Żory

Zobacz też: inne znaczenia.

Żory

miasto na prawach powiatu
Rynek w Żorach
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Aglomeracja	rybnicko-jastrzębska
Data założenia	1272
Prawa miejskie	1272
Prezydent	Waldemar Socha
Powierzchnia	64,59 km²
Wysokość	241–284 m n.p.m.
Populacja (31.12.2020) • liczba ludności • gęstość	61 839 973,0 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 32
Kod pocztowy	44-240
Tablice rejestracyjne	SZO
Położenie na mapie województwa śląskiego Żory
Położenie na mapie Polski Żory
50°02′44″N 18°41′41″E/50,045556 18,694722
TERC (TERYT)	2479011
SIMC	0945746
Urząd miejski al. Wojska Polskiego 25 44-240 Żory
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Żory (cz. Žáry, Žárov, niem. Sohrau) – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, w województwie śląskim, historycznie na Górnym Śląsku.

Jest jednym z miast należących do Rybnickiego Okręgu Węglowego. Obecnie miasto spełnia funkcje handlową, usługową i logistyczną.

Według danych GUS z 31 grudnia 2021 roku, Żory liczyły 61 839 mieszkańców i były pod względem liczby ludności 17. miastem w województwie śląskim, a także 62. spośród najludniejszych miast w Polsce.

Położenie

Żory leżą na Górnym Śląsku na Płaskowyżu Rybnickim nad rzeką Rudą.

Według danych z 31 grudnia 2012 r. miasto miało 62 052 mieszkańców, a powierzchnia miasta wynosiła 64,64 km².

Na dzień 31 grudnia 2013 r. miasto liczyło 59 960 mieszkańców.

1 stycznia 2014 r. miasto Żory powiększyło swoją powierzchnię kosztem Rybnika o 0,26 ha.

Żory graniczą z powiatami mikołowskim, pszczyńskim i rybnickim oraz miastami Jastrzębie-Zdrój i Rybnik.

W latach 1945–1954 siedziba gminy Żory i, ponownie, w latach 1977–1982 gminy Żory. W latach 1975–1998 Żory administracyjnie należały do województwa katowickiego.

Według danych z dnia 30 czerwca 2016 r. miasto liczyło 61 942 mieszkańców.

Nazwa miasta

Znaczenie nazwy miasta nie jest jednoznaczne i istnieją dwie teorie na ten temat. Pierwsza wywodzi ją ze staropolszczyzny, od wyżarzania, wypalania lasów co było pierwszym etapem zakładania stałej osady w danym miejscu. Wersja ta związana jest z pierwotną gospodarką żarową, która była elementem wylesiania terenu pod zasiedlenie. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku wywodzi ją z kolei od polskiej nazwy ptaka żurawia. Odnotowuje to następujący fragment: „In den verschiedenen Urkunden wird Sohrau einmal Żoraw, dann Żora und auch Sora genannt. Der Name ist polnischen Ursprungs.”, czyli w języku polskim „W różnych dokumentach notowana jako Żoraw, później Żora, a nawet Sora. Nazwa jest polskiego pochodzenia.”.

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis spisanej w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest jako Zary civitate – miasto Zary. W kronice wymienione zostały również wsie założone na prawie polskim iure polonico, które w procesach urbanizacyjnych zostały wchłonięte przez miasto. Są to obecne dzielnice lub części miasta Żory jak Rogoźna we fragmencie Rogosina in una parte decima solvitur more polonico, Rowień we fragmencie Rovona decima solvitur more polonico, Rój jako Ray, Brodek we fragmencie Brodek similiter solvitur decima more polonico. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Sora.

Polską nazwę Żory oraz niemiecką Sohrau w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1902 notuje nazwę miasta pod polską nazwą Żary oraz niemiecką Sohrau. Polską nazwę Żary oraz w gwarze górnośląskiej Żory, a także niemiecką Sohrau wymienia również w 1896 roku górnośląski pisarz, ksiądz Konstanty Damrot w książce o nazewnictwie miejscowym na Górnym Śląsku. Wymienia również zlatynizowane nazwy zanotowane w łacińskich dokumentach jak Sary oraz Sari. Katalog herbów niemieckich miejscowości, wydany w 1898 roku we Frankfurcie nad Menem, określa polską nazwę jako Zar.

Po plebiscycie w 1921 roku i III powstaniu śląskim, gdy miasto znalazło się w granicach Polski jako część autonomicznego województwa śląskiego, postanowiono spolonizować nazwę miasta – rozważano takie nazwy jak „Żuraw”, „Żary” – ostatecznie, w opublikowanym w dniu 5 sierpnia 1922 r. w Dz. Ustaw Śl. Nr. 13, poz. 43, załączniku do rozporządzenia z dnia 17 czerwca 1922 r. (Dz. Ust Śl. Nr. 1, poz. 3), w przedmiocie ustroju powiatowego Województwa Śląskiego, zawierający spis gmin miejskich i wiejskich, obszarów dworskich, oraz miast wyjętych z powiatów po raz pierwszy w akcie normatywnym użyto polskiej nazwy miasta, tj. Żory (Sohrau).

Administracja

Miasto jest członkiem Związku Subregionu Zachodniego.

Podział administracyjny

Żory składają się z 9 dzielnic oraz 6 osiedli, które zgodnie z uchwałą z dnia 29 czerwca 2007 roku są również dzielnicami. Oprócz nich istnieją także 2 inne, które nie posiadają żadnego statusu i wchodzą w skład danej dzielnicy gdzie się znajdują. Wszystkie sołectwa w tym dniu utraciły swój statut i uzyskały miano dzielnicy.

Dzielnice Zachód Śródmieście Kleszczówka Rowień-Folwarki Osiny Kleszczów Baranowice Rogoźna Rój

Osiedla (będące również dzielnicami) Księcia Władysława Powstańców Śląskich 700-lecia Żor Władysława Sikorskiego Wojciecha Korfantego Władysława Pawlikowskiego

Osiedla wchodzące w skład dzielnic Osiedle Gwarków (dzielnica Rój) Osiedle Fadom (dzielnica Kleszczówka)

Rada Miasta

Ugrupowanie	Kadencja 2002-2006	Kadencja 2006-2010	Kadencja 2010-2014	Kadencja 2014-2018	Kadencja 2018-2023
Sojusz Lewicy Demokratycznej	6 (SLD-UP)	2 (LiD)	–	–	–
Żorskie Porozumienie i Waldemar Socha	10	6	9	7	9
Żorska Samorządność	7	–	–	6	7
Prawo i Sprawiedliwość	–	7	4	6	7
Platforma Obywatelska	–	7	7	4	–
Wspólne Żory	–	1	–	–	–
Inicjatywa Społeczna Nasze Żory	–	–	3	–	–

Ochrona środowiska

Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia w 2016 roku Żory zostały sklasyfikowane jako 49. najbardziej zanieczyszczone miasto Unii Europejskiej.

Historia

 Osobny artykuł: kalendarium historii Żor.

W okresie tworzenia się zalążków państwa Polan ziemie dzisiejszych Żor zamieszkiwało plemię Golęszyców, ziemie te znajdowały się w granicach państwa wielkomorawskiego, a następnie, około 921 roku – czeskiego.

Po raz pierwszy nazwa wsi Żory pojawiła się w 1258 roku. 24 lutego 1272 roku książę opolsko-raciborski Władysław podpisał umowę, zawierającą postanowienie o przejściu wsi pod jego władzę oraz o lokacji miasta (na prawie magdeburskim). Miało ono obowiązujący do dziś owalny kształt z prostokątnym rynkiem, dwiema bramami (krakowską i cieszyńską) i murami. Prawdopodobnie już w 1292 roku książę raciborski Przemysław stał się lennikiem króla czeskiego, ale przyjmuje się, że okres lenny rozpoczyna się w 1327 roku. W 1336 roku księstwo przechodzi w ręce Przemyślidów. W latach 1345, 1433 i 1473 Żory były oblegane odpowiednio przez wojska polskie, husyckie i węgierskie. W latach 1521–1532 księstwo po raz ostatni znajdowało się pod panowaniem władców z linii Piastów śląskich, którzy byli lennikami korony czeskiej, po czym władzę na 20 lat przejęli Hohenzollernowie.

W 1526 roku Żory stały się częścią państwa Habsburgów. 25 kwietnia 1531 r. jako starosta żorski wymieniany był Baltazar z Dębowca herbu Kornicz, pan Kobiernic, Kóz i Osielca. W roku 1627 podczas wojny trzydziestoletniej wojska protestanckie zajęły Żory. Następnie wojska katolickie zdobyły i zrabowały miasto. W latach 1645–1666 Żory były rządzone przez Wazów (w ramach zastawu całego księstwa). W XVIII wieku Żory podlegały inspekcji podatkowej w Prudniku. W 1742 roku miasto po pierwszej wojnie śląskiej stało się częścią państwa pruskiego, aż do roku 1921. XIX wiek zaznaczył się industrializacją (huta „Waleska”, odlewnia żeliwa „Pawła” i młyn parowy), zbudowano połączenia kolejowe do Orzesza (1884) i Gliwic (1888).

W 1837 roku miasto zostaje określone jako niewielkie: miały się w nim znajdować szpital, dwa kościoły katolickie, dwie bramy, a w 250 domach mieszkało 2800 osób.

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje stosunki ludnościowe na terenie miasta – „(...) sprechen 1264 Einwohner deutsch, 2398 polnisch als Muttersprache(...).”, czyli w tłumaczeniu na język polski „1264 mieszkańców mówi po niemiecku, 2398 po polsku jako językiem macierzystym(...)”.

W miejscowości istniało wiele polskich organizacji społecznych i kulturalnych. 28 marca 1920 roku zawiązało się Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Żorach. Inicjatorem był Józef Wyrobek, który założył je wraz z pierwszymi 15 członkami. Gniazdo było oddziałem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Górnym Śląsku i liczyło początkowo 39 członków. Funkcjonowały tutaj także regionalne koło Związku Towarzystw Polek, od 1919 roku Towarzystwo Oświaty na Górnym Śląsku im. św. Jacka oraz Chór „Feniks”.

W latach 1919–1921 miały miejsce trzy powstania śląskie, w których brali udział również mieszkańcy Żor. W lutym 1919 roku na konferencji paryskiej Czechosłowacja wysunęła roszczenie terytorialne do Żor.

W plebiscycie na Śląsku (20 marca 1921) mieszkańcy Żor opowiedzieli się w większości za pozostaniem w państwie niemieckim. Wynik głosowania dla Żor: za Polską 1036 osób, za Niemcami 2353 osoby.

Podczas III powstania śląskiego miasto zostało zajęte w nocy z 2/3 maja 1921 roku poprzez zwarty atak oddziałów powstańczych z kierunku północno-wschodniego przeprowadzony przez 2. batalion Nikodema Sobika z pułku żorskiego Antoniego Haberki oraz z kierunku zachodniego przeprowadzonego przez 3. batalion Feliksa Michalskiego z pułku żorskiego. Oddziały te wspierał także batalion dowodzony przez Józefa Szenderę z pułku pszczyńskiego Franciszka Rataja, który atakował miasto od południa. Powstańcy opanowali dworzec, pocztę, budynek Policji Plebiscytowej oraz zdobyli 11 karabinów maszynowych.

Po plebiscycie w 1921 roku i III powstaniu śląskim miasto znalazło się w granicach Polski jako część autonomicznego województwa śląskiego.

1 września 1939 roku miasto zajął Wehrmacht, a w październiku Żory zostały bezpośrednio włączone do III Rzeszy. W mieście utworzono polenlager nr 95 Sohrau (1942–1945). W styczniu 1945 roku przez Żory przeszły tzw. marsze śmierci z obozów Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu na stację kolejową w Wodzisławiu Śląskim. Od stycznia do marca tego roku trwały walki sił Armii Czerwonej z wojskami niemieckimi o Żory, w czasie których 80% zabudowy miasta zostało doszczętnie zniszczone. Miasto zostało zajęte przez oddziały 95 Korpusu Piechoty Armii Czerwonej i 1 Czechosłowacką Samodzielną Brygadę Pancerną. W 1975 roku na ówczesnym Placu Braterstwa Broni odsłonięto Pomnik Braterstwa Broni upamiętniający ten fakt.

Po wojnie nastąpiła odbudowa miasta. W latach 70. i 80. XX wieku miał miejsce intensywny przyrost demograficzny Żor, związany z rozwojem górnictwa węgla kamiennego i budową osiedli w technologii wielkiej płyty. Po 1989 roku górnictwo zostało objęte restrukturyzacją, co wpłynęło na gwałtowny wzrost bezrobocia w Żorach. W ramach walki z tym zjawiskiem utworzono podstrefę Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej i Żorski Park Przemysłowy, a miasto zmieniło charakter z przemysłowego na handlowo-usługowy.

Pożary

Specyficzną częścią historii miasta są liczne pożary, w tym m.in.:

• 1552 – spłonęła połowa miasta
• 1661 – spłonął drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
• 1702 – spłonęły doszczętnie drewniana zabudowa rynku i większość domów przy pobliskich ulicach
• 1807 – spłonął średniowieczny drewniany kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny

Na pamiątkę pożaru z 1702 roku, w jego rocznicę (11 maja), od ponad 300 lat obchodzone jest jedyne w Europie Święto Ogniowe, a do historii pożarów nawiązuje także otwarte w 2014 roku Muzeum Ognia.

Zabytki

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajdują się następujące obiekty zabytkowe:

• układ urbanistyczny
• gotycki kościół parafialny pw. św. Apostołów Filipa i Jakuba z XV wieku
• plebania z XIX wieku
• kościół ewangelicko-augsburski, 1931 r.
• plebania ewangelicka, 1906 r.
• fragmenty murów obronnych z XIV wieku
• dom, ul. Bramkowa 1 z XIX wieku

• dawny Dom Ludowy „Sala Polska”, obecnie dom kultury, ul. Dolne Przedmieście 1 (XIX/XX w.)

• dom, ul. Dolne Przedmieście 5, 2 poł. XIX wieku

• dom, ul. Dworcowa 1, XIX wiek
• zespół domu, ul. Dworcowa 6, 1903 r. (dom, ob. szkoła muzyczna oraz ogród)
• niskie kamieniczki powstałe z cegieł muru obronnego przy ul. Murarskiej (nr: 11, 13, 19, 35, 37)
• kamienice na rynku z XIX wieku (nr: 1, 12, 23)
• domy przy ulicy generała Szeptyckiego, z XIX wieku (nr: 4, 6, 9, 12, 19)

• domy przy ulicy Szerokiej z XIX wieku (nr: 7, 8, 12, 14, 16, 20)

• Pałac w Żorach klasycystyczny z przełomu XVII i XVIII w., w dzielnicy Baranowice

• dom przy ul. Wodzisławskiej 111, z końca XIX wieku, w dzielnicy Rogoźna
• kapliczka przy ul. Rybnickiej z XIX wieku, w dzielnicy Rowień

Pełna lista zabytków:

 Osobna strona: Wikipedia:Wiki Lubi Zabytki/śląskie/Żory.

Poza obiektami wpisanymi w rejestr zabytków, na uwagę zasługują także inne obiekty, o znaczeniu historycznym:

• Kapliczka przy ul. Murarskiej
• Kamienne krzyże pokutne na starym cmentarzu przy ul. Męczenników Oświęcimskich oraz w dzielnicy Rogoźna na posesji przy ul. Wodzisławskiej
• cmentarz żydowski – 1818 r.

Parki

• Park Cegielnia
• Park Staromiejski

Trasy rowerowe

Przez miejscowość przebiegają następujące trasy rowerowe:

• zielona trasa rowerowa nr 10 – Rybnik – Żory – Suszec
• czerwona trasa rowerowa nr 305 – Palowice – Żory
• czarna trasa rowerowa nr 301 – Leszczyny – Żory

Demografia

 Osobny artykuł: Ludność Żor.

• Zmiany w liczbie ludności Żor na przestrzeni ponad 200 lat:

Największą populację Żory odnotowały w 1994 – 67 107 mieszkańców.

• Piramida wieku mieszkańców Żor w 2014 roku.

Struktura ludności

• Ogółem – 61945 (stan na 31.12.2015)
• Kobiety – 31589
• Mężczyźni – 30356
• Bezrobocie – 8,4% (1545 osób, stan na 31.12.2015)

Gospodarka

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto (2020) w PLN – 4 781,16 zł, czyli 86,6% średniej krajowej.

W końcu grudnia 2013 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Żorach obejmowała ok. 2,0 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 10,9% do aktywnych zawodowo.

Infrastruktura i transport

Infrastruktura drogowa

Przez Żory (dzielnice: Rowień-Folwarki i Rój) przebiega autostrada A1 łącząca południe z północą kraju. Przez miasto przebiegają następujące drogi:

• Autostrada A1 (Gdańsk – Toruń – Łódź – Częstochowa – Gliwice – Żory – Gorzyczki)
• Droga krajowa nr 81 (Katowice (A4) – Mikołów – Łaziska Górne – Żory – Skoczów (S52) – Harbutowice)
• Droga wojewódzka nr 924 (Kuźnia Nieborowska – Knurów – Czerwionka-Leszczyny – Żory)
• Droga wojewódzka nr 932 (Wodzisław Śląski – Świerklany – Żory)
• Droga wojewódzka nr 935 (Racibórz – Rybnik – Żory – Pszczyna)

Komunikacja miejska

Miasto posiada Bezpłatną Komunikację Miejską (BKM), która jest organizowana przez Urząd Miasta w Żorach. W mieście działają też płatne linie MZK Jastrzębie-Zdrój, ZTZ Rybnik oraz ZTM, które łączą Żory z miastami ościennymi.

Połączenia kolejowe

Miasto posiada bezpośrednie połączenia kolejowe z:

• Bielsko-Biała
• Czechowice-Dziedzice
• Gliwice (weekendowe)
• Kędzierzyn-Koźle
• Kołobrzeg (sezonowe)
• Opole
• Pszczyna
• Rybnik
• Świnoujście (sezonowe)
• Szczecin Główny (sezonowe)
• Wisła (miasto) (weekendowe)
• Wodzisław Śląski
• Wrocław Główny
• Kostrzyn nad Odrą (sezonowe)
• Zielona Góra (sezonowe)

W związku z tym, że sąsiednie Jastrzębie-Zdrój zabiega o przywrócenie połączeń kolejowych, jeden z analizowanych wariantów zakłada połączenie Jastrzębia-Zdroju z Katowicami przez Żory i Orzesze.

Infrastruktura techniczna

• Hotspot na Rynku i w jego najbliższej okolicy.
• Elektroniczne tablice na przystankach (BKM) informujące o odjazdach i opóźnieniach autobusów.
• Telebimy zewnętrzne znajdujące się przy ruchliwych punktach miasta.

Rower miejski

We wrześniu 2018 roku w Żorach ruszyła wypożyczalnia rowerów miejskich GeoVelo. W Żorach można korzystać z 80 nowoczesnych jednośladów tzw. czwartej generacji.

Rowery GeoVelo można wypożyczyć i oddać w 26 lokalizacjach.

Edukacja

Żory oferują pełną gamę usług z zakresu edukacyjnego od form przedszkolnych aż do wydziałów zamiejscowych uczelni wyższych. Znajdują się tu: 13 publicznych przedszkoli oraz liczne placówki oświatowe.

 Osobny artykuł: Lista placówek oświatowych w Żorach.

Kultura

Miasto posiada Miejski Ośrodek Kultury, w którym m.in. znajduje się sala widowiskowa gdzie odbywają się koncerty i spektakle teatralne. Oprócz tego ośrodka w poszczególnych dzielnicach miasta działają świetlice realizujące zajęcia artystyczne.

W mieście znajdują się dwa kina: Scena „Na Starówce” z jedną salą kinową oraz kino Helios w Galerii Wiślanka z czterema salami.

W Żorach działa Miejska Biblioteka Publiczna, mieszcząca się w dawnym budynku młyna parowego.

Muzeum Miejskie znajduje się w zabytkowej willi Hearinga i posiada dwie wystawy stałe: Nasza tożsamość i Polskie poznawanie świata. Drugim muzeum jest Muzeum Ognia, mieszczące się w zbudowanym w 2014 roku budynku, uważanym za wyróżniające się dzieło architektury współczesnej.

Sport

 Osobny artykuł: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Żorach.

28 marca 1920 roku w Żorach utworzone zostało gniazdo najstarszej polskiej organizacji sportowej Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Koło to podlegało organizacyjnie VIII Rybnickiemu okręgowi śląskiej dzielnicy Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i należało do szeregu sekcji gimnastycznych śląskiego Sokoła. W roku 1920 żorskie koło tej organizacji liczyło 39 członków.

Kluby

• Octagon Team Żory (sztuki walki)
• LKS Jedność Rogoźna (piłka nożna)
• UKS Salmo Żory (pływanie)
• MTS Żory (piłka ręczna)
• MKS Żory (piłka nożna)
• LKS Rój Żory (tenis stołowy, piłka nożna)
• Iskra Rowień (piłka nożna)
• MKS Polaris Żory (piłka nożna)
• LKS Baranowice (piłka nożna)
• Gepardy Żory (baseball)
• KS Ogniwo Rogoźna Żory (tenis stołowy)
• MOSiR MUKS Sari Żory (siatkówka)
• UKS Czwórka Żory (lekkoatletyka)
• Ks Kleszczów (piłka nożna)
• MMA Sozo Żory (mieszane sztuki walki)
• MUKS Sari Żory / Na Rondzie Team (koszykówka)
• Grupa Biegowa HRmax Żory (lekkoatletyka, biegi długodystansowe)
• UKS Judo Kontra Żory (Judo)
• Żorska Akademia Koszykówki
• Żorska Akademia Talentów Jastrzębski Węgiel

Działalność sportowa

• MOSiR Żory
• OLPN Żory

Orlik 2012

Obecnie na terenie Żor znajduje się pięć boisk wybudowanych w ramach programu Orlik 2012.

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie Żor działalność religijną prowadzą następujące związki wyznaniowe:

• Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna:
  • placówka misyjna w Żorach
• Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa:
  • zbór w Żorach
• Ewangeliczny Kościół Chrześcijański:
  • parafia w Żorach
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w RP:
  • zbór w Żorach (dzielnica: Osiny)
• Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego:
  • zbór w Żorach
• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
  • parafia Zbawiciela
• Kościół rzymskokatolicki (dekanat Żory):
  • parafia Świętych Apostołów Filipa i Jakuba
  • parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika
  • parafia Miłosierdzia Bożego
  • parafia św. Brata Alberta na Kleszczówce
  • parafia św. Jadwigi Śląskiej w Baranowicach
  • parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Kleszczowie
  • parafia św. Józefa Robotnika w Osinach
  • parafia NMP Matki Kościoła w Rogoźnej
  • parafia Niepokalanego Serca NMP w Rowniu
  • parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Roju
• Kościół Nowoapostolski:
  • zbór w Żorach
• Kościół Pentakostalny w RP:
  • zbór „Horeb”
• Kościół Wolnych Chrześcijan:
  • zbór w Żorach (Chrześcijańska Wspólnota Żory)
• Kościół Zielonoświątkowy:
  • zbór „Elim”
• Świadkowie Jehowy (Sala Królestwa ul. Hańcówka 41):
  • zbór Żory-Centrum
  • zbór Żory-Hańcówka
  • zbór Żory-Osińska

Miasta partnerskie

Aktualnie (2023 r.) miastami partnerskimi Żor są:

• Kamp-Lintfort (Niemcy)
• Mezőkövesd (Węgry)
• Montceau-les-Mines (Francja)
• Pasvalys (Pozwoł) (Litwa)
• Tetyjów (Ukraina)

Sąsiednie gminy

Czerwionka-Leszczyny, Jastrzębie-Zdrój, Orzesze, Pawłowice, Rybnik, Suszec, Świerklany

Przypisy

Bibliografia

• Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.

Linki zewnętrzne

• Portal Urzędu Miasta Żory
• Żary, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 747 .