Antoni Dudek (franciszkanin)

Ten artykuł dotyczy franciszkanina. Zobacz też: Antoni Dudek – politolog.

Antoni Dudek

Kazimierz Dudek

Antoni Dudek w Prudniku (zima 2001)
Kraj działania	Polska, Włochy, Izrael, Grecja, Jordania
Data i miejsce urodzenia	5 września 1949 Kłodzko
Gwardian klasztoru franciszkanów w Prudniku
Okres sprawowania	2006–2009
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	franciszkanie
Śluby zakonne	16 października 1972
Prezbiterat	2 lutego 1974
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Kazimierz Dudek OFM (ur. 5 września 1949 w Kłodzku) – polski historyk, palestynolog, franciszkanin, misjonarz, doktor historii Kościoła, poliglota, rysownik, działacz kulturalny i społeczny. W latach 2006–2009 gwardian klasztoru franciszkanów w Prudniku. Autor kilkunastu pozycji dotyczących historii Kościoła katolickiego na Śląsku. W 2023 wydalony z zakonu w związku z oskarżeniami o wykorzystywanie seksualne kobiet.

Życiorys

Wczesne życie

Antoni Dudek urodził się w 1949 w Kłodzku, gdzie spędził dzieciństwo i młodość. W 1967 wstąpił do zakonu. Jest członkiem franciszkańskiej Prowincji św. Jadwigi Zakonu Braci Mniejszych we Wrocławiu. 2 lutego 1974 przyjął święcenia kapłańskie. Studiował katechetykę na ATK w Katowicach, a następnie historię kościoła na PAT we Wrocławiu. Został wikarym w Raciborzu, a w latach 1979–1982 był duszpasterzem akademickim w Gliwicach. Do 1988 był wikarym parafii, duszpasterzem studentów i niepełnosprawnych we Wrocławiu.

W latach 1988–1992 pracował jako misjonarz w Izraelu i na Rodos. Podjął współpracę z Komisariatem Ziemi Świętej w Krakowie. Od 1992 do sierpnia 2000 był proboszczem parafii św. Antoniego we Wrocławiu. Po powodzi tysiąclecia z jego inicjatywy nad Odrą przy Moście Trzebnickim postawiono kilkumetrowej wysokości stalowy krzyż dziękczynny, na którym zaznaczono poziom wody, jaki osiągnęła rzeka w czasie kulminacji fali powodziowej.

Prudnik

W 2000 zamieszkał w klasztorze franciszkanów w Prudniku na województwie opolskim. Organizował obchody Roku Prymasowskiego w Prudniku w 2001. Na szczycie Koziej Góry postawiony został „Zielony Krzyż Nadziei”. W krzyż wmurowany został kamień z ogrodu Oliwnego, przywieziony z Ziemi Świętej przez Antoniego Dudka. Od czerwca 2001 do 2004 ponownie przebywał w Ziemi Świętej – na Górze Nebo w Jordanii. W tym czasie, na podstawie jego relacji z Jordanii w „Tygodniku Prudnickim” publikowany być cykl „Wieści z Nebo”. W listopadzie 2004 otrzymał tytuł Kapelana Rycerstwa Hrabstwa Kłodzkiego.

Był pomysłodawcą utworzenia „Alejki Wilka z Gubbio”, prowadzącej z sanktuarium św. Józefa na szczyt Koziej Góry. Wzdłuż ścieżki rozstawione są tablice prezentujące historię Wilka z Gubbio przedstawioną w „Kwiatkach św. Franciszka”. Rysunki umieszczone na tablicach wykonały dzieci ze szkół w Prudniku. Organizował w Prudniku zloty o zasięgu krajowym osób o nazwisku Dudek, w tym m.in. politologa Antoniego Dudka i muzyka Ireneusza Dudka.

16 sierpnia 2006 otrzymał nominację na urząd gwardiana i kustosza sanktuarium św. Józefa w Prudniku. Zbudował wierną kopię starożytnej łodzi odnalezionej nad Jeziorem Genezaret w Izraelu i podarował ją duszpasterstwu lednickiemu. W tym samym roku zainicjował ustawienie przy wjeździe na teren sanktuarium kapliczki Chrystusa Frasobliwego, upamiętniającej Jerzego Simona i Wojciecha Mrosika – franciszkanów zabitych przez Armię Czerwoną podczas walk o Prudnik w 1945. Zaaprobował organizację corocznego zlotu motocyklistów oraz festiwalu muzyki rockowej na błoniach sanktuarium (Rock Festiwal Pogranicza). Był jednym z inicjatorów Motocyklowego Kolędowania. 11 grudnia 2006 przyznano mu srebrny medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za upowszechnianie kultury. Zadbał o remont kapliczki św. Antoniego w Lipnie w Prudniku. W 2009 ufundował rzeźby chłopaka i dziewczyny przy ulicznej studni w Prudniku, odnoszące się do napisanej przez niego legendy o nieszczęśliwie zakochanych, którzy na pamiątkę swojej miłości zbudowali dla miasta studnię. 29 czerwca 2009 roku Rada Miejska w Prudniku przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela Gminy Prudnik.

W sierpniu 2009 przeniósł się do klasztoru w jego rodzinnym Kłodzku. Był inicjatorem odbudowy pręgierza w Kłodzku. Następnie przebywał w Legnicy, a 6 września 2016 zamieszkał w klasztorze na Górze Świętej Anny. 22 września 2018 w sanktuarium na Górze Świętej Anny Dudek obchodził jubileusz 50-lecia złożenia pierwszych ślubów zakonnych. Na spotkanie przybyło kilkuset wiernych z Polski i zagranicy.

W 2019 przebywał w klasztorze w Nysie, a w 2020 wrócił do Prudnika – zamieszkując najpierw w klasztorze bonifratrów, następnie w klasztorze franciszkanów. W maju 2021 z jego inicjatywy odbudowano dzwonnicę kościoła franciszkanów w Prudniku. Poprzednia została zniszczona w 1956 w trakcie niedokończonej przebudowy klasztoru na prewentorium. 3 marca 2022 w Lipnie odsłonięto metalową instalację przedstawiającą sześciu zakonników wędrujących do Lasu Prudnickiego, upamiętniającą 170 lat pobytu franciszkanów w Prudniku, wykonaną według pomysłu Dudka.

Oskarżenia o molestowanie i wykorzystywanie seksualne

Na przełomie 2022 i 2023 do władz Prowincji św. Jadwigi Zakonu Braci Mniejszych zaczęły spływać zeznania kobiet, które w przeszłości zostały skrzywdzone przez Antoniego Dudka. 14 marca 2023, po wysłuchaniu pierwszych zeznań, delegat prowincjonalny do spraw dzieci i młodzieży Wit Bołd opublikował apel, w którym prosił o kontakt „wszystkich, którzy doświadczyli lub mają wiedzę” o dopuszczaniu się „wielorakich form przemocy, wyrządzając tym samym wielką krzywdę wiernym” przez jednego z duchownych Prowincji św. Jadwigi. W apelu nie podano nazwiska zakonnika. Apel był przeznaczony do odczytania we wszystkich parafiach, w których wcześniej pracował Dudek. 28 kwietnia 2023 opublikowano oświadczenie prowincjała Prowincji św. Jadwigi dotyczące oskarżenia Antoniego Dudka o „poważne wykroczenia wobec osób powierzonych jego duszpasterskiej opiece”. W oświadczeniu, Alard Maliszewski stwierdził: „Wykorzystanie w sferze psychicznej, duchowej czy seksualnej, których dopuścił się nasz współbrat, napełniają mnie wstydem i bólem. Wyrządzona krzywda jest ogromna.” Zapowiedział podjęcie kroków prawnych wobec Dudka.

Według ustaleń „Nowej Trybuny Opolskiej”, w 2022 Dudek miał zostać zatrzymany przez policję z publicznie nieznanych przyczyn. 14 marca 2023 prowincjał miał nałożyć na niego „pewne ograniczenia” na czas wyjaśniania sprawy. W ciągu czterdziestu lat, Dudek miał dopuścić się wykorzystywania seksualnego i finansowego kilkunastu kobiet.

Cztery ofiary Dudka nawiązały kontakt z redakcjami czasopism „Opolska” i „Więź”. W 1982 we Wrocławiu dopuścił się molestowania siedemnastoletniej dziewczyny, którą zwerbował do gry na gitarze podczas mszy (w mediach występowała pod imieniem Beata). Chodząc po kolędzie, przycisnął ją do ściany na klatce schodowej i zaczął ją obmacywać. Utrzymywał z nią relację intymną do 1984. W reportażu „Opolskiej” kobieta wspominała: „Zawsze działał z zaskoczenia, zachowywał się dziwnie i przemocowo. Jednym razem potrafił krzyczeć i obrażać, wyzywać od dziwek, a innym razem wziął mnie do samolotu do Warszawy, gdzie zabrał mnie do luksusowej restauracji”. Po przerwaniu relacji, Dudek był zazdrosny o Beatę i chciał o nią „rywalizować” z jej partnerem. Proboszcz zakonnej parafii miał prosić Beatę o powrót do Dudka. Dwadzieścia lat później, podczas jubileuszowego spotkania wspólnoty, Dudek miał powiedzieć do Beaty: „Zawsze ciebie kochałem najbardziej”. W 1983 rozpoczął również intymną relację z osiemnastoletnią Kariną, którą odprowadzał do domu po duszpasterskich spotkaniach grupy młodzieżowej. Miał psychicznie zmanipulować kobietę do onanizowania go, wykonywania seksu oralnego, a także do wspólnych wyjazdów. W swoich kazaniach Dudek miał robić różne aluzje do obu kobiet. Relacja Dudka i Kariny została przerwana w 1987, gdy kobieta wyjechała za granicę. W wywiadzie dla „Opolskiej” stwierdziła, że uciekła z Polski „po tym, jak mi powiedział, że kiedy będę miała już swoją rodzinę, to chciałby, żeby drzwi do mojego domu zawsze były dla niego otwarte. Jeszcze pewnie udzielałby mi ślubu i chrzcił moje dzieci. To nie przeszkadzałoby mu być moim kochankiem”. W latach 1989–1995 utrzymywał relację z dziewczyną nazywaną w mediach imieniem Alicja (pierwszy raz miał ją pocałować w 1987, gdy miała 17 lat). W 1989 namówił ją na wyjazd na wyspę Rodos. Alicja wspominała, że Dudek zaprosił ją na wycieczkę, podczas której: „W pewnym momencie rozebrał się do pasa, powalił mnie na ziemię, zerwał mi bluzkę i położył się na mnie. I stało się…”. Dudek miał przedstawić Alicję swojej matce, która również przebywała na Rodos, i która miała powiedzieć dziewczynie, żeby „nie zdradziła” Dudka. Alicja opowiadała: „Na Rodos od samego początku Antoni zaczął mnie traktować jak swoją własność, bez prawa głosu i podejmowania własnych decyzji. Mogłam tam mieć wszystko, bylebym była mu posłuszna jak baranek, włącznie z jego zachciankami seksualnymi. A on domagał się ode mnie zachowań, jakie oglądał we Francji w filmach pornograficznych. Nie zgadzałam się, ale w końcu poddałam się w swojej bezradności. Seks był i na plaży, i w samochodzie, i w klasztorze. Musiałam być na każde jego zawołanie. Od samego początku miałam całkowity zakaz kontaktowania się z kimkolwiek. Bez specjalnego zezwolenia nie wolno było mi opuszczać domu”. W końcu Alicja opuściła Rodos. Dudek wciąż starał się nawiązywać kontakty z Alicją, już jako mężatką. Wysyłał jej erotyczne listy z pogróżkami. W późniejszych latach wykorzystywał psychicznie i seksualnie kobietę nazywaną w mediach imieniem Anna. Manipulował nią również w celu uzyskania od niej pieniędzy.

„Tygodnik Prudnicki” opublikował list otwarty otrzymany od „grupy przyjaciół” Antoniego Dudka, podpisany przez 18 osób. Autorzy listu zarzucili zeznającym kobietom „kierowanie się nienawiścią” i stawianie „nieuczciwych i nierzetelnych” zarzutów, stwierdzając, że „franciszkańska «seksafera» przestała mieć charakter dyskretnego postepowania wewnętrznego, a stała się emocjonującą (i żenującą) sensacją, godzącą w dobre imię człowieka o skomplikowanej osobowości, ale pozytywnym życiorysie, niszczącą wizerunek charyzmatycznego kapłana, uczciwego zakonnika, porządnego człowieka”. Krytykowali oni również przeprosiny franciszkanów: „ZA CO właściwie wrocławscy franciszkanie przepraszają? I kogo? (donosicieli czy ludzkość nieświadomą, że rzekomo krzywdził ją nasz Przyjaciel)”, „franciszkanie dali się wciągnąć w prowokację na bardzo niskim poziomie moralnym – i zniszczyli człowieka”. Nawiązując do rozpoczętej miesiąc wcześniej debaty na temat wiedzy Jana Pawła II o wykorzystywaniu seksualnym w Kościele, stwierdzili, że skoro „można zdyskredytować Jana Pawła II, to dlaczego nie można o. Antoniego?”.

Zakon nie zgłosił sprawy prokuraturze, jak tłumaczył Wit Bołd: „Respektujemy polskie prawo państwowe, wiedząc, że obecnie polski kodeks karny wprowadził karalność milczenia na temat przestępstw seksualnych. Gdyby więc ktoś do nas przyszedł i zgłosił, że doszło do jakiegoś czynu zabronionego, musielibyśmy powiadomić prokuraturę. Jeśli więc nie zgłosiliśmy żadnej sprawy, to oznacza, że nie było czego zgłaszać”. Prokuratura Rejonowa w Prudniku nie odnotowała żadnego zgłoszenia w sprawie Antoniego Dudka.

W czerwcu 2023, decyzją prowincjała zakonu, Antoniemu Dudkowi odebrano prawo odprawiania mszy z udziałem wiernych i ograniczono jego możliwości poruszania się poza klasztorem, a w październiku tegoż roku przekazano dekret generała zakonu franciszkanów o. Massima Fusarellego, informujący o wydaleniu z zakonu.

Publikacje

Prace naukowe

• 1995 – Święty Antoni ISBN 83-85880-35-6.
• 1996 – Klasztor, kościół i parafia na Karłowicach ISBN 83-85880-46-1.
• 1998 – Wrocław Karłowice: 1699–1999 ISBN 83-85880-73-9.
• 2002 – Franciszkanie w Kłodzku ISBN 83-88598-28-7.
• 2002 – Kłodzki męczennik: historia ks. Andreasa Faulhabera 21.05.1713–30.12.1757 ISBN 83-88598-27-9.
• 2002 – O. Władysław Edward Schneider (1833–1919) – śląski misjonarz w Ziemi Świętej ISBN 83-88598-16-3.
• 2003 – Franciszkanie Prowincji św. Jadwigi w służbie Kustodii Ziemi Świętej ISBN 83-88598-33-3.
• 2003 – Kłodzkie curriculum vitae: podróż sentymentalna ISBN 83-88598-46-5.
• 2003 – Śladami Poprzednika, czyli O miejscach związanych z osobą i działalnością św. Jana Chrzciciela ISBN 83-88598-32-5.
• 2005 – 100 lat przybycia franciszkanów do Borek Wielkich 1905-2005 ISBN 83-88598-65-1.
• 2005 – Fra Pietro – opowieść o franciszkaninie Albercie Küchlerze (1803–1886) ISBN 83-88598-57-0.
• 2005 – Raptularz franciszkanów z Prudnika ISBN 83-917915-2-1.
• 2006 – Alkantaryni na Śląsku (1847–1855) ISBN 83-88598-70-8.
• 2006 – Architektoniczne kopie Bożego Grobu z Jerozolimy w Polsce ISBN 83-88598-73-2.
• 2009 – Ludziom i miastu Prudnikowi ISBN 978-83-60791-81-3.
• 2009 – O dwóch, którzy zakochali się w Miłości ISBN 978-83-60791-88-2.
• 2019 – Bracia Mniejsi Franciszkanie w Nysie ISBN 978-83-953036-5-4.

Inne pozycje

• 1995 – W szkole świętego Antoniego z Padwy: jubileuszowe rozważania o św. Antonim z Padwy ISBN 83-85880-26-7.
• 1997 – O najbardziej kochanym Świętym świata ISBN 83-85880-55-0.
• 2005 – Uwiodłeś mnie Panie ISBN 83-88598-67-8.
• 2005 – W drodze do domu ISBN 83-88598-55-4.
• 2006 – Bajki serdeczne z Prudnika ISBN 83-88598-83-X.
• 2006 – Wypłyń na głębię ISBN 83-88598-92-9.
• 2007 – Osobno, a jednak razem ISBN 978-83-60791-54-7.
• 2007 – Prudnik – Las: przewodnik: sanktuarium św. Józefa i miejsce uwięzienia Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego ISBN 978-83-60791-57-8.
• 2007 – Pociągnij mnie za sobą! Pobiegnijmy! ISBN 978-83-60791-58-5.
• 2008 – I opowiadaj wszystko ISBN 978-83-60791-78-3.
• 2008 – Prudnik: ulica – chwilowo – Poniatowskiego 5 ISBN 978-83-60791-63-9.
• 2012 – ...Ujrzał i uwierzył ISBN 978-83-935027-0-7.
• 2012 – ...Jego słuchajcie (Łk 9,35) ISBN 978-83-935027-1-4.
• 2012 – Bracia mniejsi, Franciszkanie, Bracia od sznurka w ziemi świętej – krótka historia ISBN 978-83-935027-2-1.
• 2016 – Dom na górze ISBN 978-83-941217-2-3.

Przypisy

Bibliografia

• Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, pod red. J. Laski i M. Kowalcze, KTO, Kłodzko 2009.