nankińska,
• Wielki Teatr,
• Centrum Sztuki Orientalnej (sala koncertowa, opera, sala teatralna),
• Muzeum Szanghaju,
• Chińskie Muzeum Sztuki,
• Muzeum Samochodów,
• Muzeum Historii Naturalnej,
• Muzeum Nauki,
• katedra Xujiahui (największa świątynia chrześcijańska w mieście),
• katedra Dongjiadu,
• bazylika Sheshan,
• prawosławny sobór Ikony Matki Bożej „Wstawienniczka Za Grzesznych”,
• prawosławna cerkiew św. Mikołaja,
• meczet Xiaodaoyuan,
• meczet Songjiang,
• synagoga Ohel Rachel,
• Pomnik Chopina w Szanghaju,
• pomnik Lu Xuna,
• Jin Mao Tower (punkt widokowy na 88 piętrze),
• Oriental Pearl Tower (punkt widokowy na wysokości 263 m),
• Muzeum pierwszego zjazdu Komunistycznej Partii Chin,
• mieszkanie Sun Jat-sena,
• mieszkanie Czang Kaj-szeka,
• Szanghaj Disneyland,
• park rozrywki Happy Valley Shanghai,
• park rozrywki Jinjiang Action Park,
• Akwarium Shanghai Ocean,
• Ogród zoologiczny w Szanghaju.

Sport

Szanghaj był gospodarzem wielu międzynarodowych imprez sportowych, m.in. :

• Igrzysk Dalekiego Wschodu w 1915, 1921 oraz w 1927;
• w 1993 roku pierwszych Igrzysk Azji Wschodniej;
• w 2005 roku Mistrzostw Świata w Tenisie Stołowym;
• w 2007 roku Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej Kobiet (m.in. mecz otwarcia i finał);
• w 2011 roku Mistrzostw Świata w Pływaniu;
• w 2012 roku Mistrzostw Świata w Short Tracku;
• w 2015 roku Mistrzostw Świata w Łyżwiarstwie Figurowym;
• w 2016 roku Akademickich Mistrzostw Świata we wspinaczce sportowej;
• w 2019 roku Mistrzostw Świata w Wushu zorganizowanych przez IWUF;
• w 2019 roku Mistrzostw Świata w koszykówce mężczyzn (współgospodarz);
• w 2020 roku Mistrzostw Świata w League of Legends.

Od 2009 roku odbywa się w mieście Shanghai Masters – męski turniej tenisowy zaliczany do kategorii ATP Tour, zaś w latach 2005-2008 odbyły się turnieje Tennis Masters Cup (obecnie ATP Finals). Ponadto od 2011 roku odbywa się męski turniej tenisowy w ramach ATP Challenger Tour.

W Szanghaju odbywa się kobiecy wyścig kolarski Tour of Chongming Island, który od 2010 roku należy do cyklu najważniejszych zawodów kobiecych – UCI Women’s World Tour.

Na torze Shanghai International Circuit regularnie odbywają się wyścigi Grand Prix Chin Formuły 1 oraz zawody w ramach ogólnoświatowych mistrzostw wyścigów długodystansowych World Endurance Championship. Ponadto w Szanghaju swoją siedzibę ma zespół Formuły E "DS Techeetah", który w 2019 i 2020 roku zdobył tytuł wśród konstruktorów, i którego kierowcy w powyższych latach oraz w 2018 roku zdobywali tytuł mistrzowski.

W mieście corocznie odbywa się mityng lekkoatletyczny Shanghai Golden Grand Prix zaliczany do cyklu Diamentowa Liga, zaś od 2000 roku odbywa się bieg maratoński, w którym w 2019 roku udział wzięło ponad 25 tysięcy biegaczy (ponadto około 13 tysięcy na krótszych dystansach).

Od 2005 roku (z wyłączeniem 2012 roku) w Szanghaju odbywa się męski turniej golfowy WGC-HSBC Champions, zaś od 2018 roku żeński turniej Buick LPGA Shanghai. Ponadto od 2006 roku w mieście regularnie odbywają się zawody Pucharu Świata w łucznictwie organizowane przez WA, zaś od 2007 roku turniej w snookerze Shanghai Masters.

W mieście swoją siedzibę mają następujące kluby sportowe:

• Shanghai SIPG – piłka nożna (Chinese Super League) – mistrz w 2018 roku;
• Shanghai Greenland Shenhua – piłka nożna (Chinese Super League);
• Shanghai Sharks – koszykówka (Chińska Profesjonalna Liga Koszykarska Mężczyzn);
• Shanghai Swordfish – koszykówka (Chińska Liga Koszykówki Kobiet);
• Shanghai Legend – futbol amerykański (China Arena Football League);
• Shanghai Dragons - sport elektroniczny (Overwatch League).

W Szanghaju znajduje się szereg obiektów sportowych, m.in.:

• wielofunkcyjny stadion Shanghai Stadium o pojemności 65 tysięcy widzów, na którym w 2015 roku odbył się Superpuchar Włoch w piłce nożnej;
• wieloużytkowe stadiony Jinshan Football Stadium i Yuanshen Sports Centre Stadium o pojemności odpowiednio 30 i 20 tysięcy widzów;
• stadiony piłkarskie: Hongkou Stadium i oddany do użytku w drugiej połowie 2020 roku Pudong Football Stadium, oba o pojemności 33 tysięcy widzów;
• kompleks tenisowy Qizhong Forest Sports City Arena o pojemności 15 tysięcy widzów;
• Centrum Sportowe Shanghai Oriental obejmujący halę o pojemności 18 tysięcy widzów oraz 2 baseny (w tym jeden kryty) o pojemności po 5 tysięcy widzów;
• hala sportowa Grand Stage o pojemności 10 tysięcy widzów;
• Mercedes-Benz Arena o pojemności 18 tysięcy widzów, hala widowiskowa, na której odbywają się także imprezy sportowe m.in. w 2017 roku pierwszy mecz przedsezonowy amerykańskiej ligi hokeja NHL.

Miasta i regiony partnerskie

Miasta i regiony partnerskie Szanghaju (stan na 1.11.2020).

Jokohama, Japonia (od 1973) Osaka, Japonia (od 1974) Mediolan, Włochy (od 1979) Rotterdam, Holandia (od 1979) San Francisco, Stany Zjednoczone (od 1980) Zagrzeb, Chorwacja (od 1980) Prefektura Osaka, Japonia (od 1980) Hamhŭng, Korea Północna (od 1982) Region stołeczny Manila, Filipiny (od 1983) Karaczi, Pakistan (od 1984) Antwerpia, Belgia (od 1984) Montreal, Kanada (od 1985) Pireus, Grecja (od 1985) Województwo pomorskie (do 1998 województwo gdańskie), Polska (od 1985) Chicago, Stany Zjednoczone (od 1985) Hamburg, Niemcy (od 1986) Casablanca, Maroko (od 1986) Marsylia, Francja (od 1987) São Paulo, Brazylia (od 1988) Sankt Petersburg, Rosja (od 1988) Stan Queensland, Australia (od 1989) Stambuł, Turcja (od 1989) Aleksandria, Egipt (od 1992) Hajfa, Izrael (od 1993) Pusan, Korea Południowa (od 1993) Ho Chi Minh, Wietnam (od 1994) Port Vila, Vanuatu (od 1994) Dunedin, Nowa Zelandia (od 1994) Taszkent, Uzbekistan (od 1994) Porto, Portugalia (od 1995) Aden, Jemen (od 1995) Windhuk, Namibia (od 1995) Prowincja Santiago de Cuba, Kuba (od 1996)

Rosario, Argentyna (od 1997) Espoo, Finlandia (od 1998) Stan Jalisco, Meksyk (od 1998) Liverpool, Wielka Brytania (od 1999) Maputo, Mozambik (od 1999) Prowincja Chiang Mai, Tajlandia (od 2000) Dubaj, ZEA (od 2000) Prowincja KwaZulu-Natal, Południowa Afryka (od 2001) Guayaquil, Ekwador (od 2001) Valparaíso, Chile (od 2001) Barcelona, Hiszpania (od 2001) Oslo, Norwegia (od 2001) Okręg Konstanca, Rumunia (od 2002) Kolombo, Sri Lanka (od 2003) Kraj bratysławski, Słowacja (od 2003) Region Jutlandia Środkowa, Dania (od 2003) Cork, Irlandia (od 2005) Prowincja Jawa Wschodnia, Indonezja (od 2006) Kanton Bazylea-Miasto, Szwajcaria (od 2007) Region Owernia-Rodan-Alpy, Francja (od 2008) Phnom Penh, Kambodża (od 2008) Region Wielki Londyn, Wielka Brytania (od 2009) Salzburg, Austria (od 2009) Prowincja Quebec, Kanada (od 2011) Budapeszt, Węgry (od 2013) Mumbaj, Indie (od 2014) Houston, Stany Zjednoczone (od 2015) Obwód miejski Sofia, Bułgaria (od 2016) Bangkok, Tajlandia (od 2016) Belgrad, Serbia (od 2018) Lima, Peru (od 2018) Mińsk, Białoruś (od 2019)

Znane osoby

W Szanghaju urodziły się m.in. następujące osoby:

James Graham Ballard - pisarz Jenova Chen - projektant gier komputerowych Joan Chen - aktorka Roy Chiao – aktor Emma Eames – śpiewaczka operowa Fan Zhiyi – piłkarz Edmond H. Fischer – biochemik Gao Lei – skoczek na trampolinie Francis Xavier Hsu Chenping – duchowny katolicki Hu Binyuan – strzelec sportowy Charles K. Kao – fizyk Tsung-Dao Lee – fizyk Li Mingqiang – pianista Liu Xiang - lekkoatleta Lou Ye – reżyser i scenarzysta

Shannon Lucid – astronautka Qiu Xiaolong - pisarz Qian Zhenhua – pięcioboista nowoczesny Song Meiling - żona chińskiego przywódcy Czang Kaj-szeka Mian Mian - pisarka Yao Ming - koszykarz Tan Ruiwu – tenisista stołowy Tao Luna – strzelczyni sportowa Wang Liqin – tenisista stołowy Wang Yihan – badmintonistka Yang Jiechi – polityk i dyplomata Edward Yang – reżyser i scenarzysta Andrew Yao – informatyk Zheng Zhengqiu – producent filmowy Zhu Lin – badmintonistka

Przypisy

Bibliografia

• YueranY. Qi YueranY. (red.), The Encyclopedia of Shanghai, Shanghai Scientific & Technical Publishers, 2010   (ang.).
• JohnJ. Ouchterlony JohnJ., The Chinese war : an account of all the operations of the British forces from the commencement to the Treaty of Nanking, Saunders and Otley, 1844   (ang.).
• JohnJ. Fairbank JohnJ., Trade and Diplomacy On The China Coast, Stanford University Press, 1953   (ang.).