Bazylika mniejsza (łac. basilica minor ) – tytuł honorowy, nadawany przez papieża lub w drodze prawa zwyczajowego , który otrzymują kościoły wyróżniające się wartością zabytkową, liturgiczną, pielgrzymkową i duszpasterską.
Po raz pierwszy nadał go papież Pius VI w 1783 kościołowi św. Mikołaja w Tolentino . Od 1836 przysługuje on również kościołom kolegiackim (co było związane z przeniesieniem przez Kongregację Obrzędów przywilejów kościołów kolegiackich na bazyliki mniejsze oraz z ustaleniem przez kongregację warunków spełnianych przez kościół dla otrzymania tego tytułu).
Posiadają go obecnie znaczniejsze kościoły katedralne, kolegiackie i klasztorne, a także znane sanktuaria maryjne, m.in. Jasna Góra , Altötting , Fátima , Kevelaer , Lourdes , Mariazell , Ottobeuren , Werl , Bardo , Gidle , Dębowiec , Tuchów , Krzeszów , Wambierzyce , Kalwaria Zebrzydowska , Kalwaria Pacławska .
Przywilejem bazylik jest uzyskanie odpustu zupełnego w czasie ich nawiedzenia w następujące dni: uroczystość Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca), święto tytułu, święto „Porcjunkuli ” (2 sierpnia) i jeden raz w ciągu roku w dniu określonym według uznania, pod zwykłymi warunkami: odbycia spowiedzi sakramentalnej, przyjęcia komunii świętej, odmówienia modlitwy w intencjach wyznaczonych przez papieża .
Bazylika Zwiastowania w Nazarecie
Bazylika mniejsza musi spełniać następujące warunki:
kościół otwarty przez cały dzień,
miejsce otrzymywania szczególnych łask za przyczyną patrona lub patronki kościoła (m.in. uzdrowienia, łaski, nawrócenia itp.),
wartość zabytkowa,
miejsce szczególnego kultu i pielgrzymowania
walory duszpasterskie (wieczysta Adoracja Najświętszego Sakramentu, całodzienna spowiedź, duża częstotliwość odprawianych mszy świętych i nabożeństw),
stali przewodnicy oprowadzający po danym kościele.
Tytuł nadawany jest zazwyczaj przez papieża w porozumieniu z watykańską Kongregacją ds. Kultu Bożego , co poprzedza procedura prawno-urzędowa przeprowadzana w episkopacie danego kraju.
Decyzję o rozpoczęciu procesu przyznania kościołowi tego tytułu podejmuje biskup danej diecezji.
Bazyliki mniejsze w Polsce
Bazylika katedralna we Włocławku
Bazylika katedralna we Włocławku , 1907 (diecezja włocławska )
Bazylika katedralna w Płocku , 1910 (diecezja płocka )
Bazylika katedralna w Toruniu , 1935 (diecezja toruńska )
Bazylika katedralna w Sandomierzu , 1960 (diecezja sandomierska )
Bazylika katedralna w Pelplinie , 1965 (diecezja pelplińska )
Bazylika katedralna w Kielcach , 1970 (diecezja kielecka )
Bazylika katedralna w Tarnowie , 1972 (diecezja tarnowska )
Bazylika katedralna w Warszawie-Pradze , 1997 (diecezja warszawsko-praska )
Bazylika katedralna w Łowiczu , 1999 (diecezja łowicka )
Bazylika katedralna w Sosnowcu , 1999 (diecezja sosnowiecka )
Bazylika mariacka w Gdańsku
Bazylika konkatedralna w Gdańsku , 1965 (archidiecezja gdańska)
Bazylika konkatedralna w Chełmży , 1982 (diecezja toruńska)
Bazylika konkatedralna w Kołobrzegu , 1986 (diecezja koszalińsko-kołobrzeska )
Bazylika konkatedralna w Stalowej Woli , 1998 (diecezja sandomierska)
Bazylika konkatedralna w Olsztynie , 2004 (archidiecezja warmińska)
Bazylika w Sejnach
Bazylika kolegiacka w Kruszwicy , 1970 (archidiecezja gnieźnieńska)
Bazylika kolegiacka w Nowym Mieście Lubawskim (diecezja toruńska), 1971
Bazylika kolegiacka w Sejnach (diecezja ełcka), 1973
Bazylika kolegiacka w Pułtusku , 1975 (diecezja płocka)
Bazylika kolegiacka w Kaliszu , 1978 (diecezja kaliska )
Bazylika kolegiacka w Przeworsku , 1982 (archidiecezja przemyska)
Bazylika kolegiacka w Chełmie (archidiecezja lubelska ), 1988
Bazylika kolegiacka w Dobrym Mieście , 1989 (archidiecezja warmińska)
Bazylika kolegiacka w Parczewie (diecezja siedlecka ), 1989
Bazylika kolegiacka w Limanowej (sanktuarium) 1991 (diecezja tarnowska)
Bazylika kolegiacka w Nowym Sączu , 1992 (diecezja tarnowska)
Bazylika kolegiacka w Miechowie (diecezja kielecka), 1996
Bazylika kolegiacka w Bochni , 1997 (diecezja tarnowska)
Bazylika kolegiacka w Węgrowie , 1997 (diecezja drohiczyńska )
Bazylika kolegiacka w Krośnie (archidiecezja przemyska) 1998
Bazylika kolegiacka w Kętrzynie , 1999 (archidiecezja warmińska)
Bazylika kolegiacka w Krakowie-Kleparzu , 1999 (archidiecezja krakowska )
Bazylika kolegiacka w Olkuszu (diecezja sosnowiecka), 2002
Bazylika kolegiacka w Strzegomiu , 2002 (diecezja świdnicka)
Bazylika kolegiacka w Wiślicy , 2005 (diecezja kielecka)
Bazylika kolegiacka w Mielcu , 2006 (diecezja tarnowska)
Bazylika kolegiacka w Zawierciu , 2009 (archidiecezja częstochowska)
Bazylika kolegiacka w Poznaniu , 2010 (archidiecezja poznańska)
Bazylika kolegiacka w Grudziądzu , 2010 (diecezja toruńska)
Bazylika kolegiacka w Koronowie , 2011 (diecezja pelplińska)
Bazylika kolegiacka w Lesznie , 2013 (archidiecezja poznańska)
Bazylika kolegiacka w Myszyńcu , 2013 (diecezja łomżyńska)
Bazylika kolegiacka w Szamotułach , 2014 (archidiecezja poznańska)
Bazylika kolegiacka Przemienienia Pańskiego w Brzozowie , 2017 (archidiecezja przemyska)
Bazylika kolegiacka w Sieradzu , 2018 (diecezja włocławska)
Bazylika kolegiacka Świętej Trójcy w Janowie Podlaskim , 2018 (diecezja siedlecka)
Bazylika kolegiacka w Gdyni , 2019 (archidiecezja gdańska)
Bazylika Kolegiacka w Środzie Wielkopolskiej , 2021, (archidiecezja poznańska)
Bazylika w Czerwińsku
Pozostałe bazyliki mniejsze
Bazylika w Świętej Lipce
Bazylika – Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie
Bazylika w Licheniu
Wieże bazyliki w Krzeszowie
Bazylika – sanktuarium maryjne w Wambierzycach
Bazylika farna w Poznaniu
Bazylika – sanktuarium Matki Bożej Królowej Męczenników w Bydgoszczy
Bazylika NMP Anielskiej (Sanktuarium maryjne) w Dąbrowie Górniczej (diecezja sosnowiecka), 1901
Bazylika Znalezienia Krzyża św. i Narodzenia NMP (Sanktuarium maryjne) w Częstochowie , 1906 (archidiecezja częstochowska)
Bazylika św. Franciszka z Asyżu w Krakowie , 1920 (archidiecezja krakowska)
Bazylika Najświętszego Serca Jezusowego w Warszawie , 1923 (diecezja warszawsko-praska)
Bazylika św. Mikołaja w Gdańsku , 1928 (archidiecezja gdańska)
Bazylika Wniebowzięcia NMP (Sanktuarium maryjne) w Starej Wsi (archidiecezja przemyska), 1927
Bazylika Zwiastowania NMP w Leżajsku , 1928 (archidiecezja przemyska)
Bazylika Nawiedzenia NMP w Wambierzycach , 1936 (diecezja świdnicka )
Bazylika św. Bartłomieja Apostoła i św. Jadwigi w Trzebnicy , 1943 (archidiecezja wrocławska )
Bazylika św. Trójcy w Krakowie , 1957 (archidiecezja krakowska)
Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie , 1960 (archidiecezja krakowska)
Bazylika NMP i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich , 1962 (archidiecezja katowicka )
Bazylika Wniebowzięcia NMP (mariacka) w Krakowie , 1963 (archidiecezja krakowska)
Bazylika MB Bolesnej (Sanktuarium maryjne) w Jarosławiu (archidiecezja przemyska), 1966
Bazylika Zwiastowania NMP (Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia) w Czerwińsku nad Wisłą (diecezja płocka), 1967
Bazylika św. Stanisława Biskupa Męczennika w Lublinie , 1967 (archidiecezja lubelska)
Bazylika Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła w Trzemesznie , 1969 (archidiecezja gnieźnieńska)
Bazylika MB (Sanktuarium maryjne) w Gietrzwałdzie , 1970 (archidiecezja warmińska)
Bazylika na Świętej Górze (Sanktuarium maryjne) w Głogówku , 1970 (archidiecezja poznańska)
Bazylika św. Krzyża w Krakowie-Mogile , 1970 (archidiecezja krakowska)
Bazylika św. Anny (Sanktuarium maryjne) w Kodniu (diecezja siedlecka), 1973
Bazylika św. Filipa Neri i św. Jana Chrzciciela (Sanktuarium maryjne) w Studziannie , 1973 (diecezja radomska )
Bazylika św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP w Katowicach-Panewnikach , 1974 (archidiecezja katowicka)
Bazylika MB Anielskiej (Sanktuarium maryjne) w Kalwarii Zebrzydowskiej , 1979 (archidiecezja krakowska)
Bazylika św. Anny (Sanktuarium) na Górze św. Anny , 1980 (diecezja opolska )
Bazylika Niepokalanej Wszechpośredniczki Łask w Niepokalanowie (archidiecezja warszawska), 1980
Bazylika Nawiedzenia NMP (Sanktuarium maryjne) w Świętej Lipce , 1983 (archidiecezja warmińska)
Bazylika św. Piotra i św. Pawła (Sanktuarium maryjne) w Leśnej Podlaskiej (diecezja siedlecka), 1984
Bazylika Ofiarowania NMP w Różanymstoku (Sanktuarium maryjne) , 1987 (archidiecezja białostocka)
Bazylika św. Brygidy w Gdańsku , 1991 (archidiecezja gdańska)Bazylika Kolegiacka w Strzegomiu
Bazylika Matki Pokoju (Sanktuarium) w Stoczku Warmińskim , 1988 (archidiecezja warmińska)
Bazylika Ofiarowania NMP w Wadowicach , 1992 (archidiecezja krakowska)
Bazylika św. Antoniego Padewskiego w Rybniku , 1993 (archidiecezja katowicka)
Bazylika Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Chojnicach (diecezja pelplińska), 1993
Bazylika Narodzenia NMP i św. Mikołaja w Bielsku Podlaskim (diecezja drohiczyńska), 1996
Bazylika Nawiedzenia NMP na Piasku w Krakowie , 1996 (archidiecezja krakowska)
Bazylika św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy , 1997 (diecezja bydgoska )
Bazylika Narodzenia NMP (Sanktuarium maryjne) w Pszowie , 1997 (archidiecezja katowicka)
Bazylika Wniebowzięcia NMP w Gidlach (archidiecezja częstochowska), 1998
Bazylika Wniebowzięcia NMP w Krzeszowie , 1998 (diecezja legnicka )
Bazylika św. Jana Apostoła w Oleśnicy (archidiecezja wrocławska), 1998
Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Augustowie (diecezja ełcka ), 2001
Bazylika św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie , 2001 (archidiecezja warmińska)
Bazylika Wniebowzięcia NMP w Ludźmierzu , 2001 (archidiecezja krakowska)
Bazylika św. Wojciecha (Sanktuarium maryjne) w Wąwolnicy , 2001 (archidiecezja lubelska)
Bazylika Matki Bożej Rokitniańskiej w Rokitnie , 2002 (diecezja zielonogórsko-gorzowska )
Bazylika św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa na Skałce w Krakowie , 2003 (archidiecezja krakowska)
Bazylika Bożego Miłosierdzia (Sanktuarium Bożego Miłosierdzia) w Krakowie-Łagiewnikach , 2003 (archidiecezja krakowska)
Bazylika św. Kazimierza w Radomiu , 2003 (diecezja radomska )
Bazylika św. Marii Magdaleny i św. Stanisława w Szczepanowie (diecezja tarnowska), 2003
Bazylika MB Wspomożenia Wiernych (Sanktuarium maryjne) w Twardogórze , 2003 (diecezja kaliska )
Bazylika św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu , 2003 (archidiecezja wrocławska)
Bazylika św. Krzyża w Warszawie , 2003 (archidiecezja warszawska)
Bazylika św. Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu , 2004 (diecezja świdnicka )
Bazylika Bożego Ciała w Krakowie-Kazimierzu , 2005 (archidiecezja krakowska)
Bazylika MB Bolesnej Królowej Polski (Sanktuarium maryjne) w Licheniu , 2005 (diecezja włocławska)
Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dąbrowie Górniczej (diecezja sosnowiecka), 2008
Bazylika Imienia Najświętszej Maryi Panny w Inowrocławiu , 2008 (archidiecezja gnieźnieńska)
Bazylika św. Anny w Lubartowie , 2008 (archidiecezja lubelska )
Bazylika św. Wojciecha w Mikołowie , 2008 (archidiecezja katowicka )
Bazylika Wniebowzięcia NMP w Rzeszowie , 2008 (diecezja rzeszowska )
Bazylika św. Jana Chrzciciela w Szczecinie , 2008 (archidiecezja szczecińsko-kamieńska )
Bazylika św. Jerzego Męczennika i Sanktuarium Męki Pańskiej w Ziębicach , 2008 (archidiecezja wrocławska )
Bazylika Wniebowzięcia NMP i Sanktuarium Św. Maksymiliana w Zduńskiej Woli , 2009 (diecezja włocławska )
Bazylika Narodzenia Najświętszej Marii Panny i Sanktuarium Pana Jezusa w Więzieniu w Gorlicach , 2009 (diecezja rzeszowska )
Bazylika Wniebowzięcia NMP (sanktuarium maryjne) w Rudach , 2009 (diecezja gliwicka )
Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Bardzie , 2009 (diecezja świdnicka )
Bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie , 2009 (diecezja opolska )
Bazylika św. Marcina w Pacanowie , 2009 (diecezja kielecka )
Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Tuchowie , 2010 (diecezja tarnowska )
Bazylika Trójcy Przenajświętszej w Kobyłce , 2011 (diecezja warszawsko-praska)
Bazylika św. Erazma i św. Pankracego w Jeleniej Górze , 2011 (diecezja legnicka )
Bazylika Matki Bożej Płaczącej z La Salette w Dębowcu , 2012 (diecezja rzeszowska )
Bazylika Trójcy Przenajświętszej i św. Anny w Prostyni , 2012 (diecezja drohiczyńska )
Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Sokołach , 2012 (diecezja łomżyńska )
Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Bolesławcu , 2012 (diecezja legnicka )
Bazylika św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Grybowie , 2013 (diecezja tarnowska )
Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Trzebini , 2013 (archidiecezja krakowska )
Bazylika Trójcy Świętej na Świętym Krzyżu , 2013 (diecezja sandomierska )
Bazylika Matki Boskiej Królowej Męczenników w Bydgoszczy , 2014 (diecezja bydgoska )
Bazylika św. Jadwigi w Legnickim Polu , 2014 (diecezja legnicka )
Bazylika Matki Bożej Ostrobramskiej w Skarżysku-Kamiennej , 2014 (diecezja radomska )
Bazylika NMP Niepokalanie Poczętej (sanktuarium maryjne) w Górce Klasztornej , 2015 (diecezja bydgoska )
Bazylika św. Szczepana i Matki Boskiej Boguckiej w Katowicach , 2015 (archidiecezja katowicka )
Bazylika Matki Bożej Królowej Miłości i Pokoju Pani Kujaw w Markowicach , 2015 (archidiecezja gnieźnieńska )
Bazylika św. Antoniego z Padwy w Radecznicy , 2015 (diecezja zamojsko-lubaczowska )
Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Bielsku-Białej , 2016 (diecezja bielsko-żywiecka )
Bazylika św. Józefa w Poznaniu , 2017 (archidiecezja poznańska )
Bazylika Matki Bożej Rychwałdzkiej w Rychwałdzie , 2017 (diecezja bielsko-żywiecka )
Bazylika św. Rocha w Białymstoku , 2018 (archidiecezja białostocka )
Bazylika św. Jana Chrzciciela w Krotoszynie , 2019 (diecezja kaliska )
Bazylika Matki Bożej Bolesnej w Skrzatuszu , 2019 (diecezja koszalińsko-kołobrzeska )
Bazylika św. Jakuba Apostoła w Piotrkowie Trybunalskim , 2019 (archidiecezja łódzka )
Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego w Kalwarii Pacławskiej , 2020 (archidiecezja przemyska )
Bazyliki mniejsze na świecie
Bazylika katedralna w Spirze
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją .
Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Lwowie
Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie
Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kownie
Bazylika katedralna św. Franciszka Ksawerego w Grodnie
Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pińsku
Bazylika katedralna w Spirze
Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Budsławiu
Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Agłonie
Bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Szydłowie
Bazylika Zwiastowania Pańskiego w Nazarecie
Bazylika Narodzenia Pańskiego w Betlejem
Bazylika Konania w Jerozolimie
Bazylika Grobu Świętego w Jerozolimie
Bazylika św. Szczepana w Jerozolimie
Bazylika Najświętszej Maryi Panny w Șumuleu Ciuc
Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Svetej Gorze
Bazylika św. Anny w Jerozolimie
Bazylika św. Mikołaja w Bari
Bazylika Sagrada Familia w Barcelonie
Bazylika św. Heleny w Birkirkarze
Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Għarb
Bazylika św. Piotra i św. Pawła w Nadur
Bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Senglei
Bazylika i sanktuarium Ta’ Pinu
Bazylika Matki Bożej Bezpiecznej Przystani i św. Dominika w Valletcie
Bazylika Matki Bożej z Góry Karmel w Valletcie
Bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Xagħra
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne